Αρχηγοί οικογενείας

 

ΚΙΜΠΙ

Ο εγχώριος καπιταλισμός υπήρξε από καταβολής του οικογενειακή υπόθεση. Τόσο αυστηρά οικογενειακή, στα όρια της αιμομιξίας, ώστε κάθε παρείσακτος που έμπαινε ακόμη και με νόμιμο τρόπο -ως γαμπρός ή νύφη, π.χ.- στη φαμίλια αντιμετωπιζόταν με εχθρότητα για πολύ καιρό, έως και για πάντα, αν δεν έδινε στον πατριάρχη τεκμήρια αφοσίωσης στην οικογενειακή περιουσία, τον μοναδικό αληθινό δεσμό αίματος που κρατά τη φαμίλια σε συνοχή και εξασφαλίζει την αύξηση και τη διαιώνισή της από γενιά σε γενιά.

Ο ελληνικός καπιταλισμός, τόσο στην αρπακτική, κλεπτοκρατική εκδοχή του όσο και στη λαμπερή, λαϊφσταϊλάδικη βερσιόν του, ήταν και παραμένει κατά βάση οικογενειακός καπιταλισμός. Το ιδρύματα πολιτισμού, κοινωφελούς προσφοράς και φιλανθρωπίας που κραυγάζουν την αγωνία υστεροφημίας των πατριαρχών του -Νιάρχου, Λάτση, Ωνάση, Βαρδινογιάννη, τα πιο ονομαστά-, με μια φιλοδοξία να ανταγωνιστούν ακόμη και τον Παρθενώνα, είναι απλώς τα πιο γνωστά τοπόσημα και μνημεία του. Στα θεμέλιά τους είναι καλά θαμμένες σεξπιρικών διαστάσεων οικογενειακές τραγωδίες και αιματηρά μυστικά, αλλά η απόλαυση ή η κοινωφέλεια που μας προσφέρουν ως αντιπαροχή έχουν σβήσει κάθε ανεπιθύμητη σκιά.

Στην ιστορία του ελληνικού οικογενειακού καπιταλισμού προστέθηκε εσχάτως ένα νέο κεφάλαιο, αυτό των οικογενειακών γραφείων, των family offices - μια αρκετά παλιά επινόηση νομικής μορφής διαχείρισης του μεγάλου πλούτου στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, την Ασία, αλλού σχετικά ρυθμισμένη και αλλού εντελώς άτυπη. Υποτίθεται ότι η κυβέρνηση προώθησε τον περασμένο Φλεβάρη τη σχετική διάταξη που δίνει κίνητρα ίδρυσης ή μεταφοράς οικογενειακών γραφείων στη χώρα μας για την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, αν και αυτό που κάνουν τα «οικογενειακά γραφεία» είναι να βαφτίζουν την επιχειρηματική επένδυση και κερδοφορία σε οικογενειακή περιουσία και τα αποκτήματά της σε προσωπικά αντικείμενα των μελών της. Επειδή ο πλούτος είναι πολύς και προορισμός του είναι να αβγαταίνει και να μετασχηματίζεται, το οικογενειακό γραφείο αγοράζει π.χ. για λογαριασμό του/της αρχηγού της οικογενείας, αντί ενός διαμαντοστόλιστου Cartier -του τέταρτου ή πέμπτου, που στο κάτω κάτω δεν πρόκειται να το φορέσει-, ένα πακετάκι μετοχών σε μια κατασκευαστική εταιρεία, σε μια τράπεζα, σε ένα ΜΜΕ. Κι αν τα παιδιά είναι ακόμη μικρά ή έχουν ακόμη σπουδές ή δεν νογάνε στην τελική, αντί να τους πάρουμε το 30ό ακίνητο π.χ. στην Αυστραλία, όπου μπορεί να μην πάνε και ποτέ, τους αγοράζουμε ένα τιτλοποιημένο επιχειρηματικό δάνειο της Πειραιώς, της Eurobank, της Εθνικής. Κι αν αργότερα θελήσουν, πάνε και το τρίβουν στη μούρη του οφειλέτη και του παίρνουν την ενυπόθηκη μπίζνα του, ή για να την «τρέξουν» ή για να την κάνουν ευρωδίφραγκα.

Θα αναρωτηθεί κανείς: και τι διαφέρει το οικογενειακό γραφείο από τον παραδοσιακό οικογενειακό καπιταλισμό; Σε αδρές γραμμές, με μοναδικό τίμημα τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας των μελών της φαμίλιας στην Ελλάδα -από το Ντελαγουέρ, τα Κέιμαν ή τη Ζυρίχη που ήταν πριν-, οι διαχειριστές της οικογενειακής περιουσίας κάνουν νόμιμα και με ελάχιστο φορολογικό κόστος αυτό που απαιτούσε πριν μια περίπλοκη, χρονοβόρα, βρόμικη και συχνά αιματηρή δουλειά εξαγοράς αξιωματούχων, εχεμύθειας, εξαπάτησης ή απλής εξαφάνισης μαρτύρων. Εκσυγχρονισμός, βρε αδερφέ!

Το τι απήχηση και αποτελεσματικότητα θα έχει η προσφορά της φαμίλιας Μητσοτάκη στις λοιπές φαμίλιες του ελληνικού και αλλοδαπού καπιταλισμού, δεν είναι ακόμη σαφές. Ακούσαμε μόνο ότι ήδη το οικογενειακό γραφείο της Μ. Λάτση εμπλουτίζει την πατροπαράδοτη κοσμηματοθήκη με πακέτα κατασκευαστικών ή τραπεζικών μετοχών, που υποθέτουμε ότι ανακουφίζουν τις πληγές από το οικογενειακό ρήγμα που είχε προηγηθεί το καλοκαίρι (από τη Lamda). Συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες.

