Máxima Acuña

Χριστίνα Πάντζου

Αλλη μια σπουδαία νίκη για την αλύγιστη αγρότισσα Μάξιμα Ακούνια, την «κυρά της Γαλάζιας Λίμνης», που αντιστέκεται μόνη της απέναντι στη μεγαλύτερη μεταλλευτική εταιρεία της Λατινικής Αμερικής: το Συνταγματικό Δικαστήριο της Λίμα διέταξε την εταιρεία να κατεβάσει τις κάμερες που παρακολουθούσαν το σπίτι της και να μην πετούν τα drones τους πάνω από το κτήμα της.

Η Μάξιμα Ακούνια εδώ και μια δεκαετία αντιστέκεται στις προσπάθειες της μεταλλευτικής Yanacocha να τη διώξει από τα εδάφη της για να ανοίξει ακόμη ένα χρυσωρυχείο. Είναι ο λόγος μιας αγρότισσας απέναντι στην ισχυρότερη μεταλλευτική εταιρεία της Λατινικής Αμερικής.

Ο λόγος μιας ντροπαλής γυναίκας που έμαθε να υψώνει τη φωνή της και βρήκε το κουράγιο να πάψει να φοβάται όταν αστυνομικοί και ιδιωτικοί φρουροί χτύπησαν την κόρη της, έκαψαν την καλύβα της, κατέστρεψαν το χωράφι με τις πατάτες της, σκότωσαν τον σκύλο της και την άφησαν χωρίς τίποτα. Αλλά είναι ένας λόγος αφοπλιστικός: «Πού ακούστηκε να πωλούνται οι λίμνες, οι ποταμοί, οι πηγές που ποτίζουν ανθρώπους, ζώα, σπαρτά;»

Η Μάξιμα, που δηλώνει πως ποτέ όσο ζει δεν θα αφήσει το κτήμα της και τις λίμνες που το περιβάλλουν, μόλις δικαιώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο του Περού, το οποίο διέταξε την εταιρεία ιδιοκτησίας της αμερικανικής Newmont Mining Corporation να απομακρύνει τις κάμερες παρακολούθησης που έχει εγκαταστήσει 300 μέτρα από το σπίτι της και να μη χρησιμοποιεί drones πάνω από το κτήμα της.

Γιατί η τιμημένη το 2016 με το Βραβείο Γκόλντμαν -το σημαντικότερο περιβαλλοντικό βραβείο του κόσμου- ζει μια συστηματική τακτική παρενόχλησης και εκφοβισμού από το 2010, όταν η εταιρεία θέλησε στο σχέδιό της να ανοίξει ακόμη ένα χρυσωρυχείο στην Πολιτεία Καχαμάρκα και βρήκε ένα τεράστιο εμπόδιο στα 35 εκτάρια που η Μάξιμα Ακούνια αγόρασε νόμιμα το 1994.

Ούτε καν όταν, το 2014, δικαστήριο της Καχαμάρκα αποφάνθηκε πως δεν είναι καταληψίας αλλά ιδιοκτήτρια αυτών των εδαφών, δεν σταμάτησε τις επιθέσεις αυτή η εταιρεία που έχει συνηθίσει να μένει ατιμώρητη: όπως έγινε το 2000 με την καταστροφική διαρροή μεταλλικού υδραργύρου που στοίχισε τη ζωή 70 ανθρώπων και μόλυνε περισσότερους από 1.000.

Εβαλαν κάμερες και έβγαλαν drones για να παρακολουθούν κάθε της κίνηση και περικύκλωσαν το κτήμα της στήνοντας φράκτες και συρματοπλέγματα γύρω του και βάζοντας ένα φυλάκιο ελέγχου στη βασικό οδό που οδηγεί στο σπίτι της. Για να την επισκεφτείς είτε θα πρέπει να περιμένεις να σου δώσουν άδεια οι άντρες της ιδιωτικής ασφάλειας της εταιρείας είτε θα πρέπει να διασχίσεις επί ώρες δύσβατα μονοπάτια.

Ολα αυτά τα χρόνια η Μάξιμα δεν ήταν μόνη στον αγώνα της όχι μόνο για το σπίτι της αλλά και για τις πανάρχαιες λίμνες που το περιβάλλουν, όπως τη Γαλάζια Λίμνη που προσφέρει νερό σε αγρότες πέντε κοιλάδων. Αν η Yanacocha ανοίξει τελικά το χρυσωρυχείο θα αποξηρανθεί και θα γίνει δεξαμενή απόθεσης για 500 εκατομμύρια τοξικά απόβλητα που θα παράγει η νέα μεταλλευτική μονάδα.

