Η ιατρική ως θρησκεία

Giorgio Agamben

Ότι η επιστήμη έχει γίνει η θρησκεία της εποχής μας, αυτό στο οποίο οι άνθρωποι πιστεύουν ότι πιστεύουν, είναι πρόδηλο εδώ και καιρό. Στη σύγχρονη Δύση, έχουν συνυπάρξει και, σε κάποιο βαθμό, συνυπάρχουν ακόμα,  τρία μεγάλα συστήματα πεποιθήσεων: ο χριστιανισμός, ο καπιταλισμός και η επιστήμη. Στη νεωτερική ιστορία, αυτές οι τρεις “θρησκείες” διασταυρώθηκαν αναγκαστικά κατ’ επανάληψη, ερχόμενες από καιρού εις καιρόν σε σύγκρουση και, στη συνέχεια, με διάφορους τρόπους, πάλι σε συμφιλίωση, έως ότου, προοδευτικά, να επιτευχθεί ένα είδος ειρηνικής και αρμονικά διαρθρωμένης συνύπαρξης, αν όχι πραγματικής συνεργασίας στο όνομα του κοινού συμφέροντος.

Το νέο γεγονός είναι ότι μεταξύ της επιστήμης και των άλλων δύο θρησκειών έχει αναζωπυρωθεί χωρίς να το αντιληφθούμε μια υπόγεια και αδυσώπητη σύγκρουση, της οποίας τα νικηφόρα αποτελέσματα για την πρώτη, την επιστήμη, εμφανίζονται σήμερα μπροστά στα μάτια μας και καθορίζουν με τρόπο πρωτοφανή όλες τις πτυχές της ζωής και της ύπαρξής μας. Αυτή η σύγκρουση δεν αφορά, όπως στο παρελθόν, τη  θεωρία και τις γενικές αρχές, αλλά, κατά κάποιο τρόπο, τη λειτουργική πρακτική. Ακόμα και η επιστήμη, στην πραγματικότητα, όπως κάθε θρησκεία, διακρίνεται σε διαφορετικά επίπεδα και μορφές, μέσω των οποίων ρυθμίζει και οργανώνει τη δική της δομή: στις λεπτές και ακριβείς διατυπώσεις μιας αυστηρής δογματικής αντιστοιχεί, στην πράξη, τo εξαιρετικά ευρύ και εκτενώς δικτυωμένo πεδίο λατρείας που συμπίπτει με αυτό που ονομάζουμε τεχνολογία.

Δεν προκαλεί έκπληξη ότι ως πρωταγωνιστής αυτού του νέου θρησκευτικού πολέμου εμφανίζεται εκείνος ο κλάδος της επιστήμης του οποίου η δογματική είναι λιγότερο αυστηρή και η πραγματιστική πτυχή του υπερισχύει: η ιατρική, της οποίας άμεσο αντικείμενο είναι το ζωντανό σώμα των ανθρώπων. Ας προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της νικηφόρας πίστης με την οποία θα πρέπει να αναμετριόμαστε ολοένα και περισσότερο.

1) Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι ότι η ιατρική, όπως και ο καπιταλισμός, δεν χρειάζεται ειδική δογματική, αλλά περιορίζεται στον δανεισμό των θεμελιωδών εννοιών της από τη βιολογία. Σε αντίθεση με τη βιολογία, ωστόσο, διατυπώνει αυτές τις έννοιες με τρόπο γνωστικο-μανιχαϊστικό, δηλαδή σύμφωνα με μίαν ακραία δυαλιστική αντίθεση. Υπάρχει ένας θεός ή μια κακοήθης αρχή, κατ’ ακρίβειαν η ασθένεια, της οποίας οι ειδικοί νοσογόνοι παράγοντες είναι τα βακτήρια και οι ιοί, και ένας θεός ή μια ευεργετική αρχή, που δεν είναι η υγεία, αλλά η ανάρρωση, της οποίας οι παράγοντες λατρείας είναι οι γιατροί και το σύστημα θεραπείας. Όπως και σε κάθε Γνωστική πίστη, οι δύο αρχές είναι σαφώς διαχωρισμένες, αλλά στην πράξη είναι δυνατόν να βεβηλωθούν η μία απο την άλλη, εφόσον η ευεργετική αρχή, καθώς και ο γιατρός που την εκπροσωπεί, μπορούν να κάνουν λάθος και να συνεργαστούν ασυνείδητα με τον εχθρό τους, χωρίς αυτό βέβαια να καθιστά άκυρη την πραγματικότητα του δυαλισμού και την ανάγκη της λατρείας, μέσω της οποίας η ευεργετική αρχή δίνει τη μάχη της. Και είναι σημαντικό ότι οι θεολόγοι που πρέπει να καθορίσουν τη στρατηγική της είναι οι εκπρόσωποι μιας επιστήμης, της ιολογίας, η οποία δεν έχει τον δικό της χώρο, αλλά βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ βιολογίας και ιατρικής.