Ομως, το τι μπορεί να προκαλέσει εντός και εκτός οικογενείας ένα οικογενειακό γραφείο, στον ευρύτερο μη οικογενειακό και παρεΐστικο καπιταλισμό, στον ανώνυμο καπιταλισμό των διεθνών χρηματιστηρίων και του άυλου χρήματος, μας το υπέδειξε το μίνι κραχ και οι ζημιές που προκάλεσε ακόμη και στα εξυπνοπούλια του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος ο κ. Σουνγκ Κουκ Χουάνγκ. Ο Αμερικανοκορεάτης ιδρυτής του οικογενειακού γραφείου Archegos Capital Management. Ενας «Αρχηγός» φαμίλιας που ακόμη και με το ελληνικό όνομα του γραφείου του φαίνεται ότι σάρκαζε και παραπλανούσε τους δεινοσαύρους της επενδυτικής τραπεζικής, ασφαλής κι ανενόχλητος -μέχρι την παταγώδη κατάρρευσή του- στην αδιαφάνεια που του πρόσφερε ο σεβασμός στην «οικογένεια».

Το έξυπνο χρήμα, πράγματι, σέβεται και προστατεύει ακόμη τον αρχαιότερο κοινωνικό δεσμό, αρκεί να τον συνέχει πλούτος και μεγάλη περιουσία. Στη δυστοπία του μέλλοντος το μόνο που θα διασωθεί από τις οικογένειες είναι τα family offices. Ολες οι άλλες θα διαλυθούν ως περιττοί και αντιπαραγωγικοί δεσμοί.

kibi2g@yahoo.gr και kibi-blog.blogspot.com

Θεωρίες για την υπεραξία

Ντέιβιντ Κούπερ, «Ο θάνατος της Οικογένειας» (1971)

Πρέπει να παραλύσουμε τη λειτουργία κάθε οικογένειας, κάθε σχολείου, πανεπιστημίου, εργοστασίου, επιχείρησης, εταιρείας, τηλεόρασης, κινηματογραφικής βιομηχανίας κι ύστερα, αφού τα σταματήσουμε, να επινοήσουμε ευέλικτες μη ιεραρχικές δομές για να διαμοιράσουν τα συσσωρευμένα πλούτη σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι δομές αυτές θα γίνουν δύσκαμπτες στον καιρό τους, εξαιτίας της τρομαγμένης στάσης μας απέναντι στην ελευθερία μας, αν όμως μείνουμε πιστοί στην αρχή της συνεχούς επανάστασης -ανατροπή των κοινωνικών δομών που επινοούν ύστερα από λίγο άθελά τους τον ίδιο τους τον θάνατο και μετά έχουν αξίωση να ζήσουν-, θα βρούμε τον τρόπο όχι μόνο να επιζήσουμε, αλλά και να μην ξαναγυρίσουμε ποτέ πια στο φυσιολογικό πρότυπο του κόσμου, πράγμα που είναι η μοναδική σημασία που μπορεί να αναγνωρίσει κανείς στη λέξη «παλινδρόμηση» σε αυτό το στάδιο της ιστορίας. Δεν αποκλείεται οι μόνες «αληθινές» σχέσεις να είναι εκείνες που απηχούν τον χωρισμό του παιδιού και της μάνας που κλαίνε. Από δω και πέρα δυο άνθρωποι συναντιούνται. Από δω και πέρα υπάρχει η επανάσταση. Καμιά φορά η πραγματική συμβίωση είναι πιο κοντινή όταν μια απόσταση 7.000 μιλίων χωρίζει τον έναν από τον άλλο. Και τότε, όταν από τα κατάβαθα του εαυτού του ξέρει κανείς πως βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση, βγαίνει από αυτή με τη δική του κραυγή, μέσα στην ασυμμέριστη ερημιά του.

 https://www.efsyn.gr/stiles/ypografoyn/288348_arhigoi-oikogeneias

 

,,,Σε ότι αφορά τους πλούσιους που μετακομίζουν φορολογικά στη χώρα μας επενδύουν όπως ορίζει άλλωστε και η νομοθεσία, σε ακίνητα και μετοχές μη εισηγμένων εταιρειών. Σύμφωνα με πληροφορίες μόνο από ένα μεγάλο δικηγορικό γραφείο 5 οικογένειες με τα ανήλικα τέκνα τους έγιναν κάτοικοι Ελλάδας. Το 2021 το ίδιο γραφείο έχει καταθέσει 10 αιτήσεις, οι οποίες και έχουν εγκριθεί, και προέρχονται από Ελληνες ομογενείς. Από το σύνολο των πλούσιων που μετακόμισαν (το 2020 και το 2021) οι περισσότεροι προέρχονται από το Η.Β. τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα αλλά και τη Λατινική Αμερική, ενώ μεγάλο ενδιαφέρον υπάρχει και από την Αυστραλία. Σε άλλο μεγάλο ελεγκτικό Οίκο συναντάμε και τον πρώτο δισεκατομμυριούχο που αποφάσισε να αφήσει τη Μεγάλη Βρετανία και να γίνει κάτοικος Ελλάδος