Η ιστορία της Κυράς της Γαλάζιας Λίμνης, όπως την αποκαλούν, είναι ένα μεγάλο μάθημα για όλους τους ανθρώπους που φοβούνται μπροστά στην εξουσία. Δεν είναι στρατευμένο στέλεχος κάποιας ομάδας, ούτε φιλοδοξεί να γίνει ηγέτιδα της κοινότητας.

Παρότι το 2014 εξελέγη «Προασπίστρια της γης» από την Ενωση Λατινοαμερικανίδων, εκείνη, που το μόνο μέταλλο που έχει πάνω της είναι ένα δόντι από ψεύτικη πλατίνα, δεν καταλαβαίνει τη μανία με το χρυσάφι και επαναλαμβάνει «Θέλω μόνο να με αφήσουν να ζω ήσυχη στη γη μου και να μη μολύνουν το νερό». Εκεί στην Καχαμάρκα, την πολιτεία με τη μεγαλύτερη παραγωγή χρυσού και τους περισσότερους φτωχούς στο Περού.

 https://www.efsyn.gr/kosmos/maties-ston-kosmo/gynaikes-toy-kosmoy/264304_i-kyria-maxima-moni-enantion-olon-toys

https://www.youtube.com/watch?v=kT8Fslu3Qoc 

 

Η σύνδεση του εμπορικού και του κλιματικού χάους

Τάσος Σαραντής

Ο βιοπορισμός των μικρών αγροτών σε όλο τον κόσμο υπονομεύεται από τις εισροές φτηνών εισαγόμενων τροφίμων, ενώ αναγκάζονται να εξάγουν τα τρόφιμά τους αντί να τα πουλούν τοπικά. Και παρ’ όλο που οι γεωργικές πρακτικές τους είναι ανθεκτικές στο κλίμα, αποθαρρύνονται ενεργά από τις συμφωνίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και του «ελεύθερου εμπορίου».

Ζούμε σε έναν κόσμο όπου τα τρόφιμα συστηματικά αποστέλλονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά για να υποστούν επεξεργασία, για να αποσταλούν στη συνέχεια πίσω και να πωληθούν ακριβώς από όπου ξεκίνησαν. Για παράδειγμα, οι αγελάδες από το Μεξικό που τρέφονται με καλαμπόκι που εισάγεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες εξάγονται στη συνέχεια προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για σφαγή και το κρέας τους μεταφέρεται πίσω στο Μεξικό όπου, τελικά, πωλείται.

Τα παραδείγματα «επανεισαγωγής» -δηλαδή της κατάστασης κατά την οποία οι χώρες μεταφέρουν τα δικά τους εμπορεύματα στο εξωτερικό, μόνο για να επιστρέψουν σε μεταγενέστερο στάδιο της αλυσίδας παραγωγής- είναι πολλά. Στα νερά στα ανοιχτά των ακτών της Νορβηγίας, ο μπακαλιάρος φτάνει κάθε χρόνο ύστερα από ένα εντυπωσιακό μεταναστευτικό ταξίδι, έχοντας διανύσει χιλιάδες μίλια γύρω από τον Αρκτικό Κύκλο σε αναζήτηση χώρων αναπαραγωγής.

Ωστόσο, αυτή η μετανάστευση παύει να είναι τόσο συγκλονιστική σε σύγκριση με αυτήν που υπόκεινται τα ψάρια μετά τη σύλληψή τους, αφού αποστέλλονται στην Κίνα για να γίνουν φιλέτα πριν επιστρέψουν στα σουπερμάρκετ στη Σκανδιναβία για να πουληθούν.

Αυτή η παγκοσμιοποίηση της αλυσίδας εφοδιασμού με θαλασσινά επεκτείνεται και στις ΗΠΑ, με περισσότερα από τα μισά από αυτά που αλιεύονται στην Αλάσκα να μεταποιούνται στην Κίνα και πολλά να στέλνονται πίσω στα ράφια των αμερικανικών σουπερμάρκετ.

Ενας συνδυασμός της παραφροσύνης της «επανεισαγωγής» είναι το εξίσου αινιγματικό φαινόμενο του πλεονάζοντος εμπορίου. Αυτή είναι μια κοινή πρακτική σύμφωνα με την οποία οι χώρες εισάγουν και εξάγουν τεράστιες ποσότητες πανομοιότυπων προϊόντων σε ένα δεδομένο έτος.

