Του Α. Δ. Παπαγιαννίδη
skbllz@hol.gr
skbllz@hol.gr
Συνεχίζεται λοιπόν με μπρίο η ελληνο-ελληνική αντιπαράθεση γύρω από το αν θα αποσυρθεί ή απλώς θα αναβληθεί ή θα κατατμηθεί στον χρόνο (ή οτιδήποτε πιο ευρηματικό) η δις προ-νομοθετημένη, πλην απ’ όλους στην Ελλάδα αποκηρυσσόμενη, περικοπή των συντάξεων (των παλαιών: οι μετά την άνοιξη του 2016 και μέχρι το τέλος της Ιστορίας έχουν ήδη σφαγιαστεί με τον νόμο Κατρούγκαλου). Από την πλευρά των δανειστών και της τρόικας/του κουαρτέτου/των θεσμών καταβάλλεται κάθε προσπάθεια ώστε να μην προκληθεί εμπλοκή προτού… τελειώσουν και οι κρίσιμες εκλογές στην Βαυαρία (που κινδυνεύουν να επικαθορίσουν την αυριανή ισορροπία στην όλη Γερμανία, άρα και στην Ευρώπη): αφήνεται λοιπόν ανέπαφο το pacta sunt servanda, αλλά παράλληλα διακινούνται πληροφορίες ή και σχέδια για ρεαλιστική αντιμετώπιση του αδιεξόδου -για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και για κάθε ελληνικό πολιτικό κόμμα: το είδαν οι θεσμοί στο πρόσφατο πέρασμά τους από Αθήνα- το οποίο θα δημιουργείτο από την περικοπή συντάξεων από 1/1/19 στην προεκλογική Ελλάδα, η οποία είναι βέβαια μικρότερη και πιο έκκεντρη απ’ ό,τι η Βαυαρία, όμως…
Ενώ πάντως πολιτικές σταθμίσεις είναι εκείνες που θα οδηγήσουν τελικά στη «λύση» που θα δοθεί (οι βαυαρικές εκλογές είναι 14 Οκτωβρίου, το επόμενο Eurogroup 5 Νοεμβρίου - και ναι μεν δεν άρχει πλέον επισήμως των εξελίξεων το Eurogroup, όμως εκεί κινούνται τα νήματα), καθώς και στο προσφυγικό / μεταναστευτικό που αναφλέγει στην Ευρώπη η Ελλάδα του τέλους 2018 καλείται να σηκώσει πρόσθετο βάρος, αλλά και στην εικόνα σταθεροποίησης των Βαλκανίων και στην ανακατανομή ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο βρέθηκε να έχει κομβικό ρόλο - έρχεται και η πλέον τεχνοκρατική συνεισφορά να δείξει τι; Ότι τα θέσφατα των τριών διαδοχικών Προγραμμάτων Προσαρμογής (ως «μνημόνια» μάθαμε να τα υποληπτόμεθα, να τα μισούμε, να τα αναμασάμε) δεν πολυκατάλαβαν τι έκαναν στις οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου - και μάλιστα της Ελλάδας. Ότι η «διάσωση»/bail-out, έτσι όπως επιχειρήθηκε, επισώρευσε περιττό βάρος, αλλά και έφερε ευθέως αντίθετα των προσδοκώμενων αποτελέσματα.
Χρειάστηκε βέβαια η «Handelblatt» -η καθόλα τεχνοκρατική και έγκυρη και σεβαστή γερμανική οικονομική εφημερίδα- να ανασύρει την έκθεση των Lucyna Goemicka, Christophe Kemps, Gerrit Koester, Nadine Leiner-Killinger, στελεχών της ΕΚΤ. Οι οποίοι, στο Working Paper No2154 της τράπεζας (θαυμάστε ήδη τον αριθμό!) βλέπουν -Μάιο του 2018- το ίδιο θέμα που, από πλευράς ΔΝΤ, είχαν αναδείξει ήδη το 2013/2015 οι Olivier Blanchard και Daniel Leigh. Είναι λιγάκι ανατριχιαστικός ο ίδιος ο τίτλος του εγγράφου εργασίας 2154: «Learning about fiscal multipliers during the European sovereign debt crisis» με υπότιτλο: «Evidence from a quasi-natural experiment». Και αν ο κυρίως τίτλος παραπέμπει στο τι έμαθαν -στον τεχνοκρατικότερο των ευρωπαϊκών θεσμών, την ΕΚΤ- από την κρίση χρέους, ο υπότιτλος φέρνει σκέψεις: «Αποδεικτικό υλικό από ένα πείραμα υπό σχεδόν φυσικές συνθήκες». (Τουλάχιστον οι Blanchard-Leigh το είχαν πει πιο τεχνικά: «Growth Forecast Errors and Fiscal Multipliers» / «Σφάλματα στις προβλέψεις ρυθμών μεγέθυνσης και δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές».)
Εκείνο που προχωράει περισσότερο η ανάλυση των τεσσάρων της ΕΚΤ είναι το πώς το Συμβούλιο παρακολούθησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να «μαθαίνει» από τις αστοχίες υπολογισμού των πολλαπλασιαστών, αλλά το ίδιο έδωσε προτεραιότητα στο να «καθησυχάζει την κοινή γνώμη και τις αγορές ότι οι εντεινόμενες δημοσιονομικές ισορροπίες θα διορθώνονταν χωρίς καθυστέρηση», και τούτο επειδή «οι χρηματοπιστωτικές αγορές ήταν ιδιαίτερα πιεσμένες».
Όσο προχωρούσαν τα πράγματα, βέβαια, «κατέστη σαφές ότι η δημοσιονομική προσαρμογή είχε κάπως πιο επιζήμια επίπτωση [σχεδόν ποιητική η αναφορά στο πρωτότυπο: “had a somewhat more detrimental impact”] στη μεγέθυνση απ’ ό,τι αναμενόταν στα πρώτα χρόνια της κρίσης». Η ΕΚΤ δεν φτάνει, με τις σταθμίσεις που κάνει στη μελέτη των τεσσάρων, στην έκταση αναθεώρησης των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών του ΔΝΤ - όμως απευθύνει έκκληση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (αλλά και άλλους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον χώρο της οικονομικής πρόγνωσης: ΔΝΤ, ΟΟΣΑ) να δημοσιοποιεί εφεξής τις βασικές υποθέσεις πολλαπλασιαστή που χρησιμοποιεί όταν διατυπώνει προβλέψεις: Η τεχνικά ενάρετη αυτή σύσταση έχει ως στόχο να προωθείται η διαδικασία εκμάθησης των ίδιων των θεσμών. Όμως, εν τω μεταξύ, στο ταπεινότερο επίπεδο της πολιτικής, η «πλέον επιζήμια επίπτωση στη μεγέθυνση» έρχεται να λειτουργήσει όχι απλώς ως επιχείρημα στα χέρια του Ευκλείδη Τσακαλώτου στη διαπραγμάτευση για την περικοπή συντάξεων. Όχι στο γνώριμο ζεύγμα δημοσιονομικά / διαρθρωτικά, αλλά συνολικά μακροοικονομικά. Όταν και η «Handelsblatt» «βλέπει» το θέμα με τα μάτια παρακολούθησης πειράματος, πώς θα λειτουργήσει πολιτικά αυτό;
