Ντιέγκο Ριβέρα από την αυτοβιογραφία του σχετικά με τη «συνάντησή» του με τον Χίτλερ στη Γερμανία του Μεσοπολέμου

 

Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια εξιστόρηση του μεγάλου Μεξικανού ζωγράφου Ντιέγκο Ριβέρα από την αυτοβιογραφία του σχετικά με τη «συνάντησή» του με τον Χίτλερ στη Γερμανία του Μεσοπολέμου.

...''Το 1928, η Γερμανία ήταν στα πρόθυρα μιας κρίσης που, κατά τον επόμενο χρόνο, θα γινόταν παγκόσμια. Τα μεγάλα γερμανικά καρτέλ κατρακυλούσαν στην πτώχευση, το ένα μετά το άλλο. Υπήρξε ένα κύμα αυτοκτονιών μεταξύ της αστικής τάξης. Ο Ούγκο Στίνες, επικεφαλής της βιομηχανίας χάλυβα, ο ναύαρχος φον Τίρπιτζ, ένας εφοπλιστής, και ο Δρ Σάιντεμαν, το αφεντικό της χημικής βιομηχανίας, όλοι έβαλαν τα περίστροφα στα κεφάλια τους και τίναξαν τα μυαλά τους.

Μια επιδημία τρέλας είχε εξαπλωθεί στη χώρα. Αισθάνθηκα την παρουσία της σε δύο ξεχωριστές, φαινομενικά άσχετες περιπτώσεις.

Μια νύχτα ο Μίντσενμπεργκ, μερικοί άλλοι φίλοι και εγώ μεταμφιεστήκαμε και με πλαστά πιστοποιητικά, παρακολουθήσαμε την πιο εκπληκτική τελετή που έχω δει ποτέ. Πραγματοποιήθηκε στο δάσος του Γκρούνβαλντ κοντά στο Βερολίνο.

Από πίσω από μια συστάδα δέντρων στη μέση του δάσους, εμφανίστηκε μια παράξενη πομπή. Οι πορευόμενοι άνδρες και γυναίκες φορούσαν λευκούς χιτώνες και στεφάνια από ιξό, το τελετουργικό δρυιδικό φυτό. Στα χέρια τους κρατούσαν πράσινα κλαδιά. Ο ρυθμός τους ήταν αργός και τελετουργικός. Πίσω τους τέσσερις άνδρες μετέφεραν έναν αρχαϊκό θρόνο στον οποίο καθόταν ένας άνθρωπος που αναπαριστούσε το θεό του πολέμου, τον Βόταν. Ο άνθρωπος αυτός δεν ήταν άλλος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πάουλ φον Χίντεμπουργκ! Ντυμένος με αρχαία ρούχα, ο Χίντεμπουργκ ύψωσε μια λόγχη στην οποία ήταν χαραγμένα δήθεν μαγικά γράμματα του ρουνικού αλφάβητου. Το κοινό, εξήγησε ο Μίντσενμπεργκ, εκλάμβανε τον Χίντεμπουργκ για μια μετενσάρκωση του Βόταν. Πίσω από τον Χίντεμπουργκ εμφανίστηκε ένας άλλος θρόνος τον οποίο κατείχε ο Στρατάρχης Λούντεντορφ, ο οποίος εκπροσωπούσε τον θεό του κεραυνού, Τορ. Πίσω από το “θεό” συγκεντρωνόταν ένας συρμός πιστών που αποτελούνταν από διακεκριμένους χημικούς, μαθηματικούς, βιολόγους, φυσικούς και φιλοσόφους. Κάθε πεδίο της γερμανικής “Κουλτούρας” εκπροσωπήθηκε στο Γκρούνβαλντ εκείνο το βράδυ.

Η πομπή σταμάτησε και άρχισε η τελετή. Για αρκετές ώρες η ελίτ του Βερολίνου τραγουδούσε και κραύγαζε προσευχές και τελετές από το βαρβαρικό παρελθόν της Γερμανίας. Εδώ ήταν η απόδειξη, αν κάποιος τη χρειάζεται, της αποτυχίας δύο χιλιάδων ετών ρωμαϊκού, ελληνικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού. Δυσκολευόμουν να πιστέψω ότι αυτά που έβλεπα πραγματικά λάμβαναν χώρα μπροστά στα μάτια μου.

Κανείς ανάμεσα στους Γερμανούς αριστερούς φίλους μου δεν μπορούσε να μου δώσει κάποια ικανοποιητική εξήγηση για την παράξενη διαδικασία. Αντ’ αυτού, προσπάθησαν να ξεμπερδέψουν κοροϊδευτικά, αποκαλώντας τους συμμετέχοντες «τρελούς». Ως σήμερα, προβληματίζομαι με τη συλλογική τους έλλειψη αντίληψης. Ενθυμούμενος αυτό το όργιο ξηράς μέθης και ντελίριου, στάθηκε αδύνατο να φανταστώ τον ελάχιστα ευαίσθητο θεατή να απορρίπτει ό,τι είχα δει μόνο ως μια ακίνδυνη μασκαράτα.

Λίγες μέρες αργότερα είδα τον Αδόλφο Χίτλερ να απευθύνεται σε μια μαζική συνάντηση στο Βερολίνο, ένα τετράγωνο πριν από ένα κτίριο τόσο τεράστιο που καταλάμβανε το σύνολο του συγκροτήματος. Η οικοδομή αυτή ήταν η έδρα του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Ένα προσωρινό ενιαίο μέτωπο ήταν τότε σε ισχύ ανάμεσα στους ναζί και τους κομμουνιστές, ενάντια στους διεφθαρμένους ρεφορμιστές και τους σοσιαλδημοκράτες.