2) Αν η λατρευτική πρακτική ήταν έως τώρα, όπως κάθε λειτουργία, επεισοδιακή και περιορισμένη στο χρόνο, το αναπάντεχο φαινόμενο του οποίου γινόμαστε σήμερα μάρτυρες είναι ότι αυτή έχει καταστεί μόνιμη και πανταχού παρούσα. Δεν τίθεται πλέον ζήτημα λήψης φαρμάκων ή υποβολής, όταν είναι απαραίτητο, σε ιατρική εξέταση ή χειρουργική επέμβαση: ολόκληρη η ζωή των ανθρώπων πρέπει να γίνεται κάθε στιγμή,  ο τόπος μιας αδιάκοπης λατρευτικής τελετουργίας. Ο εχθρός, ο ιός, είναι πάντα παρών και πρέπει να καταπολεμείται ακατάπαυστα και χωρίς ανακωχή. Ακόμα και η χριστιανική θρησκεία γνώρισε παρόμοιες ολοκληρωτικές τάσεις, οι οποίες όμως αφορούσαν μόνο σε ορισμένα  άτομα —ιδίως τους μοναχούς— που επέλεξαν ως έμβλημα ολόκληρης της ύπαρξής τους το «αδιαλείπτως προσεύχεσθε». Η ιατρική ως θρησκεία υιοθετεί το παράγγελμα του Παύλου και, ταυτόχρονα, το αντιστρέφει: η λατρεία πρέπει να ασκείται σήμερα με την ίδια επιμέλεια με την οποία οι μοναχοί συγκεντρώνονταν στα μοναστήρια για να προσευχηθούν, πλην όμως με τον όρο ότι θα παραμένουμε χωρισμένοι και σε απόσταση.

3) Η πρακτική λατρείας δεν είναι πλέον ελεύθερη και εθελοντική, εκτιθέμενη μόνο σε κυρώσεις πνευματικής τάξεως, αλλά πρέπει να καταστεί υποχρεωτική με κανονιστικές ρυθμίσεις. Η συμπαιγνία μεταξύ θρησκείας και μη ειδήμονος εξουσίας δεν είναι ασφαλώς κάτι νέο· εντελώς νέο, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι αυτή δεν αφορά πλέον τη διακήρυξη των δογμάτων, όπως συνέβαινε για τις αιρέσεις, αλλά αποκλειστικά την  τέλεση της λατρείας. Η μη ειδήμων εξουσία οφείλει να επαγρυπνεί ώστε η λειτουργία της θρησκείας της ιατρικής, η οποία συμπίπτει πλέον με ολόκληρη τη ζωή, να τελείται πράγματι με ακρίβεια και χωρίς καμία παρέκκλιση. Ότι πρόκειται εν προκειμένω για μια λατρευτική πρακτική και όχι για μια ορθολογική επιστημονική απαίτηση είναι εξώφθαλμο. Οι καρδιοαγγειακές παθήσεις αποτελούν μακράν την πιο συχνή αιτία θνησιμότητας στη χώρα μας και είναι γνωστό ότι αυτές θα μπορούσαν να μειωθούν εάν εφαρμοζόταν ένας πιο υγιεινός τρόπος ζωής και εάν ακολουθούσαμε μια συγκεκριμένη δίαιτα. Αλλά δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό κανενός γιατρού ότι ο τρόπος ζωής και δίαιτας που συμβούλευε στους ασθενείς του, θα αποτελούσε αντικείμενο νομικών ρυθμίσεων, που θα επέβαλαν ex lege τι θα πρέπει να τρώμε και πώς θα πρέπει να ζούμε, μεταμορφώνοντας ολόκληρη την ύπαρξη σε υγειονομική υποχρέωση. Ακριβώς αυτό έγινε και, τουλάχιστον προς το παρόν, οι άνθρωποι έχουν αποδεχθεί, σαν να ήταν αυτονόητο, να παραιτηθούν από την ελευθερία των κινήσεών τους, από την εργασία, τις φιλίες, τους έρωτες, τις κοινωνικές σχέσεις, τις θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις τους.

Παρατηρούμε εδώ σε ποιο βαθμό οι δύο άλλες θρησκείες της Δύσης, η θρησκεία του Χριστού και η θρησκεία του χρήματος, παραχώρησαν την πρωτοκαθεδρία, καταφανώς χωρίς μάχη, στην ιατρική και την επιστήμη. Η Εκκλησία αρνήθηκε τις αρχές της ξεκάθαρα και απερίφραστα, ξεχνώντας ότι ο άγιος, του οποίου το όνομα φέρει ο σημερινός ποντίφηκας, αγκάλιαζε τους λεπρούς, ότι ένα από τα έργα του ελέους ήταν η επίσκεψη στους αρρώστους, ότι τα ιερά μυστήρια τελούνται μόνο με φυσική παρουσία. Ο καπιταλισμός από την πλευρά του, αν και με κάποιες διαμαρτυρίες, δέχτηκε απώλειες παραγωγικότητας που ποτέ δεν είχε τολμήσει να υπολογίσει, ίσως ευελπιστώντας ότι  αργότερα θα επιτύχει κάποια συμφωνία διακονισμού με τη νέα θρησκεία, η οποία, ως προς τούτο, φαίνεται διατεθειμένη να συμβιβαστεί.