Όσοι έχουν πάρει το τίτλο του φορολογικού κατοίκου Ελλάδας έχουν ξεκινήσει τις επενδύσεις που ορίζει η νομοθεσία. Συγκεκριμένα σε διάστημα τριών ετών πρέπει να επενδύσουν το ποσό των 500.000 ευρώ στη χώρα. Οι περισσότεροι επενδύουν σε ακίνητα σε τουριστικές περιοχές της χώρας δημιουργώντας πολυτελείς κατοικίες για δική τους χρήση. Αρκετοί είναι και αυτοί που που επενδύουν σε μετοχές μη εισηγμένων στο ελληνικό χρηματιστήριο εταιρειών και συγκεκριμένα σε start up και venture capital. Οι νέοι φορολογικοί κάτοικοι σύμφωνα με τη νομοθεσία θα πρέπει να επενδύσουν εντός τριετίας το ποσό των 500.000 ευρώ σε ακίνητα, μετοχές, ομόλογα κ.λ.π. Μάλιστα θα πρέπει να διακρατήσουν την επένδυση για διάστημα 15 ετών. 

https://www.capital.gr/tax/3536568/megalo-endiaferon-gia-forologiki-metanasteusi-stin-ellada 

Αντικαπιταλιστική πολιτική στον καιρό του Covid-19

Συνεχίζοντας την αναζήτηση κειμένων κριτικής σκέψης για τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού, είχαμε την τύχη να διαβάσουμε ένα άρθρο του γνωστού και στην Ελλάδα -ιδιαίτερα στο αναγνωστικό κοινό αυτής της εφημερίδας- διακεκριμένου μαρξιστή γεωγράφου, Ντέιβιντ Χάρβεϊ, ο οποίος είχε την καλοσύνη να το στείλει για ενημέρωση στον υπογράφοντα, δίνοντας ταυτόχρονα και την άδεια για τη μετάφραση και δημοσίευσή του. Στο πλήρες κείμενο, το οποίο δημοσιεύτηκε με μικρές αλλαγές στο αμερικανικό περιοδικό Jacobin στις 20 Μαρτίου, με τίτλο «Anti-Capitalist Politics in the time of Covid-19» (Αντικαπιταλιστική πολιτική στον καιρό του Covid-19), ο συγγραφέας αναλύει με τη γνωστή πνευματική του διαύγεια τις επιπτώσεις της πανδημίας στον παγκόσμιο καπιταλισμό, καθώς και τις αντικειμενικές δυνατότητες για μια σοσιαλιστική προοπτική. Εδώ δημοσιεύουμε ένα μεγάλο μέρος αυτής της ανάλυσης, που αναδεικνύει ορισμένα από τα, κατά τη γνώμη μας, βασικά σημεία της.

Χάρης Γολέμης

Του Ντέιβιντ Χάρβεϊ

Οταν στις 25 Ιανουαρίου 2020 διάβασα για πρώτη φορά ότι ο κορωνοϊός εξαπλωνόταν στην Κίνα, αμέσως σκέφτηκα τις επιπτώσεις που θα είχε αυτό το γεγονός στην παγκόσμια δυναμική της συσσώρευσης κεφαλαίου. Από τα διαβάσματά μου για το καπιταλιστικό οικονομικό μοντέλο ήξερα ότι η παρακώλυση και η αποδιοργάνωση της συνέχειας της κεφαλαιακής ροής θα είχαν ως αποτέλεσμα υποτιμήσεις αξίας και ότι η γενίκευση και εμβάθυνση αυτών των υποτιμήσεων θα σηματοδοτούσε την έναρξη κρίσεων. Γνώριζα, επίσης, καλά ότι η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και ότι στην πραγματικότητα είχε σώσει τον παγκόσμιο καπιταλισμό μετά το ξέσπασμα της κρίσης το 2007-8. Αυτό σήμαινε ότι κάθε πλήγμα στην οικονομία της ήταν βέβαιο ότι θα είχε σοβαρές συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία, που έτσι κι αλλιώς βρισκόταν σε μια επικίνδυνη φάση. Το υφιστάμενο μοντέλο συσσώρευσης κεφαλαίου αντιμετώπιζε, κατά τη γνώμη μου, πολλές δυσκολίες. Σχεδόν