Η πλατεία ήταν κυριολεκτικά πλημμυρισμένη με 25-30.000 κομμουνιστών εργατών. Ο Χίτλερ ήρθε με συνοδεία περίπου χιλίων ανδρών. Διέσχισαν την πλατεία και σταμάτησαν κάτω από ένα παράθυρο από το οποίο παρακολουθούσαν οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ήμουν μεταξύ τους, έχοντας προσκληθεί από τον Μίντσενμπεργκ, που ήταν στα δεξιά μου. Στα αριστερά μου στάθηκε ο Τέλμαν, Γενικός Γραμματέας του Κόμματος. Ο Μίντσενμπεργκ ερμήνευε τα σχόλιά μου για τον Τέλμαν, και μετέφραζε την ομιλία του Χίτλερ για μένα.

Οι κομμουνιστές φίλοι μου έκαναν κοροϊδευτικές παρατηρήσεις για τον «αστείο ανθρωπάκο» που επρόκειτο να εκφωνήσει λόγο στη συγκέντρωση, και θεωρούσαν εκείνους που έβλεπαν μια απειλή σε αυτόν δειλούς ή ανόητους.

Καθώς ετοιμαζόταν να μιλήσει, ο Χίτλερ ορθώθηκε άκαμπτα, σαν να περίμενε να διογκωθεί και να γεμίσει το μεγάλο αγγλικό στρατιωτικό αδιάβροχό του και να μοιάζει με γίγαντα. Στη συνέχεια έκανε μια κίνηση για σιωπή. Μερικοί κομμουνιστές εργαζόμενοι τον αποδοκίμασαν, αλλά μετά από λίγα λεπτά όλο το πλήθος έγινε απολύτως σιωπηλό.

Καθώς ζεστάθηκε, ο Χίτλερ άρχισε να ουρλιάζει και να κουνά τα χέρια του σαν επιληπτικός. Κάτι σε αυτόν πρέπει να ανατάραξε τα βαθύτερα κέντρα των Γερμανών ομοεθνών του, γιατί μετά από λίγο ένιωσα ένα περίεργο μαγνητικό ρεύμα να ρέει μεταξύ του και του πλήθους. Τόσο βαθύ ήταν που, όταν τελείωσε, μετά από δύο ώρες ομιλίας, υπήρξε ένα δευτερόλεπτο πλήρους σιγής. Ούτε καν οι κομμουνιστικές ομάδες νεολαίας, που είχαν εντολή να τον γιουχάρουν, δεν το έκαναν. Τότε η σιωπή έδωσε τη θέση της σε ένα τεράστιο, εκκωφαντικό χειροκρότημα από όλη την πλατεία.

Καθώς έφευγε, οι οπαδοί του Χίτλερ έκλεισαν τις γραμμές γύρω του με όλα τα σημάδια της αφοσιωμένης πίστης. Ο Τέλμαν και ο Μίντσενμπεργκ γελούσαν σαν σχολιαρόπαιδα. Όσο για μένα, ήμουν τόσο χαμένος και προβληματισμένος τώρα, όπως όταν είχα δει το παρακμιακό τελετουργικό λίγες μέρες πριν στο Γκρούνβαλντ. Δεν μπορούσα να δω τίποτα για να γελάσω. Αισθάνθηκα πραγματικά καταθλιπτικά.

Ο Μίντσενμπεργκ, ρίχνοντας μια ματιά σε μένα, ρώτησε, «Ντιέγκο, τι τρέχει με σένα;»

Αυτό που έτρεχε με μένα, τον ενημέρωσα, είναι ότι είχα γεμίσει με προαισθήματα. Είχα ένα προαίσθημα ότι, αν οι ένοπλοι κομμουνιστές εδώ επέτρεπαν στον Χίτλερ να φύγει από τον τόπο ζωντανός, θα μπορούσε να ζήσει για να κόψει τα κεφάλια και των δυο συντρόφων μου σε λίγα χρόνια.

Ο Τέλμαν και ο Μίντσενμπεργκ μόνο γέλασαν δυνατά. Ο Μίντσενμπεργκ με επαίνεσε για τη ζωηρή φαντασία μου ως καλλιτέχνη. «Θα πρέπει να αστειεύεσαι», είπε. «Δεν άκουσες τον Χίτλερ να μιλά; Δεν κατάλαβες τι ανοησίες μετέφρασα για σένα;»

Και εγώ απάντησα: «Μα αυτές οι ανοησίες είναι επίσης στα κεφάλια των ακροατών, μανιασμένων από την πείνα και το φόβο. Ο Χίτλερ τους υπόσχεται μια αλλαγή, οικονομική, πολιτική, πολιτιστική και επιστημονική. Λοιπόν, θέλουν αλλαγές, και μπορεί να είναι σε θέση να κάνουν ακριβώς ό,τι λέει, αφού έχει όλα τα καπιταλιστικά χρήματα πίσω του. Με αυτά μπορεί να δώσει τροφή στους πεινασμένους Γερμανούς εργάτες και να τους πείσει να πάνε με το μέρος του και να στραφούν ενάντια σε εμάς. Επιτρέψτε μου να τον πυροβολήσω εγώ, τουλάχιστον. Θα αναλάβω την ευθύνη. Είναι ακόμα εντός εμβέλειας».