4) Η θρησκεία της ιατρικής έχει αρυσθεί χωρίς επιφύλαξη από τον Χριστιανισμό την εναγώνια εσχατολογική προοπτική του που ο ίδιος άφησε να εκπέσει στο περιθώριο. Ήδη ο καπιταλισμός, εκκοσμικεύοντας το θεολογικό παράδειγμα της σωτηρίας, είχε εξαλείψει την ιδέα του τέλους του χρόνου, υποκαθιστώντας την με μια κατάσταση μόνιμης κρίσης, χωρίς λύτρωση ή τέλος. Η λέξη  «Κρίσις» έχει αρχικά, εκ προελεύσεως, μία ιατρική έννοια, η οποία προσδιορίζει, στον Ιπποκράτειο Κώδικα, τη στιγμή που ο γιατρός αποφαινόταν εάν ο ασθενής θα ανέκαμπτε από την ασθένεια. Οι θεολόγοι έχουν προσλάβει τον όρο αυτό για να υποδηλώσουν την τελική κρίση που λαμβάνει χώρα την τελευταία ημέρα του κόσμου. Εάν παρατηρήσουμε την κατάσταση εξαίρεσης που βιώνουμε σήμερα, φαίνεται ότι η θρησκεία της ιατρικής συνδυάζει τη διαρκή κρίση του καπιταλισμού με τη χριστιανική ιδέα ενός τέλους του χρόνου, με το «έσχατον», κατά το οποίο η οριστική απόφαση είναι πάντα σε εξέλιξη και το τέλος καταπίπτει και αναβάλλεται ταυτόχρονα, σε μια ακατάπαυστη προσπάθεια να μπορέσει να το διαχειριστεί και να το ελέγξει, χωρίς ποτέ, ωστόσο, να το αντιμετωπίσει ουσιαστικά και να κατορθώσει να το αποτρέψει ἀπαξ και δια παντός. Είναι η θρησκεία ενός κόσμου που αισθάνεται ότι έχει φθάσει στο τέλος του και όμως δεν είναι σε θέση, όπως ο ιπποκρατικός γιατρός, να αποφασίσει εἀν θα επιβιώσει ή θα πεθάνει.

5) Όμοια με τον καπιταλισμό και ανόμοια με τον Χριστιανισμό, η θρησκεία της ιατρικής δεν προσφέρει καμία προοπτική σωτηρίας και λύτρωσης. Αντίθετα, η ανάρρωση στην οποία στοχεύει μπορεί να είναι μόνο προσωρινή, εφόσον ο κακοήθης Θεός, ο ιός, δεν μπορεί να εξαλειφθεί οριστικά, αλλά αλλάζει συνεχώς και λαμβάνει πάντα νέες μορφές, ενδεχομένως πιο επικίνδυνες. Η επιδημία, όπως υποδεικνύει η ετυμολογία του όρου («δήμος» είναι στην ελληνική  ο λαός ως πολιτικό σώμα και «πόλεμος επιδήμιος» είναι στον Όμηρο η ονομασία του εμφύλιου πολέμου) είναι προπαντός μία πολιτική έννοια, η οποία προετοιμάζεται να γίνει το νέο έδαφος της πολιτικής — ή της μη πολιτικής—παγκοσμίως. Είναι πιθανό, μάλιστα, η επιδημία που βιώνουμε να είναι η πραγματοποίηση του παγκόσμιου εμφυλίου πολέμου που, σύμφωνα με τους πιο προσεκτικούς πολιτικούς επιστήμονες, έχει υποκαταστήσει τους παραδοσιακούς παγκόσμιους πολέμους. Όλα τα έθνη και όλοι οι λαοί είναι τώρα σε διηνεκή πόλεμο με τον εαυτό τους, γιατί ο αόρατος και ασύλληπτος εχθρός με τον οποίο πολεμούν βρίσκεται μέσα στον καθένα από εμάς.

Όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο διάβα της ιστορίας, οι φιλόσοφοι θα πρέπει και πάλι να έρθουν σε σύγκρουση με τη θρησκεία, η οποία δεν είναι πλέον ο Χριστιανισμός, αλλά η επιστήμη ή ο επιμέρους κλάδος της που έχει λάβει τη μορφή θρησκείας. Δεν ξέρω εάν θα επανέλθουν οι πυρές  και εάν κάποια βιβλία θα περιληφθούν σε λίστα απαγορευμένων, αλλά η σκέψη εκείνων που συνεχίζουν να αναζητούν την αλήθεια και να αρνούνται το κυρίαρχο ψέμα, θα είναι, σαφώς, όπως συμβαίνει ήδη μπροστά στα μάτια μας, περιθωριοποιημένη και θα κατηγορείται ότι διασπείρει ειδήσεις ψευδείς —ειδήσεις, όχι ιδέες, επειδή η είδηση είναι πιο σημαντική από την πραγματικότητα! Όπως σε όλες τις περιόδους έκτακτης ανάγκης, είτε αυτές είναι πραγματικές είτε είναι προσομοιωμένες, θα ξαναδούμε ανίδεους να συκοφαντούν τους φιλόσοφους και απατεώνες να γυρεύουν τρόπο να επωφεληθούν από τις συμφορές που οι ίδιοι έχουν προκαλέσει. Όλα αυτά έχουν ήδη συμβεί και θα εξακολουθήσουν να συμβαίνουν, αλλά εκείνοι που μαρτυρούν για την αλήθεια, δεν θα σταματήσουν να το κάνουν, γιατί κανένας δεν μπορεί να μαρτυρήσει για τον μάρτυρα.