παντού υπήρχαν κινήματα διαμαρτυρίας (από το Σαντιάγο μέχρι τη Βηρυτό), πολλά από τα οποία υποστήριζαν ότι το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο δεν λειτουργούσε καλά για την πλειοψηφία του πληθυσμού. Αυτό το νεοφιλελεύθερο μοντέλο στηρίζεται όλο και πιο πολύ στο πλασματικό κεφάλαιο και σε μια τεράστια επέκταση της προσφοράς χρήματος και του χρέους. Εδώ και καιρό, μάλιστα, είναι αντιμέτωπο με το πρόβλημα της ανεπάρκειας της ενεργού ζήτησης, η οποία είναι αναγκαία για την πραγμάτωση της αξίας που μπορεί να παράγει το κεφάλαιο. Έτσι, πώς θα μπορούσε αυτό το κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο, με την κλονισμένη νομιμοποίησή του και την εύθραυστη υγεία του, να απορροφήσει και να αντέξει τις αναπόφευκτες επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης πανδημίας; Η απάντηση εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τη διάρκεια και την επέκταση της αναταραχής, γιατί όπως είχε επισημάνει ο Μαρξ, η υποτίμηση της αξίας των εμπορευμάτων δεν συμβαίνει επειδή αυτά δεν μπορούν να πουληθούν, αλλά γιατί δεν μπορούν να πωληθούν εγκαίρως.
Όταν εμφανίστηκε ο Covid-19, η κυρίαρχη αντίδραση ήταν να παρουσιαστεί σαν μια επανάληψη του SARS, κάτι που δεν θα δικαιολογούσε κάποιον πανικό. Το γεγονός ότι η επιδημία μαινόταν στην Κίνα, η οποία κινήθηκε γρήγορα και ανελέητα για να περιορίσει τις επιπτώσεις της, οδήγησε επίσης τον υπόλοιπο κόσμο να αντιμετωπίσει λανθασμένα το πρόβλημα σαν κάτι που συνέβαινε «εκεί πέρα», και συνεπώς αθέατο και αδιανόητο (μια υποτίμηση του κινδύνου που συνοδευόταν από κάποια ενοχλητικά σημάδια αντικινεζικής ξενοφοβίας σε ορισμένα μέρη του κόσμου).
Οι δημόσιες αρχές και τα συστήματα υγείας πιάστηκαν παντού με μεγάλες ελλείψεις προσωπικού. Σαράντα χρόνια νεοφιλελευθερισμού στη Βόρεια και Νότια Αμερική και στην Ευρώπη είχαν αφήσει το δημόσιο εντελώς εκτεθειμένο και απροετοίμαστο να αντιμετωπίσει μια σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας, αν και οι προηγηθείσες απειλές από τις επιδημίες Sars και Ebola είχαν δώσει πληθώρα προειδοποιήσεων και πειστικών μαθημάτων ως προς το τι έπρεπε να γίνει. Σε πολλά μέρη του υποτιθέμενου «πολιτισμένου» κόσμου, οι τοπικές κυβερνήσεις και οι περιφερειακές/κρατικές αρχές, που είναι πάντα η πρώτη γραμμή άμυνας σε παρόμοιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, στερούνται πόρων λόγω της πολιτικής λιτότητας που σχεδιάστηκε έτσι ώστε να χρηματοδοτεί τις μειώσεις φόρων και τις επιδοτήσεις στις επιχειρήσεις και τους πλούσιους. Το επιχειρησιακό μοντέλο που εφαρμόζεται στην παροχή υπηρεσιών δημόσιας υγείας έχει εξαφανίσει κάθε δυνατότητα αντιμετώπισης μιας ενδεχόμενης περίπτωσης έκτακτης ανάγκης. Η πρόληψη δεν είναι ένα δελεαστικό πεδίο, ούτε καν για συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Κατάρρευση του σύγχρονου καπιταλιστικού καταναλωτισμού

Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι εκτός ελέγχου σε όλο τον κόσμο. Η αναταραχή που μεταδίδεται μέσω των αλυσίδων αξίας των εταιρειών σε ορισμένους κλάδους αποδείχτηκε ότι είναι περισσότερο συστημική και σημαντική απ’ όσο είχε εκτιμηθεί αρχικά. Το μακροχρόνιο αποτέλεσμα μπορεί να είναι η σύμπτυξη ή η διαφοροποίηση των εφοδιαστικών αλυσίδων με στόχο τη δημιουργία μορφών παραγωγής μικρότερης έντασης εργασίας (με τεράστιες δυσμενείς συνέπειες στην απασχόληση) και η μεγαλύτερη εξάρτηση από παραγωγικά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Η αποδιάρθρωση των παραγωγικών αλυσίδων συνεπάγεται την απόλυση εργαζομένων ή την παροχή σ’ αυτούς υποχρεωτικής άδειας, κάτι που εξασθενεί την τελική ζήτηση, ενώ η μείωση της ζήτησης πρώτων υλών εξασθενεί την παραγωγική κατανάλωση. Αυτές οι επιπτώσεις στην πλευρά της ζήτησης θα μπορούσαν να παραγάγουν, αυτοτελώς, το λιγότερο μια ήπια ύφεση.
Αλλά η αχίλλειος πτέρνα του οικονομικού συστήματος βρίσκεται αλλού. Ο τρόπος καταναλωτισμού που επικράτησε μετά το 2007-8 συντρίφτηκε με καταστροφικές συνέπειες. Αυτός ο τρόπος βασιζόταν στη δραστική μείωση του χρόνου ανανέωσης της κατανάλωσης, ώστε αυτός να προσεγγίζει όσο πιο πολύ γίνεται το μηδέν. Η πλημμύρα των επενδύσεων για την κάλυψη των αναγκών αυτού του καταναλωτισμού συνδέεται άμεσα με τη μέγιστη απορρόφηση του εκθετικά αυξανόμενου όγκου κεφαλαίου σε μορφές καταναλωτισμού που είχαν το συντομότερο δυνατό χρόνο ανανέωσης. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο διεθνής τουρισμός. Τα διεθνή ταξίδια αυξήθηκαν από 800 εκατομμύρια σε 1,4 δισεκατομμύρια μεταξύ του 2010 και του 2018. Αυτή η μορφή άμεσου «βιωματικού» καταναλωτισμού απαιτούσε μαζικές επενδύσεις σε έργα υποδομής, σε αεροδρόμια και αεροπορικές εταιρείες, σε ξενοδοχεία και εστιατόρια, σε θεματικά πάρκα και πολιτιστικά γεγονότα, κλπ. Αυτός ο τόπος της συσσώρευσης κεφαλαίου δεν υπάρχει πια σήμερα, οι αεροπορικές εταιρείες είναι κοντά στην πτώχευση, τα ξενοδοχεία είναι άδεια και ο κίνδυνος μαζικής ανεργίας στους κλάδους φιλοξενίας είναι άμεσος.
Το φαί έξω από το σπίτι δεν είναι καλή ιδέα και σε πολλά μέρη έχουν κλείσει τα εστιατόρια και τα μπαρ. Ακόμα και να παίρνεις φαγητό σε πακέτο θεωρείται επικίνδυνο. Όσοι και όσες ανήκουν στον τεράστιο στρατό των εργαζόμενων στην οικονομία περιστασιακής απασχόλησης [gig economy], ή σε άλλες μορφές επισφαλούς εργασίας, απολύονται χωρίς ορατά σημάδια κάποιας στήριξής τους. Εκδηλώσεις όπως πολιτιστικά φεστιβάλ, πρωταθλήματα ποδοσφαίρου και μπάσκετ, συναυλίες, επιχειρηματικά και επαγγελματικά συνέδρια, ακόμα και προεκλογικές πολιτικές συγκεντρώσεις, ματαιώνονται. Αυτές οι μορφές του «βασιζόμενου σε εκδηλώσεις» βιωματικού καταναλωτισμού έχουν πια εκλείψει. Τα έσοδα των τοπικών κυβερνήσεων καταβαραθρώθηκαν. Τα πανεπιστήμια και τα σχολεία κλείνουν.
Ένα μεγάλο μέρος του πρωτοποριακού μοντέλου του σύγχρονου καπιταλιστικού καταναλωτισμού έχει τεθεί εκτός λειτουργίας στις παρούσες συνθήκες. Η επιθυμία αυτού που ο Αντρέ Γκορζ αναφέρει ως «αντισταθμιστικό καταναλωτισμό» (στον οποίο οι αλλοτριωμένοι εργάτες υποτίθεται ότι ανακτούν τη διάθεσή τους με ένα πακέτο διακοπών σε μια τροπική παραλία) αμβλύνθηκε.
Όμως, οι σύγχρονες καπιταλιστικές οικονομίες εξαρτώνται σε ποσοστό 70% ή ακόμα και 80% από τον καταναλωτισμό. Η εμπιστοσύνη και το συναίσθημα του καταναλωτή είναι τα τελευταία σαράντα χρόνια το κλειδί για την κινητοποίηση της ενεργού ζήτησης, ενώ η κινητήρια δύναμη του κεφαλαίου είναι όλο και περισσότερο η ζήτηση και οι ανάγκες. Αυτή η πηγή της οικονομικής δραστηριότητας δεν έχει υποστεί ανεξέλεγκτες διακυμάνσεις (με μερικές εξαιρέσεις, όπως η περίπτωση της έκρηξης του ισλανδικού ηφαιστείου το 2010 που μπλοκάρισε τις διατλαντικές πτήσεις για μια-δυο βδομάδες). Ο Covid-19 είναι η αιτία όχι μιας ανεξέλεγκτης διακύμανσης, αλλά μιας ολοκληρωτικής κατάρρευσης του πυρήνα εκείνης της μορφής του καταναλωτισμού που κυριαρχεί στις πιο πλούσιες χώρες. Η σπειροειδής μορφή της αέναης συσσώρευσης κεφαλαίου καταρρέει εσωτερικά, από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη. Το μόνο πράγμα που μπορεί να τη σώσει, είναι ένας μαζικός καταναλωτισμός χρηματοδοτούμενος και προωθούμενος από τις κυβερνήσεις, που θα εμφανιστεί από το πουθενά με ένα μαγικό τρόπο. Αυτό θα απαιτήσει, για παράδειγμα, την κοινωνικοποίηση όλης της αμερικανικής οικονομίας, χωρίς αυτό να αποκληθεί σοσιαλισμός. Εδώ να σημειωθεί ότι ο παλαιός, ευρύτατα δημοφιλής, σκεπτικισμός σχετικά με την ανάγκη ύπαρξης μιας κυβέρνησης εξοπλισμένης με ευρείες εξουσίες έχει υποχωρήσει, ενώ αναγνωρίζεται πλέον ευρύτερα η διαφορά μεταξύ καλών και κακών διοικήσεων. Η ύπαρξη κυβερνήσεων δουλικών στα συμφέροντα των μετόχων και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου (όπως συνέβη το 2007-8) αποδείχτηκε ότι ήταν μια κακή ιδέα.