Αλλά αυτό έκανε τους Γερμανούς συντρόφους μου να γελούν ακόμα δυνατότερα. Αφού ξεράθηκε στο γέλιο, ο Τέλμαν είπε, «Φυσικά, είναι καλύτερο να έχεις κάποιον πάντα έτοιμο να βγάλει από τη μέση τον κλόουν. Μην ανησυχείτε, όμως. Σε λίγους μήνες θα έχει τελειώσει, και τότε θα είμαστε σε θέση να πάρουμε την εξουσία».

Αυτό μου προκάλεσε μόνο περισσότερη κατάθλιψη, και επανέλαβα τους φόβους μου. Τώρα πλέον, ο Μίντσενμπεργκ δεν χαμογελούσε. Είχε παρακολουθήσει τον Χίτλερ, τότε σχεδόν στην άλλη άκρη της πλατείας. Είχε παρατηρήσει ότι ο κόσμος ακόμα χειροκροτούσε. Πριν αναχωρήσει από την πλατεία, ο Χίτλερ γύρισε και έδωσε το ναζιστικό χαιρετισμό. Αντί για αποδοκιμασίες, το χειροκρότημα γιγαντώθηκε. Ήταν σαφές ότι ο Χίτλερ είχε κερδίσει πολλούς οπαδούς ανάμεσα στους αριστερούς εργαζόμενους. Ο Μίντσενμπεργκ ξαφνικά έγινε χλωμός και έπιασε το χέρι μου. Ο Τέλμαν κοίταξε έκπληκτος και τους δύο μας. Τότε χαμογέλασε αδύναμα και χάιδεψε το κεφάλι μου. Στα ρώσικα, που ακούγονταν βαριά με τη γερμανική προφορά του, είπε, «Νιτσεβό, νιτσεβό» - «Δεν είναι τίποτα, απολύτως τίποτα».

Η τρελή μου φαντασία του καλλιτέχνη αργότερα επιβεβαιώθηκε πικρά. Τόσο ο Τέλμαν όσο και ο φίλος μου Μίντσενμπεργκ ήταν ανάμεσα στα εκατομμύρια των ανθρώπων που θανατώθηκαν από τον «κλόουν» που είχα παρακολουθήσει στην πλατεία εκείνη την ημέρα.''...

 

Artwork: Detail of mural, Diego Rivera, 1933

 

https://www.facebook.com/OKTANA.by.Raskolnick/posts/3878278118871331

Όνειρο του στρατηγού Κυ

 

Στο τέλος όμως η κυβέρνηση έβγαλε ένα νόμο

πούλεγε πως όλοι οι υπήκοοι της

είναι ευτυχισμένοι!!

Οι παραβάτες του νόμου

θα τιμωρούνται με θάνατο

Σε λίγο

υπήρχαν πραγματικά μόνο πια

ευτυχισμένοι άνθρωποι

 

Μετάφραση: Δημοσθένης Κούρτοβικ

Από το βιβλίο Βολφ Μπίρμαν «Στους Παλιούς Συντρόφους Μου». Εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα 1979, σελ 36

Τα εξαιρετικά γεγονότα και ο Gauss

 

Μανώλης Χαιρετάκης *

Ο Carl Friedrich Gauss (1777-1856) ήταν Γερμανός μαθηματικός με σημαντικές ανακαλύψεις σε πολλά πεδία των μαθηματικών και της επιστήμης γενικότερα (1). Τα εξαιρετικά γεγονότα όπως είναι οι επιδημίες, οι τυφώνες και κυκλώνες και οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις εάν θεωρηθούν μεμονωμένα, συνήθως είναι σπάνια, μέσα στα συμφραζόμενα των μεμονωμένων αυτών φαινομένων. Αλλά εάν πλατύνουμε τον ορίζοντά μας και τα θεωρήσουμε συνολικά, τότε η πιθανότητά τους για να συμβεί κάποιο από αυτά μεγαλώνει αρκετά.

Αυτό περιγράφεται λεπτομερειακά από τον αναλυτή Nassim Nicholas Taleb στο βιβλίο «Ο Μαύρος Κύκνος» (The Black Swan) που υπάρχει και στα ελληνικά. Η καμπύλη του Gauss (γνωστότερη και ως κωδωνοειδής καμπύλη ή και κανονική κατανομή) προαπαιτεί για την ορθή χρήση της μεγάλα και σωστά επιλεγμένα δείγματα πληθυσμού και τη λεπτομερειακή τήρηση όλων των αναγκαίων παραμέτρων και προδιαγραφών. Με τη σχολαστική τήρηση όλων των απαραίτητων προϋποθέσεων βλέπουμε ότι οι περισσότερες μετρήσεις συγκεντρώνονται γύρω από μια τιμή και όσο απομακρυνόμαστε από αυτές τις τιμές, προς τα πάνω ή προς τα κάτω, τόσο και λιγότερες μετρήσεις θα ανήκουν σε αυτές τις απομακρυσμένες τιμές. Βέβαια, όταν οι τιμές συγκεντρώνονται στο κέντρο της κατανομής, τότε έχουμε μια λεπτόκυρτη (ή συμμετρική) κατανομή. Οταν έχουμε μικρό βαθμό συγκέντρωσης γύρω από το κέντρο της κατανομής, τότε έχουμε την πλατύκυρτη κατανομή.