Μετάφραση: Αναστάσιος Θεοφιλογιαννάκος

 https://antifono.gr/%CE%B7-%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%89%CF%82-%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%B1/

Δεδομένα ΙΙΙ

Ο καθηγητής του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Επιστήμης Υπολογιστών του ΜΙΤ Κωνσταντίνος Δασκαλάκης σε συζήτηση με τον Σταύρο Θεοδωράκη:

— Πώς θα είμαστε την επόμενη ημέρα του κορωνοϊού; Θα είμαστε πιο δοτικοί, πιο ανοιχτοί ή επειδή έχουμε δει καχύποπτα τον γείτονα μας, τον περαστικό, ότι μπορεί να έχει τον ιό, θα είμαστε όλοι πιο κλειστοί στο εαυτό μας;

Σίγουρα θα υπάρχουνε κατάλοιπα. Το πιο μικρό κατάλοιπο μπορεί να είναι, όπως στις ασιατικές χώρες μετά από τις επιδημίες του SARS και του MERS, ότι όλοι φοράνε μάσκες...

 — Και κανείς δεν ακουμπάει τον άλλον.

Ναι, και ότι υπάρχει μια μικρότερη τάση να φιλιόμαστε και να αγκαλιαζόμαστε. Αλλά μπορεί να πάθουμε ακόμα πιο μεγάλα κατάλοιπα. Τα οποία είναι και πιο επικίνδυνα. Για παράδειγμα, αυτό που συζητιέται τώρα είναι διάφορες εφαρμογές σε κινητά τηλέφωνα που θα κρατούνε μια βάση δεδομένων, η οποία θα εμπεριέχει με ποιους ανθρώπους ήρθες κοντά τον περασμένο μήνα και άπαξ και εσύ εκδηλώσεις συμπτώματα κορωνοϊού θα ενημερώνονται όλοι αυτοί οι οποίοι βρέθηκαν κοντά σου ώστε να έχουν υπόψιν τους ότι μπορεί κι αυτοί να έχουν προσβληθεί από τον κορωνοϊό. Προφανώς στον σχεδιασμό αυτών των εφαρμογών αυτήν τη στιγμή δίνεται μια μεγάλη βάση πάνω στην ιδιωτικότητα, αλλά, όπως ξέρεις, σε τέτοιες περιπτώσεις ανοίγουνε πολλά παράθυρα για ένα δυστοπικό σενάριο μιας μεγάλης παραβίασης της ιδιωτικότητάς μας.  

 — Δηλαδή κυκλοφόρησε ο Δασκαλάκης σε μαγαζιά, σε εστιατόρια, στο πανεπιστήμιο, και αν έχει κορωνοϊό, ειδοποιεί κάποιους από αυτούς που είδαν τον Δασκαλάκη, χωρίς να ξέρουν ότι μιλάμε για τον Δασκαλάκη, ότι αυτός που είδατε τις τελευταίες 24 ώρες έχει κορωνοϊό.

 Ναι. Εγώ δεν θα είμαι εγώ, θα 'μαι ένα κρυπτογραφικό κλειδί που θα αντιπροσωπεύει εμένα και θα το ξέρω μόνο εγώ. [...] Ωστόσο πίσω από αυτό θα υπάρχει μια βάση στην οποία, αν δεν είναι καλά σχεδιασμένη, μπορεί, ας πούμε, η CIA ή οποιοσδήποτε άλλος να έχει πρόσβαση και να ξέρει ακριβώς ποιους είδε ο Δασκαλάκης. [...] Πώς, ας πούμε, μετά την επίθεση των Δίδυμων Πύργων η NSA της Αμερικής είχε πρόσβαση στα τηλεφωνήματα που έκαναν διάφοροι παίκτες που είναι πιθανοί τρομοκράτες; Έτσι τώρα, με άλλη αφορμή, θα έχουν ενδεχομένως παρόμοια πρόσβαση που είναι ακόμα χειρότερη. Δεν είναι απλά τα τηλεφωνήματα που έκανα. Αλλά είναι η φυσική μου παρουσία, έτσι; Η φυσική μου ουσία, με ποιες άλλες συνυπήρχε...  

 — Αν μπήκες σε έναν βουδιστικό ναό η αν μπήκες σε έναν ορθόδοξο ναό. Αν μπήκες σε ένα μαγαζί που σερβίρει γκέι ζευγάρια ή αν μπήκες σε ένα μαγαζί που σερβίρει συντηρητικούς Ρεπουμπλικανούς. Είναι ένα σενάριο φρίκης. Είναι σενάριο φρίκης και για το πώς θα γίνει, πώς θα υλοποιηθεί κάτι τέτοιο χρειάζεται τεχνολογία, ώστε να μην μπορεί να προσβληθεί εύκολα από κακούς παίκτες. 

https://www.lifo.gr/now/world/280478/konstantinos-daskalakis-erxontai-nees-efarmoges-sta-kinita-mas-poy-tha-katagrafoyn-tis-synantiseis-mas