Τα ταξικά χαρακτηριστικά της πανδημίας

Υπάρχει ένας βολικός μύθος ότι οι μολυσματικές ασθένειες δεν γνωρίζουν ταξικά ή άλλα κοινωνικά εμπόδια και σύνορα. Όπως συμβαίνει με πολλές από τις εκφράσεις αυτού του είδους, υπάρχει κάποια αλήθεια και σ’ αυτήν. Στις επιδημίες χολέρας του 19ου αιώνα, η υπέρβαση των ταξικών εμποδίων ήταν τόσο εντυπωσιακή, ώστε να προκαλέσει τη γέννηση ενός κινήματος για δημόσιες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες υγείας (που απέκτησε επαγγελματικό χαρακτήρα), το οποίο διαρκεί μέχρι σήμερα. Βέβαια, δεν είναι σαφές αν αυτό το κίνημα σχεδιάστηκε για να προστατεύσει τους πάντες ή μόνο τις ανώτερες τάξεις. Σήμερα, όμως, οι συγκρίσεις των ταξικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας δείχνουν άλλα πράγματα.

Οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις φιλτράρονται από τις «καθιερωμένες» (εθιμικές) διακρίσεις που είναι παντού ορατές. Κατ’ αρχάς, το εργατικό δυναμικό από το οποίο αναμένεται να αναλάβει τη φροντίδα του αυξανόμενου αριθμού ασθενών έχει συνήθως, στα περισσότερα μέρη του κόσμου, έντονα έμφυλα, φυλετικά και εθνοτικά χαρακτηριστικά. Aντικατοπτρίζει το ταξικό δυναμικό που υπάρχει, για παράδειγμα, στα αεροδρόμια και σε άλλους κλάδους της υλικοτεχνικής υποδομής. Όσοι και όσες ανήκουν στη «νέα εργατική τάξη» είναι στην εμπροσθοφυλακή και η μοίρα τους είναι ή να γίνουν το εργατικό δυναμικό που διακινδυνεύει περισσότερο να μολυνθεί από το ιό λόγω της εργασίας τους, ή να απολυθούν χωρίς να έχουν κάποια άλλη πηγή εισοδήματος, λόγω των οικονομικών περικοπών που επιβάλλει ο κορωνοϊός. Για παράδειγμα, ένα ζήτημα είναι ποιοι μπορούν να εργαστούν από το σπίτι και ποιοι όχι. Αυτό οξύνει τον κοινωνικό διαχωρισμό, όπως και το ζήτημα ποιοι μπορούν να αντέξουν την απομόνωση ή την καραντίνα (αμειβόμενοι ή όχι) στην περίπτωση που έχουν έρθει σε επαφή με νοσούντα ή νοσούν οι ίδιοι. Κατά τον ίδιο τρόπο που οι σεισμοί στη Νικαράγουα (1973) και στην Πόλη του Μεξικού (1985) ήταν, όπως τους είχα αποκαλέσει, «ταξικές δονήσεις», έτσι και η εξέλιξη του Covid-19 εμφανίζει τα χαρακτηριστικά μιας ταξικής, έμφυλης και φυλετικής πανδημίας. Αν και οι προσπάθειες για τον περιορισμό της νόσου κρύβεται βολικά στη μεγαλοστομία «σ’ αυτή τη δοκιμασία είμαστε όλοι μαζί», οι πρακτικές, ειδικότερα από την πλευρά των εθνικών κυβερνήσεων, υποκρύπτουν πιο σκοτεινά κίνητρα. Η σύγχρονη εργατική τάξη στις Ηνωμένες Πολιτείες (που αποτελείται κατά κύριο λόγο από αφροαμερικανούς, λατινοαμερικανούς και μισθωτές εργαζόμενες) είναι αντιμέτωπη με τη φρικτή επιλογή μεταξύ της μόλυνσης στο όνομα της φροντίδας και της διατήρησης ανοιχτών των βασικών εφοδιαστικών μονάδων (όπως τα σούπερ μάρκετ) και της ανεργίας χωρίς επιδόματα (που θα τους εξασφάλιζαν μια επαρκή υγειονομική περίθαλψη). Κάποιοι μισθωτοί (όπως εγώ) εργάζονται από το σπίτι και εισπράττουν την αμοιβή τους όπως πριν, ενώ τα υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων πετούν εδώ κι εκεί με ιδιωτικά τζετ και ελικόπτερα.
Το εργατικό δυναμικό στα περισσότερα μέρη του κόσμου έχει από καιρό εκπαιδευτεί κοινωνικά να συμπεριφέρεται σαν ένα καλό νεοφιλελεύθερο υποκείμενο (κάτι που σημαίνει όσοι και όσες ανήκουν σ’ αυτό να κατηγορούν τον εαυτό τους ή το θεό αν κάτι πάει άσχημα, αλλά να μην τολμούν ποτέ να διατυπώσουν την άποψη ότι το πρόβλημα θα μπορούσε να είναι ο καπιταλισμός). Αλλά ακόμα και τα καλά νεοφιλελεύθερα υποκείμενα μπορούν να δουν ότι υπάρχει κάποιο λάθος στον τρόπο που αντιμετωπίζεται αυτή η πανδημία.