Ετσι, για παράδειγμα, για τον τυφώνα «Κατρίνα» που ισοπέδωσε τη Νέα Ορλεάνη στις ΗΠΑ το 2005, σαρώνοντας το ανάχωμα που είχε κατασκευάσει ο στρατός, ο υπεύθυνος του σώματος του Μηχανικού είχε δηλώσει ότι «για το ανάχωμα αυτό είχαμε υπολογίσει πως είχε μια πιθανότητα της τάξης του 99,5% ότι θα κρατούσε 200 με 300 χρόνια». Αλλά δεν έλαβε καθόλου υπόψη του ότι τα μεμονωμένα και εξαιρετικά φαινόμενα δεν εντάσσονται σε αυτή την ερμηνεία.

Η κωδωνοειδής καμπύλη είναι σε θέση –με αρκετή ευστοχία– να προβλέψει τη συμπεριφορά ενός συστήματος που αποτελείται από έναν μεγάλο αριθμό συμβάντων μικρής κλίμακας, ανεξάρτητων μεταξύ τους, όπου το ένα δεν επηρεάζει καθόλου όλα τα άλλα. Το Μηχανικό των ΗΠΑ βασίστηκε σε μια κωδωνοειδή καμπύλη που η κορυφή της είχε κατέβει αρκετά περισσότερο προς τα κάτω από την καμπύλη Gauss, μετατρέποντας με αυτόν τον τρόπο την πιθανότητα 0,5% σε 5% και τα 200 έως 300 χρόνια αντοχής των αναχωμάτων σε περίπου 60 χρόνια.

Τα ίδια και χειρότερα βλέπουμε με τις «προγνώσεις» των νεοφιλελεύθερων οιονεί στατιστικολόγων, που «πουλιούνται» στα ακροατήρια των ΜΜΕ σαν γεγονότα με μεγάλη πιθανότητα να συμβούν, ενώ την ίδια στιγμή αποτελούν προειλημμένες πολιτικές αποφάσεις ντυμένες με μπόλικη επιστημοσύνη, για να τις χάψουν τα προβατοποιημένα ακροατήρια, που δίνουν εμπιστοσύνη (δηλαδή πιστεύουν) στις μπαρούφες αυτών των επιστημονικών απατεώνων.

(1) Είναι ευρύτερα γνωστός για την ομώνυμη καμπύλη. Βλέπε https://www.lecturesbureau.gr/1/gaussian-curve-1690/ και users.uoa.gr/~roussosp/stats/Chapter6.pdf

* oμότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών

 https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/317349_ta-exairetika-gegonota-kai-o-gauss

 

Γενικόλογες έννοιες

 

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έγραψε ένα άρθρο για την εφημερίδα "Κεφάλαιο", στο οποίο υπάρχει και η εξής-πρωτότυπη, περίεργη ή όπως αλλιώς θέλει ο καθένας- φράση (αντιγράφουμε): "Πιστεύω σε μια ανοιχτή κοινωνία, όπου γεφυρώνεται η ατομική ελευθερία με τη συλλογική ευημερία. Με την προσωπική πρόοδο να αυξάνει παράλληλα και τον εθνικό πλούτο. Ώστε να ακολουθεί η Πολιτεία, που θα τον κατανέμει δίκαια και με ευαισθησία απέναντι στους πιο αδύναμους. Προϋπόθεση, όμως, για κάτι τέτοιο είναι η ξεχωριστή προσωπικότητα κάθε πολίτη να μη χάνεται σε γενικόλογες έννοιες, όπως «λαός»".

Συνήθως οι πρωθυπουργοί -πλην εξαιρετικών περιπτώσεων- δεν γράφουν οι ίδιοι τις ομιλίες που κάνουν και τα κείμενα που δημοσιεύουν. Έχουν συνεργάτες επιφορτισμένους με το έργο αυτό, τους λογογράφους. Εν προκειμένω τι να υποθέσουμε; Ότι κάποιος λογογράφος είχε την "έμπνευση" να γράψει ότι ο λαός είναι "γενικόλογη έννοια" και ο πρωθυπουργός διάβασε απλώς το κείμενο; Ή, αντίθετα, ο ίδιος πιστεύει αυτό που διάβασε, δηλαδή ότι ο "λαός" είναι κάτι γενικόλογο και αφηρημένο και γι’ αυτό προτιμά την λέξη "πολίτης";

Όποια εκδοχή από τις δύο κι αν υιοθετήσουμε, ο πρωθυπουργός διέπραξε μια "φιλελεύθερη"(;) γκάφα. Διότι ο λαός δεν είναι μια "γενικόλογη έννοια", αλλά το θεμέλιο του Πολιτεύματός μας. Το πρώτο άρθρο του Συντάγματός μας λέει: "Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Εθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα".

Επίσης, ο όρκος τον οποίο δίνουν οι πρωθυπουργοί-τον έδωσε και ο νυν- λέει: "Ορκίζομαι στο όνομα της Αγίας, Ομοούσιας και Αδιαίρετης Τριάδας να τηρώ το Σύνταγμα και τους νόμους και να υπηρετώ το γενικό συμφέρον του ελληνικού λαού".