Η αριστεία της διαπλοκής

Μιχάλης Φραγκίσκος*

Τις τελευταίες μέρες ξεκίνησε το «Πρόγραμμα στήριξης επιστημόνων - ελεύθερων επαγγελματιών, πληττομένων από τον COVID-19», συνολικού προϋπολογισμού σχεδόν 193 εκατ. ευρώ. Εχει ήδη αναπτυχθεί έντονη συζήτηση μεταξύ των μηχανικών, γιατρών, δικηγόρων και των άλλων ωφελουμένων με έντονη κριτική διάθεση για την ποιότητα και τη σκοπιμότητά του. Γράφονται καυστικά σχόλια για την ιδιαιτερότητα του επιδόματος των 600 ευρώ προς τους επιστήμονες να συνδέεται με πρόγραμμα τηλεκατάρτισης σε Κέντρα Διά Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ - πρώην ΚΕΚ), δηλαδή, αντί επιδόματος, να λαμβάνουν «επιταγή κατάρτισης» (training voucher). Τα δε μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κατακλυστεί από τα «μαργαριτάρια» του εκπαιδευτικού υλικού και σατιρικά σχόλια.

Εύκολα διαπιστώνεται η παραδοξότητα του προγράμματος, αφού οι μόνοι που δεν έχουν ανάγκη βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων για να αντεπεξέλθουν στην κρίση είναι οι επιστήμονες. Αντίθετα με τις ομάδες μακροχρόνιων και νέων ανέργων χαμηλών προσόντων που πρέπει να αποκτήσουν ψηφιακές δεξιότητες και γνώσεις επί σύγχρονων αντικειμένων, χρήσιμες στην αγορά εργασίας όπως θα έχει διαμορφωθεί μετά την κρίση.

Είναι προφανές ότι η επιλογή της κυβέρνησης δεν είναι τόσο να ενισχύσει τους επιστήμονες όσο να στηρίξει ποικιλοτρόπως τα κυκλώματα της ιδιωτικής κατάρτισης. Και επειδή η μόνη μέθοδος εκπαίδευσης κάτω από τις σημερινές συνθήκες προφύλαξης από τον κορονοϊό είναι η εξ αποστάσεως, έπρεπε να επιλεγεί και η αντίστοιχη επαγγελματική ομάδα που θα είχε την υποδομή και τη δυνατότητα να τη δεχθεί.

Οι επιστήμονες επιλέχθηκαν επειδή ακριβώς είχαν την υποδομή στα γραφεία τους και τα ψηφιακά προσόντα να χειριστούν το περιβάλλον της τηλεκατάρτισης και όχι για να αποκτήσουν τα προσόντα. Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες προσφέρουν υπηρεσίες στα ΚΔΒΜ-ΚΕΚ, αφού τους δίνουν τη δυνατότητα να πληρωθούν. Αν, πράγματι, ήθελε η κυβέρνηση να ενισχύσει τους επιστήμονες όπως τους άλλους κλάδους, θα έδινε επίδομα 800 ευρώ και το κόστος θα ήταν 50 εκατ. μικρότερο. Επίσης, θα μπορούσε να το χρηματοδοτήσει από το ΕΣΠΑ.

Η προχειρότητα της σύνθεσης του εκπαιδευτικού υλικού, με ενδεχόμενες λογοκλοπές ξενόγλωσσων βιβλίων, σπασμένων αρχείων και ανακριβών αντιεπιστημονικών δημοσιεύσεων με αυτόματες αναγνωρίσεις χαρακτήρων και μεταφράσεις, αποκαλύπτουν τη χρησιμοθηρική αντίληψη της Ν.Δ. για τη γνώση, την εκπαίδευση ως εμπόρευμα που η μεγιστοποίηση του κέρδους επιτρέπει την προσθήκη ψηφιακού αέρα στο προϊόν.

Σκοπός της κυβέρνησης είναι να υλοποιήσει το ιδεολογικό πρόταγμά της για την ιδιωτική εκπαίδευση, ενισχύοντάς την με το απίστευτο ποσό των 85 εκατ. ευρώ (εθνική χρηματοδότηση, ευελπιστώντας δήθεν στην κοινοτική συγχρηματοδότηση), ποσό που αντιστοιχεί στο μισό της τακτικής επιχορήγησης όλων των πανεπιστημίων της χώρας! Και από το ποσό αυτό, με την επινόηση του μητρώου των Ολοκληρωμένων Συστημάτων Τηλεκατάρτισης (ΟΣΤΚ), τα οποία θα ενοικιάζονται στα ΚΔΒΜ, φρόντισε να προσφέρει έως 36 εκατ. σε έξι εταιρείες που παρουσιάστηκαν ως κάτοχοι πλατφόρμας τηλεκατάρτισης. Λιγοστές εταιρείες πιστοποίησης προσόντων θα πάρουν 9 εκατ. και τα υπόλοιπα 40 εκατ. τα 400 ΚΔΒΜ.

Η όλη διαδικασία της προκήρυξης, αξιολόγησης, δημοσίευσης των αποτελεσμάτων του μητρώου ΟΣΤΚ, όπως καταγράφεται στη «Διαύγεια», προδίδει ενδεχόμενη προσυνεννόηση του υπουργείου Εργασίας με τις έξι εταιρίες που εγκρίθηκαν. Με προθεσμία υποβολής τρεις μέρες για τους ιδιώτες, μία μέρα για τα τέσσερα πανεπιστήμια που διέθεταν πλατφόρμες τηλε-εκπαίδευσης, φωτογραφικές προδιαγραφές και με την αποδοχή ως αντικείμενα κατάρτισης αυτά που είχαν έτοιμα οι έξι εταιρείες.