Ενα ιδιαίτερα εντυπωσιακό παράδειγμα αφορά τη Βρετανία, όταν το 2007 εισήγαγε 15.000 τόνους σοκολάτας επικαλυμμένης με βάφλες, ενώ παράλληλα εξήγαγε 14.000 τόνους. Το 2017, οι ΗΠΑ εισήγαγαν και εξήγαγαν περίπου 1,5 εκατ. τόνους βοδινού και σχεδόν μισό εκατομμύριο τόνους πατάτας. Το 2016, 213.000 τόνοι υγρού γάλακτος έφτασαν στη Βρετανία, αλλά κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους 545.000 τόνοι γάλακτος επίσης έφυγαν από τη χώρα.

Ελεύθερο εμπόριο

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι αυτό το είδος του εμπορίου δεν έχει οικονομική λογική. Γιατί θα άξιζε το τεράστιο κόστος -τόσο σε χρήμα όσο και σε καύσιμα- για την αποστολή τροφίμων στο εξωτερικό μόνο για την επανεισαγωγή τους; Η απάντηση έγκειται στον τρόπο με τον οποίο δομείται η παγκόσμια οικονομία.

Οι συμφωνίες του «ελεύθερου εμπορίου» δίνουν τη δυνατότητα στους πολυεθνικούς ομίλους να έχουν πρόσβαση σε εργασία και πόρους σχεδόν οπουδήποτε, επιτρέποντάς τους να επωφεληθούν από τα φορολογικά κενά και τις εθνικές διαφορές στις εργασιακές και περιβαλλοντικές νομοθεσίες.

Εν τω μεταξύ, οι άμεσες και έμμεσες επιδοτήσεις για ορυκτά καύσιμα, της τάξεως των 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο, επιτρέπουν το κόστος της ναυτιλίας να επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό τους φορολογούμενους και το περιβάλλον, αντί για τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Κι αυτά συμβαίνουν μόνο και μόνο για την ανύψωση των εταιρικών κερδών.

Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι ήδη σοβαρές και θα επιδεινωθούν στις επόμενες δεκαετίες. Ο βιοπορισμός των μικρών αγροτών σε όλο τον κόσμο υπονομεύεται από τις εισροές φτηνών εισαγόμενων τροφίμων, ενώ αναγκάζονται να εξάγουν τα τρόφιμά τους αντί να τα πουλούν τοπικά. Και παρ’ όλο που οι γεωργικές πρακτικές τους είναι ανθεκτικές στο κλίμα, αποθαρρύνονται ενεργά από τις συμφωνίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και του «ελεύθερου εμπορίου».

Η επεξεργασία και η συσκευασία τροφίμων -τόσο κρίσιμης σημασίας για τα τρόφιμα που πρόκειται να αποσταλούν μακριά από το σημείο παραγωγής τους- αντιπροσωπεύουν σημαντικό ποσοστό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου του παγκόσμιου συστήματος τροφίμων. Ακόμα και αν στη συνέχεια αυτή τη συσκευασία καταλήξει στον πλησιέστερο κάδο ανακύκλωσης, συνήθως υφίσταται ένα ακόμη ταξίδι μεγάλων αποστάσεων προτού υποβληθεί σε επεξεργασία.

Πριν να απαγορεύσει η Κίνα τις εισαγωγές ξένων αποβλήτων το 2018, μόνο οι βρετανικές εταιρείες είχαν αποστείλει περισσότερους από 2,7 εκατομμύρια τόνους πλαστικών απορριμμάτων στην Κίνα και στο Χονγκ Κονγκ από το 2012. Με την απαγόρευση που ισχύει πλέον, τα περισσότερα πλαστικά απόβλητα της Βρετανίας αποστέλλονται απλώς κάπου αλλού.

Αυτό το είδος υπερβολικού εμπορίου υλικών είναι ο λόγος για τον οποίο οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις διεθνείς μεταφορές αυξάνονται σχεδόν τρεις φορές πιο γρήγορα από τις εκπομπές από άλλες πηγές.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι διεθνείς εμπορικές συμφωνίες έδωσαν ακόμη ένα ισχυρό όπλο στα χέρια των πολυεθνικών. Οι συμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν συχνά διατάξεις που συνδέονται με τον «μηχανισμό επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κρατών», γνωστό ως ISDS, οι οποίες δίνουν στις πολυεθνικές τη δυνατότητα να μηνύσουν τις εθνικές κυβερνήσεις, μεταξύ άλλων, για τη θέσπιση περιβαλλοντικών κανονισμών που θα μπορούσαν να περιορίσουν τα μελλοντικά αναμενόμενα κέρδη τους.