Το Σύνταγμα μιλάει για "λαϊκή" κυριαρχία και όχι κυριαρχία των "ατόμων" ή των "πολιτών", όπως φαίνεται ότι προτιμά ο κ. Μητσοτάκης ή έστω ο λογογράφος του. Για τον "ελληνικό λαό" μιλούσαν όλοι οι πρωθυπουργοί (μέχρι σήμερα) και αυτοί που προήλθαν από το κόμμα του οποίου εκείνος ηγείται σήμερα. Ουδείς διανοήθηκε ποτέ να χαρακτηρίσει τον λαό "γενικόλογη έννοια".

Η σημερινή "ανακάλυψη" του κ. Μητσοτάκη θυμίζει κάτι ανάλογο με αυτό που έχει πει η Μάργκαρετ Θάτσερ εδώ και σχεδόν τέσσερις δεκαετίες: "Δεν υπάρχει κοινωνία. Υπάρχουν μόνον άνδρες, γυναίκες και οι οικογένειές τους".

Οι λέξεις, έξυπνα επιλεγμένες, έχουν τη σημασία τους. "Δεν υπάρχει κοινωνία" τότε, "ο λαός είναι γενικόλογη έννοια" σήμερα. Και στα δύο είτε λέγεται ευθέως(Θάτσερ) είτε υποκρύπτεται(Μητσοτάκης) ο υπερτονισμός του "ατόμου". Είναι η περίφημη "ατομική ευθύνη", την οποία υπερτονίζουν σε κάθε ευκαιρία ο κ. Μητσοτάκης και οι συν αυτώ.

Βεβαίως, υπάρχει πάντα η ατομική ευθύνη, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Αλλά αυτή δεν καλύπτει τη συλλογική ευθύνη, εν προκειμένω την ευθύνη της Πολιτείας, την οποία κάθε φορά εκφράζει συγκεκριμένη κυβέρνηση...

https://www.news247.gr/gnomes/giwrgos-karelias/i-koinonia-tis-thatser-o-laos-toy-mitsotaki-kai-kapoies-leptomereies.9370147.html?utm_source=News247&utm_medium=gnomesHPwidget_Desk&utm_content=24MediaWidget&utm_term=Pos1 

Υποχρεωτικοί εμβολιασμοί: η συνταγματικότητα της τροπολογίας

Τ. Κ. Βιδάλης*

 

Η δημόσια υγεία απαιτεί ενημέρωση, πειθώ, επενδύσεις από την πολιτεία και συνειδητή συστράτευση των πολιτών. Τα «φιρμάνια» κάθε είδους δημιουργούν στρατόπεδα και αντιπαραθέσεις. Στην Ελλάδα, ποτέ δεν αντιμετωπίσαμε πρόβλημα «αντιεμβολιαστών» -όπως το ξέρουμε σε χώρες της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης. Αποφασίσαμε να αποκτήσουμε τώρα;

Υστερα από αρκετά χρόνια μάταιων προσπαθειών (ιδίως σε σχέση με τους εμβολιασμούς για το σχολείο), οι οπαδοί της υποχρεωτικότητας των εμβολίων κατάφεραν επιτέλους στη χώρα μας μια μεγάλη νίκη: έπεισαν το κράτος να καθιερώσει νομοθετικά τον καταναγκασμό για τα εμβόλια του κορονοϊού.

Στο εξής, για ορισμένες κατηγορίες συμπολιτών μας, το δικαίωμα να ελέγχουν το σώμα τους, εννοώντας να συναινούν πάντοτε ελεύθερα και ύστερα από κατάλληλη εξατομικευμένη και πλήρη πληροφόρηση σε ιατρικές πράξεις που τους αφορούν, θα σημαίνει τον κίνδυνο να στερηθούν τα προς το ζην, έως ότου «πεισθούν». Αυτή είναι η ουσία της περίφημης «τροπολογίας για την υποχρεωτικότητα».

Δεν είναι της ώρας να ασκήσει κανείς κριτική για το ότι ένας τόσο σοβαρός περιορισμός της προσωπικής αυτονομίας περνά με τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο από τη Βουλή. Θυμάμαι απλώς σε συνέδριο για την τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος που διοργάνωσε ο Ομιλος Μάνεση, την ομιλία του σημερινού υπουργού Επικρατείας που εμφατικά δήλωνε ότι «θύμωνε» με αυτή τη -συνηθισμένη στον κοινοβουλευτισμό «a la greca»- πρακτική. Ας είναι όμως…

Εκείνο που επείγει να εξετάσει κανείς είναι το ίδιο το περιεχόμενο της τροπολογίας και η συμβατότητά του με το Σύνταγμα. Χρειάζεται όμως, προηγουμένως, να επισημάνουμε ορισμένα χρήσιμα δεδομένα.

1. Η ρύθμιση αυτή θεωρήθηκε ότι ακολουθεί τη Σύσταση της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής προς την οποία είχε απευθύνει σχετικό ερώτημα η κυβέρνηση. Κατά τη Σύσταση, η τυχόν πρόβλεψη υποχρεωτικότητας α) διακρινόταν από τον καταναγκασμό των πολιτών, δηλαδή από την «τιμωρία» όποιου δεν συμμορφώνεται (που θεωρήθηκε ηθικά και νομικά απαράδεκτη) και β) αποτελεί το έσχατο μέτρο, υπό την προϋπόθεση ότι η ενημέρωση των συγκεκριμένων κατηγοριών πολιτών και τυχόν κίνητρα δεν αποδίδουν το αναμενόμενο.