Με προβλεπόμενη αξιολόγηση διάρκειας μισής μέρας (αφού ήταν γνωστός εκ των προτέρων ο αριθμός των προτάσεων) αξιολογήθηκαν 100 χιλιάδες σελίδες εκπαιδευτικού υλικού, ελέγχθηκαν οι πλατφόρμες τηλεκατάρτισης, οι υποδομές (help-desk, data center), τα πνευματικά δικαιώματα του υλικού, η συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα, από τριμελή επιτροπή με πρόεδρο ειδικό εμπειρογνώμονα (χωρίς αναφορά σε τίτλο σπουδών). Και, τέλος, η αδιαφανής δημοσιοποίηση του μητρώου ΟΣΤΚ, με εμφάνιση μόνο της URL της πλατφόρμας, υποκρύπτοντας τα εταιρικά στοιχεία.

Με αυτή τη μέθοδο του υπουργείου, η ροή του δημόσιου χρήματος που ξεκινά με τις επιταγές των επιστημόνων προς τα ΚΔΒΜ, ανακατευθύνεται στις έξι εταιρείες της πλατφόρμας που είναι έξω από το θεσμικό πλαίσιο της διά βίου μάθησης και δεν είχαν κανένα δικαίωμα να εισπράττουν χρήμα για κατάρτιση.

Η Ν.Δ. μέσα από το πρόγραμμα αυτό σκοπεύει να απαξιώσει ιδεολογικά το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, με την απαξίωση και τον εμπαιγμό των αποφοίτων του. Θέλει να περάσει μηνύματα όπως: Τα ιδιωτικά ΚΔΒΜ-ΚΕΚ, παρακλάδια κολεγίων - ΙΕΚ, είναι υψηλότερα από την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Η ειδική κατάρτιση που παρέχουν είναι «πιο χρήσιμη» στην αγορά εργασίας από τη θεωρητική μόρφωση των δημόσιων πανεπιστήμιων, τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά. Η διά ζώσης ακαδημαϊκή διδασκαλία «ξεπερασμένη» μπροστά στα πλεονεκτήματα της ασύγχρονης τηλε-εκπαίδευσης.

Η Ν.Δ. θέλει να περάσει στους Ελληνες επιστήμονες το μήνυμα της εξίσωσής τους με τους αποφοίτους των κολεγίων, να τους τονίσει τον περιορισμό των επιστημονικών-επαγγελματικών δικαιωμάτων τους. Και όλα αυτά σε μια συγκυρία που οι ελπίδες για τη σωτηρία στηρίζονται στους καθηγητές, γιατρούς, ερευνητές, νοσηλευτές της δημόσιας εκπαίδευσης, όπου τα παιδιά των κολεγίων δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα. Σε μια εποχή όπου αναδεικνύεται η σημασία του δημόσιου σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής.

Εάν τα παραπάνω δεν είναι ο ορισμός της διαπλοκής, του στησίματος διαδικασιών και νομιμοφανούς πλαισίου κατεύθυνσης πόρων που συγκεντρώθηκαν με τον ιδρώτα και τις στερήσεις του ελληνικού λαού, προς ημέτερες εταιρείες, και μάλιστα σε κρίσιμες ώρες για την κοινωνία και την οικονομία, τότε τι είναι;

Είναι απλά η επιβεβαίωση ότι το ιδεολογικό αφήγημα της Ν.Δ. δεν υλοποιείται χωρίς αδιαφάνεια, χωρίς παράλληλη ανάπτυξη σχέσεων διαπλοκής με το κρατικοδίαιτο «οικοσύστημα» των φίλων της! Επιβεβαίωση ότι η αριστεία της Ν.Δ. είναι υποκριτική και βαθμολογείται με ανταποδοτικά οικονομικά οφέλη. Επιβεβαίωση ότι η Ν.Δ. αριστεύει μόνο στη διαπλοκή και σε τίποτα άλλο!

*Δρ μηχανικός ΕΜΠ, πιστοποιημένος εκπαιδευτής ενηλίκων

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/240028_i-aristeia-tis-diaplokis

Jared Diamond- «Ο κόσμος μέχρι χθες: Τι μπορούμε να μάθουμε από τις παραδοσιακές κοινωνίες»

Βιολόγος και γεωγράφος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA), ο Τζάρεντ Ντάιαμοντ είναι διεθνώς γνωστός ως συγγραφέας σπουδαίων έργων όπως τα «Κατάρρευση» και «Όπλα, μικρόβια και ατσάλι» (εκδόσεις Κάτοπτρο, 2006). Πρόσφατα κυκλοφόρησε και στη γλώσσα μας το βιβλίο του «Ο κόσμος μέχρι χθες: Τι μπορούμε να μάθουμε από τις παραδοσιακές κοινωνίες»

        

 Τι μας διδάσκουν οι Παπούα

Από τον Θανάση Γιαλκέτση

• Στα προηγούμενα βιβλία σας υπήρχε κάθε φορά ένα μεγάλο ερώτημα για τις ανθρώπινες κοινωνίες: γιατί πετυχαίνουν, γιατί παρακμάζουν, από τι εξαρτώνται. Αυτό το τελευταίο διαφέρει ως προς αυτό;

Στην πραγματικότητα, ένιωθα κυρίως την επιθυμία να αφηγηθώ τα ταξίδια μου, αλλά ο εκδότης μου με προειδοποίησε. Μου είπε: «Τζάρεντ, οι άνθρωποι περιμένουν από σένα κάτι πιο φιλόδοξο, πιο καθολικό». Έτσι το βιβλίο εξελίχθηκε σε σύγκριση των σύγχρονων κοινωνιών και των παραδοσιακών κοινωνιών, με τη βοήθεια κάμποσων παραδειγμάτων που αντλήθηκαν από ολόκληρο τον κόσμο και αναφορών σε μεγάλους συγγραφείς της εθνογραφίας.