Για παράδειγμα, η εταιρεία Rockhopper, που εδρεύει στη Βρετανία, ασκεί σήμερα προσφυγή στην Ιταλία για ζημιές ύψους 350 εκατομμυρίων δολαρίων και «χαμένα μελλοντικά κέρδη», επειδή η Ιταλία απαγόρευσε τις νέες εργασίες υποθαλάσσιων εξορύξεων το 2015, εξαιτίας των κοινωνικών αντιδράσεων. Αυτό είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα του μηχανισμού ISDS που νομιμοποιεί τις πολυεθνικές να προχωρούν σε καταχρήσεις εξουσίας εις βάρος της πλανητικής υγείας.

Ωστόσο, οι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής έχουν σήμερα ελάχιστα κίνητρα για τη μείωση του διεθνούς εμπορίου, διότι, κατά παράδοξο επίσης τρόπο, οι εκπομπές από το παγκόσμιο εμπόριο δεν εμφανίζονται στη λογιστική του συστήματος εμπορίου ρύπων οποιουδήποτε κράτους.

Το αποτέλεσμα είναι μια κατάσταση στην οποία οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής υπόσχονται να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενώ παράλληλα εργάζονται για την επέκταση του παγκόσμιου εμπορίου μέσω της φιλελευθεροποίησης, παρ’ όλο που αυτά τα δύο είναι παντελώς ασυμβίβαστα.

● Με πληροφορίες από τον ιστότοπο «The Ecologist». 

https://www.efsyn.gr/kosmos/maties-ston-kosmo/oikologika/219430_i-syndesi-toy-emporikoy-kai-toy-klimatikoy-haoys

«Είμαστε η φύση που υπερασπίζεται τον εαυτό της»

Τάσος Τσακίρογλου

«Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα για το Περιβάλλον. Εξοχη μέρα για τον εορτασμό του νέου Συντάγματος του Εκουαδόρ, που το 2008, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, αναγνώρισε τα δικαιώματα της φύσης. Ακούγεται περίεργο ότι η φύση έχει δικαιώματα, λες και είναι άνθρωπος.

Αντίθετα, ακούγεται απολύτως φυσιολογικό ότι οι μεγάλες εταιρείες των ΗΠΑ έχουν δικαιώματα φυσικών προσώπων. Και τα έχουν κατόπιν απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, από το 1886. Αν η φύση ήταν τράπεζα, θα την είχαν σώσει». Αυτό έγραφε ο μακαρίτης Εδουάρδο Γκαλεάνο στο βιβλίο του «Οι μέρες αφηγούνται» (εκδόσεις Πάπυρος) και το θυμήθηκα με αφορμή τη συζήτηση που άνοιξε, αυτή τη φορά εξαιτίας της καταστροφικής πυρκαγιάς στην Εύβοια.

Συζητάμε για τη φύση και για την κλιματική αλλαγή γνωρίζοντας ελάχιστα ή αγνοώντας εκατομμύρια πράγματα. Εχει έρθει ο καιρός αυτός ο δημόσιος διάλογος να πάει ένα βήμα παραπέρα από τη θλίψη, την απελπισία και την αγανάκτηση και να θέσει τον επόμενο στόχο –ή την επόμενη πρόκληση εάν θέλετε– για το περιβαλλοντικό κίνημα. Ποιος είναι αυτός;

Το να αναγνωρίσουμε τα δικαιώματα της φύσης, που σημαίνει να της αναγνωρίσουμε νομική υπόσταση. Οπως λέει ο Γκαλεάνο, το Εκουαδόρ συμπεριέλαβε αυτή την πρόβλεψη στο νέο του Σύνταγμα το 2008. Το 2017 ινδικό δικαστήριο αναγνώρισε ότι οι ποταμοί Γάγγης και Γιαμούνα έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους ανθρώπους, απόφαση που αργότερα ακυρώθηκε.

