Ο Σερβοβόσνιος εθνικιστής Γκαβρίλο Πρίντσιπ δολοφόνησε 2 ανθρώπους στο Σαράγεβο. Ο κόμης Μπέρτχολντ, εκμεταλλευόμενος ως υπουργός Εξωτερικών τη δολοφονία, χειραγώγησε την περίσταση παίζοντας στη σκακιέρα των πολιτικών φιλοδοξιών του τις ζωές εκατομμυρίων.
Κι ο τρίτος, ο Γαλάτης στρατηγός Φος, έστρωνε στο αντίπαλο στρατόπεδο τον δρόμο κερδίζοντας τα χειροκροτήματα, μακριά βέβαια από τα πεδία των μαχών, με την απίστευτη πια θεωρία της «Furor Gallicae», της «ιδιαίτερης» γαλλικής ρώμης με βάση την οποία οι στρατιώτες «του» θα νικούσαν κάθε άλλον στρατό στην Ευρώπη.
Παρόλο που οι διανοούμενοι της εποχής, με τις έντονες πολιτικοκοινωνικές αναφορές μα και τις απλουστεύσεις, όπως ο καθηγητής Εϊντζελ μέσα από το Βιβλίο του «Η Μεγάλη Αυταπάτη» ή ο Ζορές, η φωνή της Συνείδησης της Β' Διεθνούς (με τους δικούς της μεγαλοϊδεατισμούς κι αυτή -και τη συνήθη επιλογή της ασυνεννοησίας μεταξύ των ηγετίσκων των θρησκευτικού τύπου σεχτών της) τόνιζαν τα τεράστια δεινά που ο Μεγάλος Πόλεμος θα επέφερε, όταν κηρύχθηκε τελικά το ημερολόγιο έδειχνε πως ήταν Αύγουστος του 1914.
Ο Πρίντσιπ πέθανε σε φυλακή της Τσεχίας, ενώ ο αρχηγός της οργάνωσης του, πέρασε από στρατοδικείο και εκτελέστηκε στη Θεσσαλονίκη - έδρα της σέρβικης κυβέρνησης.
Ούτε ο Μπέρτχολντ ούτε ο Φος, ούτε οι υπόλοιποι αξιοσέβαστοι φρενοβλαβείς δικάστηκαν ποτέ.
Ο καιρός προχώρησε από τότε. Αυτό που άφησε ως κύρια ανάμνηση της εποχής, μέσα σε χιλιάδες μικρότερες αφηγήσεις αυταπάρνησης και βαρβαρότητας, ήταν οι φονικότερες μάχες σώμα με σώμα που γνώρισε ο κόσμος.
Κι ακόμη τα δυο «αξιοπερίεργα» φαινόμενα μιας φύσης πολύπλοκης που δεν παύει ποτέ να μας εκπλήσσει με φως και με σκοτάδι:
Το ένα ήταν τα εκατοντάδες σώματα νεκρών νέων ανδρών που βρέθηκαν στα χαρακώματα με rigor mortis, την «τελευταία στύση», σαν ακροτελεύτια συλλογική επίκληση της ζωής μπροστά στην έλευση ενός απόλυτα προσωπικού θανάτου.
Το άλλο υπήρξε το ξέσπασμα των στίχων, που συνέβη ανάμεσα στις λάσπες και στο αίμα αθώων ανθρώπων και ζώων. Οπως έγραψε ο St. Lee λέκτορας στην Οξφόρδη «ο 1ος ΠΠ ήταν μια από τις συγκλονιστικότερες στιγμές του 20ού αιώνα, κατά την οποία οι καλλιεργημένοι στρατιώτες που "ξερνούσαν" τα κολέγια, βούτηξαν μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες και ξέσπασαν σε ποίηση», ως αντίσταση και κρυφή τους εποποιία.