Και οι δύο αυτές προϋποθέσεις παραβλέφθηκαν. Αφενός μεν, η πρόβλεψη αναγκαστικής θέσης ενός εργαζόμενου που αρνείται σε άδεια άνευ αποδοχών, προφανώς ισοδυναμεί με καταναγκασμό του, καθώς τον εξοντώνει βιοτικά. Αφετέρου δε, η «ενημέρωση» των πολιτών δεν εξειδικεύτηκε ποτέ στις συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων ούτε υπήρξαν κίνητρα σχεδιασμένα ειδικά γι’ αυτές, όπως τόνιζε η Σύσταση. Η κρατική ενημέρωση εν γένει ακολουθεί ταυτολογικές φόρμες του τύπου «τα συγκεκριμένα εμβόλια είναι ένα θαύμα της επιστήμης (!)» ή «τα εμβόλια είναι η μόνη λύση», σαν να απευθύνεται σε μικρά παιδιά που χρειάζονται νουθεσίες ή σε βαριεστημένους καταναλωτές κοινών gadgets ή προϊόντων fast food. Εύλογα ερωτήματα για την κατάσταση στο Ισραήλ (όπου το «τείχος ανοσίας» δεν απέδωσε) ή τις ανακοινώσεις δύο εταιρειών για νέες δοκιμές σχετικά με τη μετάλλαξη «Δέλτα» (άρα την παραδοχή ότι τα τωρινά εμβόλια δεν αρκούν για να την καλύψουν), απλώς αποσιωπώνται, ενώ θα έπρεπε να απαντηθούν πειστικά με πρωτοβουλία της ίδιας της πολιτείας.

Το συμπέρασμα: δεν εξαντλήθηκαν στο ελάχιστο οι επιλογές πριν από την καθιέρωση υποχρεωτικότητας, όπως όριζε η Σύσταση. Από εκεί και πέρα όμως, αρχίζουν τα προβλήματα και με το Σύνταγμα.

2. Πρώτο πρόβλημα, η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, που, ως γνωστόν, αποτελεί όρο για τη συνταγματικότητα οποιουδήποτε περιορισμού θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως αυτού της σωματικής ακεραιότητας (άρθ. 25 του Συντάγματος). Η αρχή της αναλογικότητας επιτάσσει, αφενός, τα μέσα που επιστρατεύονται να είναι πρόσφορα για την εξυπηρέτηση του σκοπού που επιδιώκεται από το κράτος και, αφετέρου, μεταξύ περισσότερων πρόσφορων μέσων να προτιμώνται τα ηπιότερα.

Ποιος είναι εδώ ο σκοπός; Μα, η αποφυγή διάδοσης του ιού, ώστε να προστατευθεί η δημόσια υγεία. Αποτελούν τα συγκεκριμένα εμβόλια πρόσφορο μέσο για την επίτευξη του σκοπού αυτού; Εν μέρει, ναι, καθώς μειώνουν το ιικό φορτίο του εμβολιασμένου, χωρίς όμως να αποκλείουν εντελώς τη μετάδοση από εκείνον σε άλλους. Κυρίως, όμως, είναι λιγότερο αποτελεσματικά από άλλα μέσα που όντως αποτρέπουν τη διάδοση του ιού και έχουμε στη διάθεσή μας από καιρό, όπως τα τεστ κάθε είδους. Τα τεστ, εκτός αυτού, είναι και ηπιότερο μέσο περιορισμού της σωματικής ακεραιότητας από τα εμβόλια. Από κάθε άποψη εφαρμογής της αναλογικότητας, επομένως, πρέπει να προτιμηθούν. Υπό την έννοια αυτή, η υποχρέωση εμβολιασμού των συγκεκριμένων κατηγοριών εργαζομένων είναι αντισυνταγματική, αν θεωρηθεί αποκλειστικό μέσον για την αποτροπή της μετάδοσης του ιού: η απαίτηση επίδειξης αρνητικού τεστ (οποιουδήποτε εγκεκριμένου είδους) είναι όχι απλώς αναγκαία αλλά και ικανή συνθήκη τήρησης της αρχής της αναλογικότητας.

3. Δεύτερο θέμα, ο έλεγχος των εργοδοτών στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Αν σκοπός εδώ είναι η επίτευξη του επιδιωκόμενου ποσοστού εμβολιασμένων για το πολυπόθητο «τείχος ανοσίας» (έστω με τις ρωγμές που συνεπάγεται η μετάλλαξη «Δέλτα» και όσες ακολουθήσουν…), τότε αντικείμενο του ελέγχου αυτών των υπευθύνων είναι το «πόσοι» και όχι «ποιοι» εργαζόμενοι έχουν εμβολιασθεί. Ο εμβολιασμός αποτελεί ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο, ας μην το ξεχνάμε, εν προκειμένω δε οι ταυτότητες των εμβολιασμένων υπερβαίνουν τον σκοπό της συλλογής. Οι προϊστάμενοι και εργοδότες, επομένως, σε ενδεχόμενο έλεγχο των οργάνων της πολιτικής προστασίας, είναι υποχρεωμένοι να αναφέρουν μόνον αριθμό εμβολιασμένων και τίποτε άλλο. Οποιαδήποτε ταυτοποίηση εργαζομένου στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας είναι παράνομη, με βάση τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (και την εκεί προβλεπόμενη «αρχή της ελαχιστοποίησης», η οποία δεν αναιρείται με τυχόν επίκληση εξαιρέσεων «δημόσιου συμφέροντος»). Τα όργανα της πολιτικής προστασίας θα αρκεστούν αναγκαστικά στην υπεύθυνη δήλωση του εργοδότη, αν δεν θέλουν να βρεθούν, εκείνα πια, μπροστά σε δυσάρεστες νομικές ευθύνες.