Την ίδια χρονιά ο Γουανγκανούι, ο μεγαλύτερος πλεύσιμος ποταμός της Νέας Ζηλανδίας, απέκτησε νομική υπόσταση. Οι νόμοι για τα δικαιώματα της φύσης συνήθως λειτουργούν με την ανάθεσή τους σε έναν προστάτη-νομικό σύμβουλο για κάποιο συγκεκριμένο οικοσύστημα ή φυσικό χαρακτηριστικό. Στις ΗΠΑ νομική υπόσταση έχουν εταιρείες, ακόμη και πλοία. Αρα γιατί να μην έχει και το φυσικό περιβάλλον;

Μια τέτοια απόφαση θα σήμαινε και ένα άλμα στη συνείδησή μας ή μια επιστροφή σε κάτι που εδώ και αιώνες γνωρίζουν και πιστεύουν οι ιθαγενικοί πληθυσμοί: ότι ο φυσικός κύκλος της ζωής ανήκει σε όλα τα ζωντανά πλάσματα και όχι μόνο στους ανθρώπους.

Οτι οι άνθρωποι πρέπει να επανενταχθούμε στην κοινότητα της ζωής, υπερβαίνοντας τη βασισμένη στον διαχωρισμό απ’ αυτήν συνείδηση. Φέτος τον Φεβρουάριο ένα σύνθημα του κινήματος των φυλών του Αμαζονίου «Ιθαγενική Αντίσταση» (Resistencia Indigena) έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο όταν το εικονοποίησε ο καλλιτέχνης και ακτιβιστής Mundano. Τι λέει αυτό; «Δεν υπερασπιζόμαστε τη φύση, είμαστε η φύση που υπερασπίζεται τον εαυτό της».

Η ψευδαίσθηση που καλλιεργείται πρόσφατα από το σύστημα ότι αρκεί να φυτέψουμε μερικά δισεκατομμύρια δέντρα για να λυθεί το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, μας πάει πολύ πίσω.

Εκείνο που πρέπει να αλλάξει είναι συνολικά το σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης, δηλαδή ο καπιταλισμός που κατατρώει τις σάρκες της φύσης και του ανθρώπου. Πλέον κάθε «κόκκινο» κίνημα αλλαγής θα πρέπει να έχει «πράσινο» πρόσημο. Δεν μπορεί να αλλάξει η κατάσταση εάν συνεχίσουμε να ζούμε σ’ έναν πολιτισμό που δημιουργεί ανάγκες για την κατανάλωση και παράγει ως τελικό προϊόν δισεκατομμύρια τόνους σκουπιδιών και πλαστικών.

«Για να δεις όλους τους κόσμους του κόσμου, άλλαξε μάτια», έγραφε ο Γκαλεάνο απηχώντας την ιθαγενική κουλτούρα, κάτι που με όρους δυτικού ορθολογισμού είχε διατυπώσει νωρίτερα ο Αλμπερτ Αϊνστάιν: «Δεν μπορούμε να λύσουμε προβλήματα χρησιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης που είχαμε όταν τα δημιουργήσαμε». Και κατέληγε με τον αφορισμό: «Απαιτείται ένας ουσιαστικά νέος τρόπος σκέψης, εάν η ανθρωπότητα θέλει να επιβιώσει»!

https://www.efsyn.gr/stiles/ypografoyn/tasos-tsakirogloy/207462_eimaste-i-fysi-poy-yperaspizetai-ton-eayto-tis

Εκτιμώντας τις συνέπειες μιας μόλυνσης

Όσο οι συνέπειες του πυρηνικού δυστυχήματος της Φουκουσίμα αυξάνονται, όσο η ραδιενέργεια εξαπλώνεται, τόσο η πληροφόρηση αλλά και οι αντοχές των περισσοτέρων ημών για ενδελεχή ενημέρωση μειώνονται. Σου δημιουργείται η εντύπωση, πως αν αναπόδραστα οδηγούμασταν σε μια κλιμακούμενη, μείζονα πυρηνική καταστροφή, τόσο θα την αντιμετωπίζαμε με ένα βαριεστημένο ενδιαφέρον στα όρια της νοσηρής αδιαφορίας. Δείχνουμε να μην μπορούμε να κοιτάξουμε το αποτρόπαιο πρόσωπο των επιλογών μας, σαν ανθρώπινο είδος, στον καθρέφτη. Πρέπει να κυνηγήσουμε τον επιούσιο μας και όταν κουραστούμε έχουμε ταινίες και σειρές με πιο θελκτικά θέματα που περιμένουν τη θέαση τους. Άλλωστε με κάποιο τρόπο πρέπει να ξεχαστούμε από το δυσθεώρητο εθνικό μας έλλειμμα, που δυστυχώς μετρημένο μόνο ποσοτικά, βαίνει πάλι διψήφιο. Δεν βλέπεις τη γίνεται γύρω σου; Σεισμοί, λοιμοί, εμφύλιες συρράξεις και καταποντισμοί. Που να τρέχεις τώρα να ψάξεις λύση ριζική. Σκάσε και σκάψε το λαγούμι σου.