Το καθήκον όσων προτείνουν μια αντικαπιταλιστική πολιτική

Το μεγάλο ερώτημα είναι πόσο καιρό θα συνεχιστεί όλο αυτό. Μπορεί και πιο πολύ από ένα χρόνο και όσο περισσότερο διαρκέσει τόσο μεγαλύτερη θα είναι η υποτίμηση της εργατικής δύναμης. Η ανεργία είναι σχεδόν βέβαιο ότι, σε περίπτωση που δεν υπάρξουν μαζικές κρατικές παρεμβάσεις αντίθετες στη νεοφιλελεύθερη φύτρα, θα φτάσει σε επίπεδα συγκρίσιμα με αυτά της δεκαετίας του 1930. Τα άμεσα επακόλουθα για την οικονομία, καθώς και για την κοινωνική καθημερινή ζωή είναι πολυάριθμα. Αλλά δεν είναι όλα άσχημα. Όσο ο σύγχρονος καταναλωτισμός γίνεται υπερβολικός, προσεγγίζει αυτό που ο Μαρξ είχε περιγράψει ως «υπερκατανάλωση και παράλογη κατανάλωση, που με τη σειρά της σηματοδοτεί το τερατώδες και το παράξενο, την κατάρρευση» του όλου συστήματος. Η αλόγιστη υπερκατανάλωση έχει παίξει ένα πολύ μεγάλο ρόλο στην περιβαλλοντική υποβάθμιση. Έτσι, η ματαίωση των πτήσεων και ο δραστικός περιορισμός των μεταφορών και των μετακινήσεων είχε θετικές συνέπειες σε σχέση με την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Η ποιότητα του αέρα στη Γιουχάν βελτιώθηκε πολύ, κάτι που συνέβη και σε πολλές αμερικανικές πόλεις. Οι οικοτουριστικές περιοχές θα έχουν το χρόνο να ανακάμψουν από τα ποδοπατήματα των επισκεπτών. Οι κύκνοι επέστρεψαν στα κανάλια της Βενετίας. Στο βαθμό που η επιθυμία για αλόγιστο και άφρονα υπερκαταναλωτισμό συγκρατηθεί, θα υπάρξουν κάποια μακροχρόνια οφέλη. Λιγότεροι θάνατοι στο Έβερεστ θα ήταν ένα καλό πράγμα. Και ενώ κανείς δεν το φωνάζει δυνατά, η δημογραφική μεροληψία του ιού μπορεί να καταλήξει στον επηρεασμό των ηλικιακών πυραμίδων με μακροχρόνια αποτελέσματα στο βάρος της κοινωνικής ασφάλισης και στο μέλλον του «κλάδου της φροντίδας». Ο ρυθμός της καθημερινής ζωής θα επιβραδυνθεί και για κάποιους ανθρώπους αυτό θα είναι μια ευλογία. Οι συνιστώμενοι κανόνες κοινωνικής απόστασης θα μπορούσε, αν η κατάσταση έκτακτης ανάγκης συνεχιστεί για πολύ, να οδηγήσει σε πολιτισμικές αλλαγές. Η μόνη μορφή βιωματικού καταναλωτισμού που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ωφεληθεί, είναι αυτή που ονομάζω οικονομία του «Netflix», που τροφοδοτεί τους «αχόρταγους θεατές» διαφόρων σειρών.
Δεδομένου ότι η Κίνα δεν μπορεί να επαναλάβει το ρόλο που έπαιξε το 2007-8, το βάρος της εξόδου από την παρούσα οικονομική κρίση πέφτει τώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, και εδώ έχουμε να κάνουμε με την απόλυτη ειρωνεία: οι μόνες πολιτικές που μπορούν να έχουν αποτελέσματα, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά, είναι πολύ πιο σοσιαλιστικές από οτιδήποτε θα μπορούσε να προτείνει ο Μπέρνι Σάντερς, και αυτά τα προγράμματα σωτηρίας πρέπει να εφαρμοστούν υπό την αιγίδα του Ντόναλντ Τραμπ, ενδεχομένως με τη μάσκα του συνθήματος: «Να κάνουμε την Αμερική και πάλι μεγάλη». Όλοι αυτοί οι ρεπουμπλικάνοι που αντιτάχθηκαν τόσο διαισθητικά στο πακέτο σωτηρίας του 2007-8, θα πρέπει ή να πιουν το ξυδάκι τους ή να αψηφήσουν τον Ντόναλντ Τραμπ. Αυτός μάλλον θα ματαιώσει τις εκλογές λόγω της έκτακτης κατάστασης και θα διακηρύξει την έναρξη μιας αυτοκρατορικής προεδρίας για να σώσει το κεφάλαιο και τον κόσμο από την εξέγερση και την επανάσταση. Αν οι μόνες πολιτικές που αποδίδουν είναι οι σοσιαλιστικές, τότε η άρχουσα ολιγαρχία, χωρίς αμφιβολία, θα κινηθεί για να εξασφαλίσει ότι αυτές δεν θα είναι λαϊκές σοσιαλιστικές, αλλά εθνικές σοσιαλιστικές. Καθήκον των δυνάμεων που προτείνουν μια αντικαπιταλιστική πολιτική είναι να εμποδίσουν αυτή την εξέλιξη.

 http://epohi.gr/h-pandhmia-apodiarthwnei-ton-pagkosmio-kapitalismo/

Αφορολόγητα τα υπερκέρδη στις ΗΠΑ

Μπάμπης Μιχάλης

  

Τι δείχνουν τα πρώτα δείγματα της φορολογικής μεταρρύθμισης του Ντόναλντ Τραμπ ● 60 από τις 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις των ΗΠΑ παρότι κατέγραψαν στο σύνολό τους κέρδη 79 δισ. δολαρίων για το 2018, όχι μόνο δεν κατέβαλαν ούτε ένα δολάριο φόρου στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ, αλλά έλαβαν και... επιστροφές φόρων 4,3 δισ. δολαρίων.

Εδώ και δεκαετίες, αρκετές από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις των ΗΠΑ χειραγωγούν τη φορολογική νομοθεσία της υπερδύναμης προκειμένου να μην πληρώνουν τους φόρους τους που αναλογούν σε κέρδη δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η φορολογική μεταρρύθμιση του Ντόναλντ Τραμπ στα τέλη του 2017 έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα.

Πρόσφατη μελέτη του ανεξάρτητου αμερικανικού Ινστιτούτου Φορολογίας και Οικονομικής Πολιτικής ITEP -η πρώτη με στοιχεία μετά τη μεταρρύθμιση Τραμπ- αποκάλυψε ότι πέρσι 60 από τις 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις των ΗΠΑ (της λίστας «Fortune 500»), αν και κατέγραψαν στο σύνολό τους κέρδη 79 δισ. δολαρίων, δεν κατέβαλαν ούτε ένα δολάριο φόρου στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Με βάση τον νέο, πολύ χαμηλότερο συντελεστή φορολόγησης των επιχειρηματικών κερδών (21% από 35%), οι εταιρείες αυτές θα έπρεπε να πληρώσουν φόρους 16,4 δισ. δολαρίων. Αντ’ αυτού εισέπραξαν επιστροφές. Ολες μαζί συγκεκριμένα είχαν επιστροφή φόρων 4,3 δισ. δολαρίων.

Μεταξύ άλλων η γνωστή κατασκευάστρια εταιρεία ηλεκτρονικών υπολογιστών ΙΒΜ, με έσοδα 500 εκατ. δολαρίων στις ΗΠΑ, απόλαυσε επιστροφή φόρου 342 εκατ. δολαρίων. Ο πραγματικός συντελεστής φορολόγησής της ήταν -68%!

Αρνητικό φορολογικό συντελεστή απόλαυσε και ο γνωστός κολοσσός ηλεκτρονικού εμπορίου Amazon -του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο Τζεφ Μπέζος.