4. Το καίριο όμως πρόβλημα συνταγματικότητας της τροπολογίας είναι η συνέπεια της άρνησης εμβολιασμού, που μπορεί να σημαίνει την άδεια ή αναστολή καθηκόντων άνευ αποδοχών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Οσο και αν αυτή η συνέπεια δεν ισοδυναμεί με απόλυση του εργαζομένου, πάντως οδηγεί στην πράξη στο ίδιο αποτέλεσμα: ότι ο ίδιος δεν θα μπορεί να συντηρήσει τον εαυτό του (και ίσως τα μέλη της οικογένειάς του), επειδή δεν «συμμορφώνεται» με την απαίτηση της πολιτείας.

Μια δημοκρατική πολιτεία δεν επιτρέπεται να οδηγεί σε τέτοιο αδιέξοδο οποιονδήποτε πολίτη ή κάτοικό της, για έναν λόγο: διότι η αξίωσή της να εκπληρώνει ο καθένας το χρέος της εθνικής και κοινωνικής αλληλεγγύης (άρθ. 25 Σ) -στην οποία αναφέρθηκε εμφατικά ο πρωθυπουργός και μαζί του συμφώνησε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας- προϋποθέτει (και δεν συνεπάγεται!) τον απόλυτο σεβασμό, από την πλευρά της, της αξίας του -κάθε- συγκεκριμένου ανθρώπου. Το κράτος -και η κοινωνία- πάντοτε έπονται και ποτέ δεν προηγούνται του καθενός από εμάς (άνδρα ή γυναίκας, έγχρωμου ή λευκού, πλούσιου ή φτωχού, ενήλικου ή ανήλικου, θρησκευόμενου ή άθεου, πολίτη ή μετανάστη, δεξιού ή αριστερού, υγειονομικού ή μη κ.ο.κ.) στην ιεράρχηση των αξιών μιας δημοκρατικής πολιτείας (βλ. ρητά τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Βιοιατρική). Κανείς δεν επιτρέπεται να εργαλειοποιείται για το συμφέρον (πραγματικό ή εικαζόμενο) των πολλών. Τέτοια μορφή εργαλειοποίησης, όμως, είναι η εκβιαστική στέρηση των μέσων επιβίωσης από οποιονδήποτε επιμένει να ασκεί μια κατοχυρωμένη ελευθερία του, ιδίως την ελευθερία να ελέγχει το σώμα του.

Η έννοια αυτή της ανθρώπινης αξίας υπάρχει ιστορικά όχι μόνο στο Σύνταγμά μας αλλά και σε όλα τα διεθνή κείμενα για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, με πιο πρόσφατη τη Συνθήκη των Δικαιωμάτων της Ε.Ε. Η συγκεκριμένη συνέπεια που περιλαμβάνει η τροπολογία, παραβιάζει ευθέως αυτά τα κείμενα.

Δύο καταληκτικά σχόλια.

1. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, όπως τονίζει διαρκώς η συντριπτική πλειονότητα της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας, ακόμη μάλιστα και ο ΠΟΥ, η επιλογή της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών είναι λάθος.

Ας το πούμε άλλη μια φορά, ότι η δημόσια υγεία απαιτεί ενημέρωση, πειθώ, επενδύσεις από την πολιτεία και συνειδητή συστράτευση των πολιτών. Τα «φιρμάνια» κάθε είδους δημιουργούν στρατόπεδα και αντιπαραθέσεις. Στην Ελλάδα, ποτέ δεν αντιμετωπίσαμε πρόβλημα «αντιεμβολιαστών» -όπως το ξέρουμε σε χώρες της Β. και Δ. Ευρώπης. Αποφασίσαμε να αποκτήσουμε τώρα;

2. Οι συνταγματολόγοι ασχολούνται επιστημονικά με ένα αντικείμενο που δυνάμει καλύπτει κάθε πτυχή της προσωπικής ζωής και της κοινωνικής συμβίωσης. Αυτό προκαλεί μοιραία τον πειρασμό της οίησης του «παντογνώστη». Δεν πρέπει όμως να ξεχνούν ποτέ τις «πρώτες αρχές» του Συντάγματος. Αν χρειασθεί να κρίνουν ακόμη και δικαστικές αποφάσεις με αυτές, πρέπει να έχουν το θάρρος να το κάνουν, ειδικά σε δύσκολες εποχές. Αλλιώς, «ο βασιλιάς είναι γυμνός»…

* Συνταγματολόγος, επιστημονικός συνεργάτης της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και εμπειρογνώμων της Ε.Ε. Διδάσκει Βιοδίκαιο και Βιοηθική στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 

 https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/304374_ypohreotikoi-emboliasmoi-i-syntagmatikotita-tis-tropologias

Ο σκαπανέας

 