Έτσι και εγώ δεν θα προσθέσω περαιτέρω λεκτικούς παφλασμούς στην προελαύνουσα ραδιενέργεια της Φουκουσίμα, ανήμερα των 25 χρόνων από το πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνομπίλ, άλλα θα αναδημοσιεύσω ένα άρθρο των New York Times via Ελευθεροτυπίας, για μια σχεδόν λησμονημένη οικολογική καταστροφή-την μόλυνση του κόλπου του Μεξικού από τη BP- έχοντας την εντύπωση πως οι μεταφράσεις άρθρων των New York Times που παρουσιάζονται στο κυριακάτικο φύλλο της Ελευθεροτυπίας, δεν είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο.

Μετά την έκρηξη που σημειώθηκε στην πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου Deep Water Horizon του ομίλου BP, η επιστήμονας Σαμάνθα Τζόι, έστρεψε την προσοχή της στις πετρελαιοκηλίδες. Η ομάδα της ήταν αυτή που πήγε στον Κόλπο του Μεξικού αμέσως μετά την εμφάνιση της πετρελαιοκηλίδας τον Απρίλιο του 2010. Σήμερα η 45χρονη δρ. Τζόι, του Πανεπιστημίου της Τζώρτζια, είναι υπεύθυνη μιας ομάδας που προσπαθούν να αντιληφθούν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Παρακάτω ακολουθεί ένα δείγμα της συζήτησης μας:

Ερ: Πώς μάθατε για πρώτη φορά για τη πετρελαιοκηλίδα;

Απ: Ήμουν σπίτι και ανάρρωνα από τραυματισμό στην πλάτη μου. Μερικοί συνάδερφοι μου, όμως, ήταν κοντά στην έκρηξη. Είμαι μέλος του Hydrates Research Consortium του Κόλπου του Μεξικού, που μελετά τα υδάτινα περιβάλλοντα. Η ομάδα μας διαθέτει ένα κέντρο ερευνών μόλις 10 μίλια βόρεια από την πετρελαιοπηγή της BP, Μακόντο. Όταν ξημέρωσε το επόμενο πρωί, οι συνάδερφοι μου είδαν τους καπνούς από 10 μίλια και άκουσαν επίσης τα φουγάρα από πολλά πλοία τα οποία έπλεαν προς την πετρελαιοπηγή της BP. Σύντομα η Ακτοφυλακή έδωσε εντολή να φύγουν από την περιοχή επειδή χαρακτηρίστηκε απαγορευμένη ζώνη. Οι συνάδερφοι μου έστειλαν e-mails περιγράφοντας όλα όσα είχαν δει.

Ερ: Πως αισθανθήκατε όταν διαβάσατε αυτά τα μηνύματα;

Απ: Αναστατώθηκα πολύ. Από όλα όσα είχαν αναφέρει, ανησύχησα για μια πιθανή ανεξέλεγκτη διαρροή πετρελαίου από την πετρελαιοπηγή. Αυτή η εξέδρα συνδεόταν με ένα υποθαλάσσιο τμήμα με φυσικό αέριο- για την ακρίβεια επρόκειτο για 40% αέριο. Αλλά οι άνθρωποι της Ακτοφυλακής έλεγαν ότι όλα ήταν εντάξει. Στην αρχή ισχυρίστηκαν ότι δεν υπήρχε καμία διαρροή. Έπειτα επρόκειτο για μόλις 1000 βαρέλια την ημέρα, που σύντομα έγιναν 5.000. Επιστήμονες τους οποίους γνώριζα και κάνουν τηλεανίχνευση από δορυφόρο, μου έλεγαν ότι η πετρελαιοκηλίδα ήταν τουλάχιστον 5 με 10 φορές μεγαλύτερη από ό,τι έλεγαν.

Ερ: Και τι ανακαλύψατε;

Απ: Οι συνάδερφοι μου, Βέρνον Άσπερ από το Πανεπιστήμιο του Νότιου Μισισιπή και Άρν Ντίρκς από το Πανεπιστήμιο του Μισισιπή, ήταν αυτοί που ανακάλυψαν αυτά τα νέφη πετρελαίου και φυσικού αερίου, που περιείχαν περίπου 90% αέριο μεθάνιο. Αυτά τα υποθαλάσσια νέφη ήταν μεγάλα: 3 με 5 χλμ. πλάτος και 10 με 20 χλμ. μήκος. Επίσης μετακινούνταν! Ταξίδευαν με ταχύτητα 3 χλμ τη μέρα.