• Αυτός ο στοχασμός σάς οδηγεί να αντιπαραθέσετε ορισμένα θεμελιώδη γνωρίσματα των σύγχρονων αναπτυγμένων βιομηχανικών κοινωνιών σε εκείνα των παραδοσιακών κοινωνιών. Για ποιες κοινωνίες όμως πρόκειται;

Στον πρόλογο, εξηγώ ότι πρόκειται για κοινωνίες μεταβατικές μάλλον παρά παραδοσιακές, που μπορεί να είναι υποταγμένες από αρκετά μακριά σε ένα κράτος, αλλά που διατηρούν ακόμη πολλές πρακτικές από τον καιρό της αυτονομίας τους: τον τρόπο που ανατρέφουν τα παιδιά, που μεταχειρίζονται τους γέρους, που αναπτύσσουν σχέσεις με άλλους. Επομένως, τα χωριά της Νέας Γουινέας ή του Αμαζονίου δεν είναι ακριβείς εικόνες αυτού που υπήρχε στο παρελθόν, αλλά παραμένουν αρκετά διαφορετικά από τον σύγχρονο τρόπο ζωής και άρα έχουν κάτι να μας διδάξουν.

• Ποιο θα ήταν το πρώτο μάθημα;

Θα έλεγα η σχέση με τους αγνώστους, με τους ξένους. Στις παραδοσιακές κοινωνίες, όποια και αν ήταν η διαπερατότητα των ομάδων, όφειλες πάντοτε να πάρεις την άδεια των ανθρώπων για να διασχίσεις το έδαφός τους. Οι άνθρωποι δεν ταξιδεύουν πολύ μακριά και χωρίς να υπάρχει λόγος. Ακόμη και αν παντρευτούν με πρόσωπο από άλλο χωριό, δεν ξεπερνούν ορισμένα όρια μέσα στα οποία όλοι γνωρίζουν ποιος είναι ποιος. Δεν συναναστρέφονται αγνώστους και, αν αυτό συμβεί, συνεπάγεται πάντοτε διακινδύνευση.

Αν ξένοι φτάσουν στη γη τους, σπάνια έχουν καλές προθέσεις και τους αντιμετωπίζουν με μεγάλη δυσπιστία. Στον σύγχρονο τρόπο ζωής, στις πόλεις, διασταυρωνόμαστε καθημερινά με πολλούς αγνώστους και μιλάμε με ανθρώπους τους οποίους δεν γνωρίζαμε πριν από πέντε λεπτά. Αυτό είναι κάτι εντελώς συνηθισμένο και γίνεται κανονικά χωρίς ιδιαίτερο κίνδυνο. Οι άγνωστοι δεν θεωρούνται εκ των προτέρων απειλητικοί, αλλά δυνητικά ως ευκαιρίες για να κάνουμε γνωριμίες. Ο σύγχρονος άνθρωπος ταξιδεύει επειδή του αρέσει και θεωρεί φυσιολογικό να βρίσκεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι του. Στις παραδοσιακές κοινωνίες, σπάνια οι άνθρωποι έβγαιναν από μια πολύ περιορισμένη περίμετρο.

• Ποια άλλη διαφορά επισημάνατε και υπογραμμίσατε;

Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά σε όλα όσα αφορούν τη διευθέτηση των συγκρούσεων και τη διαχείριση της δικαιοσύνης. Στις κρατικές κοινωνίες υπάρχει ένα μονοπώλιο της ισχύος. Αν προκαλέσετε από απροσεξία ένα ατύχημα, το κράτος θα σας καταδιώξει επειδή παραβιάσατε τον νόμο. Σκοπός του είναι να σας τιμωρήσει για να αποτρέψει τυχόν επανάληψη της παράβασης. Επιπλέον, δεν ασχολείται υποχρεωτικά με την επανόρθωση των αδικιών που μπορεί να διαπράχθηκαν σε βάρος των θυμάτων και των συγγενών τους. Στις κοινωνίες χωρίς κεντρική εξουσία όλα αυτά γίνονται με διαφορετικό τρόπο. Οι διενέξεις και οι επιθέσεις γίνονται μεταξύ ανθρώπων που γνωρίζονται. Το σημαντικό, επομένως, δεν είναι τόσο το να τηρηθούν οι νόμοι όσο το να εξασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι θα μπορούν να συνεχίζουν να συγκατοικούν. Γι’ αυτό ενδιαφέρονται κυρίως για τη συμφιλίωση, την ειρήνευση και όχι ιδιαίτερα για το να είναι δίκαιοι. Διαφορετικά, επικρατεί το πνεύμα της εκδίκησης και τότε κανένα πρόβλημα δεν λύνεται. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ή στη Γαλλία, σε περίπτωση διαζυγίου ή οικογενειακής διένεξης για μια κληρονομιά, η δικαιοσύνη παρεμβαίνει για να πει τι είναι νόμιμο να γίνει. Αυτή δεν ενδιαφέρεται να μάθει αν η απόφασή της θα επιτρέψει στους ανθρώπους να συμφιλιωθούν κάποτε. Δεν είναι δικό της πρόβλημα.