Δημήτρης Νανούρης  

Η κουβέντα με παρεπιδημούντα στη Σίφνο εκλεκτό φίλο στρέφεται αίφνης από την ευωχία των καπηλειών στους καπήλους των αρχαιοτήτων, οπότε μνημονεύω αναπόφευκτα μια φωτεινή μορφή κομμουνιστή, από ’κείνους που ανοίγουν δρόμους με το προσωπικό τους παράδειγμα και τη στάση ζωής τους. Καθώς τα δίκτυα της κινητής στο Αιγαίο κάνουν νερά και οι συνομιλίες διεξάγονται μετ’ εμποδίων, συμπυκνώνω τη μεταξύ μας συζήτηση στο κάτωθι σημείωμα, το οποίο του αφιερώνω. Ο Μιχάλης Μπαρδάνης γεννιέται στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στ’ Απεράθου – το χωριό μου. Τη δεκαετία του ’20 μετακομίζει στην πρωτεύουσα, όπου, εκτός από το Μαθηματικό του ΕΚΠΑ, εγγράφεται και στην ΟΚΝΕ. Με τους μαθητές του τού Η’ Γυμνασίου Αθηνών κερδίζει ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς Γεωμετρίας γύρω στο ’30. Ο Πόλεμος τον βρίσκει διορισμένο στα Γιαννιτσά. Στρατολογείται στα μέτωπα της Αλβανίας και πρωτοστατεί αργότερα στην Αντίσταση, χρηματίζοντας «πολιτικός», δηλαδή διαφωτιστής, του ΕΛΑΣ Δυτικής Μακεδονίας.

Θητεύει κατόπιν επί μακρόν στα κελιά και τα ξερονήσια του μετεμφυλιακού κράτους και με κλονισμένη υγεία επιστρέφει περί τα μέσα του ’50 στ’ Απεράθου επιτηρούμενος από τη Χωροφυλακή. Εχει απολυθεί εν τω μεταξύ από την εκπαίδευση και η πενταμελής του οικογένεια συντηρείται με τον μισθό της δασκάλας συζύγου του. Εκείνος μετατρέπει το υπόγειο του σπιτιού τους σε αυτοσχέδια αίθουσα διδασκαλίας, όπου παραδίδει επί συναπτά έτη δωρεάν μαθήματα στα παιδιά του χωριού και εν γένει της ορεινής Νάξου, αρνούμενος να δεχθεί έστω τα φτωχικά μπαξίσια των γονέων. Η ανατολική ακτογραμμή του νησιού κρύβει άφθονα πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία και η αρχαιοκαπηλία οργιάζει. Θεωρεί τις σπείρες που εικονίζονται σε επίκρουστα βραχογραφήματα του 2500 π.Χ. και βρέθηκαν στον όρμο του Πανέρμου, αναπαραστάσεις του ουρανίου θόλου και αρθρογραφεί σχετικά σε διεθνή επιστημονικά περί την αστρονομία περιοδικά με την ιδιότητα του αντεπιστέλλοντος μέλους. Κατά τη διάρκεια της μελέτης του, ανακαλύπτει τις εκτεταμένες λαθρανασκαφές που πληγώνουν την ευρύτερη περιοχή και πασχίζει να πείσει τους συγχωριανούς ότι τα σχετικά ευρήματα αποτελούν πατροπαράδοτα κειμήλια που οφείλουμε να κληροδοτήσουμε σε παιδιά και εγγόνια.

Ομολογουμένως κατέχει το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς και μολονότι ουδέποτε το επικαλείται –σε αντίθεση με κάτι σύγχρονες απολεσθείσες ψυχές–, του αναγνωρίζεται απ’ όλο το χωριό. Η προσωπική του επιρροή ευαισθητοποιεί τις συνειδήσεις και το κατώι του γεμίζει σιγά σιγά με αγαλματίδια, αγγεία και λογής λογής λίθινα και πήλινα σκεύη. Ερχεται κρυφά σε επαφή με την Εφορεία στη Χώρα, υπάλληλοι της οποίας τα καταγράφουν και τα ταξινομούν. Ο νεαρός αρχαιολόγος Χρήστος Ντούμας, που επισκέπτεται συχνά το σπίτι του Μπαρδάνη, παρ’ ολίγον να χαρακτηριστεί «επικίνδυνος κομμουνιστής» από τις Αρχές.

Συνεχίζει τη δράση του στα βουνά της Νάξου και με την ορμητικότητα του παλιού αντάρτη εμπλουτίζει τον θησαυρό. Η υπηρεσία τοποθετεί τη γυναίκα του άμισθη επιμελήτρια αρχαιοτήτων και του εξασφαλίζει έτσι το ακαταδίωκτο. Το 1962 ιδρύεται η Αρχαιολογική Συλλογή Απειράνθου αποκλειστικά με αντικείμενα του Μιχάλη Μπαρδάνη και το 1980, πέντε χρόνια έπειτα από τον θάνατό του, παίρνει τιμητικά το όνομά του. Συγκαταριθμεί περισσότερα από 1.200 εκθέματα μεταξύ του 3200 και 2000 π.Χ., ξεθαμμένα όλα ανεξαιρέτως στα διοικητικά όρια του χωριού. Στεγάζεται σε εντελώς απαράδεκτο νοικιασμένο χώρο και, παρότι προσφέρονται κατάλληλα οικόπεδα, το υπουργείο Πολιτισμού δεν προχωρά στην επιβεβλημένη ανέγερση σύγχρονου κτιρίου, ίσως επειδή προτιμά να διοχετεύει τα διαθέσιμα μπετά στην Ακρόπολη.

 https://www.efsyn.gr/stiles/meteoros/302847_o-skapaneas