Ερ: Γιατί ήταν τόσο σημαντικό το γεγονός ότι τα ανακαλύψατε;

Απ: Η επίσημη ιστορία ήταν ότι το πετρέλαιο ανέβαινε προς τα πάνω από την πηγή στην επιφάνεια, θεωρητικά, διασκορπιζόταν και διαλυόταν. Η ανακάλυψη των συγκεντρώσεων πετρελαίου υποδείκνυε ότι μια σημαντική διάσταση της πετρελαιοκηλίδας δεν είχε αναγνωρισθεί.

Ερ: Πως αντέδρασε η κυβέρνηση στην ανακάλυψη σας;

Απ: Είπαν ότι ήμασταν εντελώς τρελοί. Δεν δέχονταν ότι υπήρχαν νέφη πετρελαίου στα ύδατα για πολύ καιρό.

Ερ: Εκτός από τα νέφη πετρελαίου, τι ανακάλυψε η ομάδα σας;

Απ: Στην επιφάνεια της θάλασσας στα τμήματα από όπου πήραμε δείγμα, επήλθε καταστροφή. Συχνά έβλεπες αυτή τη γλίτσα να καλύπτει τα πάντα. Υπήρχαν αυτά τα βακτηρίδια στη θάλασσα που τρέφονται με πετρέλαιο. Τα απόβλητα τους πέφτουν στον πυθμένα της θάλασσας όταν αποκτήσουν συγκεκριμένο βάρος. Και μάλλον θα έπεφταν σαν χιόνι για μήνες, επειδή έχουν καλύψει το βυθό. Τυπικά, ο πυθμένας της θάλασσας είναι γεμάτος ασπόνδυλα- μικρά πλάσματα με κελύφη. Λοιπόν τα κελύφη ήταν ακόμα εδώ, αλλά τα πλάσματα ήταν νεκρά. Υποθέτω ότι πέθαναν από ασφυξία όταν ήρθαν σε επαφή με το νέφος πετρελαίου.

Ερ: Πως θα χαρακτηρίζατε τον πυθμένα της θάλασσας;

Απ: Θα έλεγα ότι μοιάζει με νεκροταφείο. (…)

Claudia Dreifus/ The New York Times 22.3.2011- Ελευθεροτυπία 3.4.2011

http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9500E4DD1531F931A15750C0A9679D8B63&ref=claudiadreifus

http://www.tovima.gr/world/article/?aid=397383&h1=true

Γυαλιά καρφιά

Σε δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=239048  τονώθηκε η εθνική μου υπερηφάνεια από τις συνεχείς κατραπακιές των τελευταίων μηνών, όταν πληροφορήθηκα ότι η Ελλάδα, σε παγκόσμια κλίμακα, είναι η πρώτη χώρα παραγωγής περλίτη (φυσικό γυαλί) και δεύτερη χώρα παραγωγής κίσσηρης (ελαφρόπετρας). Ψάχνοντας το θέμα λίγο παραπάνω, και ενώ άλλα δημοσιεύματα ισχυρίζονται ότι είμαστε πρώτοι παγκοσμίως και στην ελαφρόπετρα, συνειδητοποίησα ότι αυτή η παγκοσμίων διαστάσεων παραγωγή συντελείται μόνο σε ένα νησάκι της Ελλάδας, το επονομαζόμενο Γυαλί.

Το Γυαλί είναι ένα νησί του νότιου Αιγαίου στα Δωδεκάνησα που βρίσκεται ανάμεσα στην Κω και την Νίσυρο και έχει έκταση 5 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ο πληθυσμός του είναι 10 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001 και διοικητικά ανήκει στον Δήμο Νισύρου. Όλο το νησί έχει κηρυχθεί Τοπίο Φυσικού Κάλλους(ΤΙΦΚ με κωδικό AT5010083) και υπάρχουν δάση με κουμαριές και πεύκα.