Με έσοδα 11 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ, η Amazon είχε πέρσι επιστροφή 129 εκατ. δολαρίων. Ομοίως η γνωστή αυτοκινητοβιομηχανία General Motors, αν και είχε έσοδα 4,3 δισ. δολάρια εντός των ΗΠΑ έλαβε επιστροφή 104 εκατ. δολαρίων.

Η πλέον κραυγαλέα περίπτωση ήταν της Gannet, της εταιρείας ΜΜΕ που εκδίδει πληθώρα εφημερίδων στις ΗΠΑ μεταξύ των οποίων και η USA Today. Για έσοδα 7 εκατ. δολαρίων η Gannet είχε πέρσι επιστροφή 11 εκατ. δολαρίων. Ο πραγματικός συντελεστής φορολόγησής της ήταν -164%!

Ας σημειωθεί ότι αρκετές από τις 60 εταιρείες δραστηριοποιούνται και εκτός ΗΠΑ, όπου εδώ και χρόνια κάποιες -αξιοποιώντας τις ενδοομιλικές συναλλαγές τους, μεταφέρουν τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους φοροαποφεύγοντας και εδώ.

Η μελέτη του ITEP υπογραμμίζει ότι η φορολογική ασυλία των μεγάλων αμερικανικών επιχειρήσεων ενισχύεται και από ποικιλία νόμιμων φορολογικών ελαφρύνσεων, που προβλέπονται χρόνια τώρα από «παραθυράκια» του φορολογικού κώδικα.

Μεταξύ αυτών και:

● ΤΑΧΕΙΑ ΑΠΟΣΒΕΣΗ: Chevron, Delta Airlines, Duke Energy, Halliburton, Dominion Resources και άλλοι επιχειρηματικοί κολοσσοί αξιοποίησαν την εν λόγω μέθοδο φοροελάφρυνσης που επιτρέπει ταχύτερη απόσβεση των κεφαλαιουχικών επενδύσεων μειώνοντας δραστικά το φορολογητέο εισόδημά τους.

Σε αντίθεση με τη μέθοδο της γραμμικής απόσβεσης, που κατανέμει το κόστος μιας επένδυσης ομοιόμορφα κατά τη διάρκεια ζωής ενός περιουσιακού στοιχείου, η μέθοδος της επιταχυνόμενης απόσβεσης επιτρέπει την αφαίρεση των μεγαλύτερων εξόδων από το φορολογητέο εισόδημα κατά τα πρώτα έτη και τη μείωση των εξόδων, ενώ το υπό απόσβεση περιουσιακό στοιχείο ωριμάζει.

Με αυτόν τον τρόπο η Chevron κατέγραψε πέρσι φοροελαφρύνσεις 290 εκατ. δολαρίων, ενώ η Halliburton μείωσε τη φορολόγησή της κατά 320 εκατ. δολάρια. Σύμφωνα με τη μελέτη του ITEP, χρησιμοποιώντας αυτή τη μέθοδο οι εταιρείες ελάφρυναν συνολικά τη φορολογική επιβάρυνσή τους πέρσι κατά 8 δισ. δολάρια.

● STOCK OPTIONS (συμβόλαια δικαιώματων προαίρεσης με υποκείμενο μετοχές): Με αυτή τη μέθοδο -που επιτρέπει στις εταιρείες να μη φορολογούνται για τις δαπάνες stock options- και η Amazon μείωσε τον φόρο της πέρσι κατά 1 δισ. δολάρια, η Netflix κατά 191 εκατ. δολάρια, η Salesforce.com κατά 137 εκατ. δολάρια. Η μέθοδος αξιοποιήθηκε και το 2016 από 315 εταιρείες του Fortune 500.

● ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ (φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις του εγχώριου τομέα Ορυκτών Καυσίμων): Μέσω των ελαφρύνσεων αυτής της κατηγοριας η Pioneer Natural Resources κατέβαλε μηδενικό φόρο για έσοδα 1,2 δισ. δολαρίων, ενώ η Occidental Petroleum μείωσε τη φορολόγησή της κατά 158 εκατ. δολάρια.

● ΑΠΕ (φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις για την αξιοποίηση των εναλλακτικών πηγών ενέργειας): Μέσω αυτών, Duke Energy, DTE Energy, WEC Energy, Dominion Energy και άλλες εταιρείες ενέργειας απόλαυσαν εκπτώσεις φόρων ύψους εκατοντάδων εκατ. δολαρίων.

● ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ (Tax Credits): Ο αμερικανικός φορολογικός κώδικας προβλέπει αναρίθμητες φορολογικές πιστώσεις που επιτρέπουν την έκπτωση φόρου από το φορολογητέο εισόδημα. Αξιοποιώντας τις και χωρίς να δίνουν ακριβή εικόνα γι’ αυτές στους ισολογισμούς τους, η Chevron μείωσε το φορολογητέο εισόδημά της κατά 163 εκατ. δολάρια, η General Motors 695 εκατ. δολάρια, η Amazon κατά 419 εκατ. δολάρια, η Prudential Financial κατά 111 εκατ. δολάρια.

Ολες οι παραπάνω ελαφρύνσεις σε συνδυασμό με τη μεγάλη μείωση του φόρου επιχειρηματικών κερδών στο 21% από την κυβέρνηση Τραμπ είχαν αποτέλεσμα τα έσοδα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης από τη φορολογία των επιχειρήσεων να μειωθούν πέρσι κατά 31%. Ηταν η μεγαλύτερη μείωση εσόδων που σημειώθηκε ποτέ σε κανονική περίοδο οικονομικής ανάπτυξης στις ΗΠΑ.

https://www.efsyn.gr/oikonomia/diethnis-oikonomia/192483_aforologita-ta-yperkerdi-stis-ipa