Συνήθως, το σύγχρονο δικαστικό σύστημα συμβάλλει στο να διατηρείται η εχθρότητα μεταξύ των ανθρώπων που απευθύνονται σε αυτό. Το κίνημα υπέρ μιας επανορθωτικής δικαιοσύνης, που είναι πολύ ενεργό στον Καναδά, στη Νέα Ζηλανδία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, φωτίζει μιαν όψη αυτού που θα μπορούσαμε να διδαχτούμε από τις παραδοσιακές κοινωνίες. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούμε να τα υλοποιήσουμε ατομικά, για τα οποία όμως θα άξιζε να ενδιαφερθεί το κράτος. Αυτό δεν υποκαθιστά την ποινική δικαιοσύνη, αλλά μπορεί να παρεμβαίνει μετά, ως μια βοήθεια στη συμφιλίωση και την επανένταξη των ανθρώπων.

• Υπάρχει μια όψη της σύνεσης των Παπούα που σας άρεσε πολύ. Μπορείτε να μας δώσετε ένα μικρό μάθημα «εποικοδομητικής παράνοιας»;

Η γυναίκα μου είναι κλινική ψυχολόγος και γνωρίζω ότι αυτό που αποκαλούμε «παράνοια» είναι μια αληθινή ψυχική ασθένεια. Ο όρος είναι αρκετά μειωτικός, αλλά εγώ τον χρησιμοποιώ με ένα άλλο νόημα.

Μια μέρα, που έφτιαχνα μια πρόχειρη εγκατάσταση στη Νέα Γουινέα, έστηνα τη σκηνή μου κάτω από ένα πολύ γέρικο δέντρο. Οι Παπούα που με συνόδευαν αρνήθηκαν να κοιμηθούν εκεί. Είπαν ότι το δέντρο μπορεί να πέσει μέσα στη νύχτα και να μας συντρίψει. Προσπάθησα να τους εξηγήσω ότι αυτό το δέντρο θα παρέμενε όρθιο για χρόνια ακόμη, αλλά αυτοί επέμεναν.

Τότε άρχισα να σκέφτομαι ότι αυτοί κάθε βράδυ άκουγαν δέντρα να πέφτουν μέσα στη ζούγκλα. Ακόμη και αν δεν υπήρχε παρά μόνο μία πιθανότητα στις χίλιες να πέσει πάνω μου το δέντρο, αν κοιμόμουν εκεί για τρία χρόνια ο κίνδυνος ήταν υπαρκτός. Επηρεάστηκα από αυτήν την άποψη και την ονόμασα «εποικοδομητική παράνοια». Αυτή αντιστοιχεί σε μια πολιτισμική διαφορά, η οποία συνδέεται με τον πολύ πιο αβέβαιο τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων. Γι’ αυτούς μια πτώση, ένα σπάσιμο, ένα τραύμα μπορεί να είναι μοιραία, επειδή δεν έχουν ούτε γιατρούς, ούτε νοσοκομεία στη διάθεσή τους. Σκέφτονται επομένως πολύ περισσότερο από εμάς προτού δράσουν, γιατί υφίστανται τις συνέπειες της απερισκεψίας τους.

Εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν αξιολογούμε ορθά τους κινδύνους που αναλαμβάνουμε. Αν ζητήσει κανείς από έναν Αμερικανό να ορίσει τους κινδύνους που θεωρεί σοβαρότερους, αυτός θα μιλήσει για την τρομοκρατία, τα οδικά ατυχήματα, τους τυφώνες, τους σεισμούς κ.λπ. Ενα όμως από τα πιο συχνά ατυχήματα είναι το να γλιστρήσεις στο μπάνιο σου και να σπάσεις το χέρι σου ή το κεφάλι σου. Οι Παπούα με έμαθαν να βλέπω αυτό το πράγμα. Αυτοί αναλαμβάνουν υπολογισμένους κινδύνους και μόνον όταν αυτό είναι αναγκαίο. Κάνουν πράγματα πολύ επικίνδυνα, όπως το να κυνηγούν τη νύχτα ή να ψαρεύουν σε ποταμούς γεμάτους κροκόδειλους, αλλά αυτό είναι αναγκαίο γι’ αυτούς και κάνουν τα πάντα για να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους. […]

 http://archive.efsyn.gr/?p=246769

http://www.jareddiamond.org/Jared_Diamond/The_World_Until_Yesterday.html

http://www.katoptro.gr/index.php/shop/oi-prosfores-mas?page=shop.product_details&flypage=flypage.tpl&product_id=337&category_id=7

http://www.ted.com/talks/jared_diamond_on_why_societies_collapse?language=el#t-702135