Στο Γυαλί έγιναν κατά καιρούς επιφανειακές αρχαιολογικές έρευνες οι οποίες εντόπισαν προϊστορικές, ελληνιστικές και ρωμαϊκές θέσεις σε διάφορα σημεία, ανάμεσα στις οποίες σημαντική θέση κατέχουν τα λατομεία οψιανού στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού. Η κατοίκηση του Γυαλιού ανάγεται στα Nεολιθικά χρόνια (Nεότερη Nεολιθική περίοδος, 4500-3200 π.Χ.), όπως συνάγεται από τον οικισμό και το νεκροταφείο στο νοτιοδυτικό τμήμα του. Η ανασκαφή του χώρου αποκάλυψε σύνολο τοίχων και αψιδωτό κτήριο στην κορυφή λόφου. Το νεκροταφείο αποτελείται από λαξευμένους στο φυσικό πέτρωμα ορθογώνιους τάφους. Νεολιθική κεραμική και απολεπίσματα οψιανών συλλέχθηκαν σε διάφορες θέσεις σε όλο το νησί ενώ έχουν βρεθεί και δυο χωνευτήρια με σκωρίες τήξης χαλκού, που αποδεικνύουν την πρώιμη άσκηση μεταλλουργίας. Το κύριο αξιοθέατο του νησιού που είναι το νεολιθικό αψιδωτό κτήριο στην κορυφή του λόφου που δεσπόζει πάνω από το λατομείο της εταιρείας «ΛΑΒΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΙΚΗ Α.Ε.», λόγω και της εύθραυστης κατασκευής του, κοντεύει να χαθεί κάτω από τη σκόνη του λατομείου και είναι άμεση και επιτακτική η στέγασή του.

Η εταιρεία ΛΑΒΑ μαζί με την εταιρεία ΠΕΡΛΙΤΕΣ ΑΙΓΑΙΟΥ είναι η μια από τις δύο μεγάλες εταιρίες που έχουν εκμισθώσει το νησάκι και έχουν αναλάβει να εξορύξουν τον περλίτη και την ελαφρόπετρα. Το ένα κομμάτι του νησιού ανήκει στο δήμο Νισύρου και έχει εκχωρηθεί για 20 χρόνια στην εταιρία «ΛΑΒΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΙΚΗ Α.Ε.», (η οποία από το 1977 έχει εξαγορασθεί από την «ΑΓΕΤ Ηρακλής») με ετήσιο μίσθωμα 1.500.000 €, (ποσό που αποτελεί το 70% των συνολικών εσόδων του δήμου). Το μέρος που ανήκει στο ελληνικό δημόσιο έχει εκχωρηθεί για μία πενταετία στην εταιρία «ΠΕΡΛΙΤΕΣ ΑΙΓΑΙΟΥ». Τα ορυχεία αυτά έχουν ξεκοιλιάσει και συνεχίζουν να κατατρώγουν την πλευρά του νησιού προς τη Νίσυρο δημιουργώντας δύο μεγάλους κρατήρες, όπως φαίνεται ευκρινώς και από τη φωτογραφία, που συνεχώς επεκτείνονται και προς την πλευρά με τα δάση από πεύκα και κουμαριές, κάνοντας την εξαφάνιση του νησιού να μην φαντάζει σχήμα λόγου. Αν και στις συμβάσεις με το ελληνικό κράτος προβλέπεται η αποκατάσταση του φυσικού τοπίου μετά το πέρας της εκμετάλλευσης, που έχει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, η οικολογική καταστροφή δείχνει να είναι σημαντική μολονότι η εταιρεία ΛΑΒΑ Α. Ε. ισχυρίζεται ότι για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος φυτεύονται κάθε χρόνο στο νησί 3.000 – 4.000 φυτά, ανθεκτικά στις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στις εγκαταστάσεις εξόρυξης.

Από το μικρό αυτό ενδεικτικό παράδειγμα αντιλαμβάνεται κανείς ότι σχεδόν κάθε «δείκτης ευημερίας» αντιστοιχεί αν όχι σε μια οικολογική καταστροφή τουλάχιστον σε μια εν δυνάμει σοβαρή οικολογική διακινδύνευση και σε μια οπισθοχώρηση σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Το κριτήριο της ανάπτυξης με τη μορφή της μεγέθυνσης του Α.Ε.Π οδηγεί την κάθε κοινωνία– στην πράξη την οικονομικοπολιτική ελίτ της βέβαια- να επιλέξει ποια καταστροφή είναι η βέλτιστη για τη γενική( ; ) ευημερία. Το ερώτημα φαντάζει ρητορικό και απλοϊκό αλλά τι μέλλον θα είχε ο πεπερασμένος πλανήτης μας και με τις δεδομένες ικανότητες αυτοΐασης της γης, αν όλα τα κράτη της γης «έτρεχαν» για χρόνια με ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 10% ;

Image: Dimitrios T.

http://www.e-geoponoi.gr/2010-01-20-13-52-57/3055-2011-01-17-06-25-58.html

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=378692&dt=17/01/2011