Ο αναλφάβητος των λουλουδιών

 

Θωμάς Τσαλαπάτης

Βρισκόμουν έξω από μιαν αίθουσα για ένα γρήγορο τσιγάρο πριν από την εκδήλωση. Μιλούσα με μια ποιήτρια της προηγούμενης γενιάς που μόλις είχαμε γνωριστεί. Για ποιήματα, για ποίηση, για θέματα σχετικά με την εκδήλωση. Και τότε εκείνη σταματάει τη φράση της και μου δείχνει λίγα λουλούδια που είχαν φυτρώσει σε έναν λοφάκο απέναντι από το σημείο που βρισκόμασταν: «Μα είναι μια παιώνια, κοίτα. Εχω χρόνια να δω κάτι τέτοιο στην πόλη», μου είπε δείχνοντάς μου ενθουσιασμένη. Και εγώ έμεινα απορημένος να κοιτώ το αγριολούλουδο χωρίς να ξέρω με ποιον τρόπο να συμμετάσχω στον ενθουσιασμό της.

Η εκδήλωση έγινε, κουβεντιάσαμε και στη συνέχεια φύγαμε περνώντας από το σημείο που βρισκόμασταν πριν. Ασυναίσθητα ξανακοίταξα το λουλούδι. Και δεν θυμόμουν πώς το είχε πει. Ακόμα και τώρα που το γράφω έχω την αίσθηση πως μάλλον ήταν άλλο λουλούδι με άλλο όνομα. Καθώς γύριζα προσπάθησα να μετρήσω τα λουλούδια, τα φυτά και τα δέντρα που μπορώ να αναγνωρίσω με βεβαιότητα και να τα ονοματίσω. Δεν θέλω να αναφέρω εδώ τον αριθμό. Ας περιοριστούμε στο γεγονός πως ήταν απογοητευτικός. Και αυτό που σκεφτόμουν είναι αυτός ο κοινός μας αναλφαβητισμός. Της δικής μου γενιάς, των νεότερων γενιών των πόλεων. Αποκομμένοι, απομονωμένοι σε έναν τόπο κατασκευασμένο αποκλειστικά από ανθρώπους, κατασκευασμένο αποκλειστικά για ανθρώπους. Δεν έχουμε λέξεις, δεν έχουμε εικόνες. Και τα δέντρα, τα φυτά, τα λουλούδια που μας περιβάλλουν, ξεραίνονται στην ανωνυμία. Γιατί η ανωνυμία είναι αδιαφορία και ό,τι δεν υπάρχει μέσα στη γλώσσα σύντομα μαραίνεται.

Παιδί της πόλης και μπαίνεις σε ένα δάσος. Νιώθεις. Μα δεν συνδέεσαι. Είσαι η αποκομμένη στιγμή μιας συνέχειας που έχει σταματήσει. Είναι οι διάσπαρτες εικόνες που δεν μπορούν να γίνουν αναμνήσεις γιατί δεν γίνεται να ονοματιστούν. Τα δέντρα και τα φυτά, ένα αδιόρατο πράσινο σε αποχρώσεις και παραλλαγές. Ενα ενιαίο τίποτα που σου δίνει μιαν αίσθηση πιο πολύ μέσα από την αντίθεση με την πόλη παρά την αίσθηση του δάσους καθαυτή. Κι όμως, άμα σταθείς, άμα συγκεντρώσεις τον εαυτό σου σε έναν παλμό, νιώθεις πως υπάρχει κάτι εκεί, κάπου μέσα και μέσα σου, κάτι για σένα. Κάτι παλιό που ψιθυρίζει στο βάθος χωρίς να γίνεται διακριτό. Είμαστε οι γενιές που καυχώνται περισσότερο για τη γνώση, για όλη αυτή την υπερσυσσώρευση πληροφοριών μες στο κεφάλι. Κι όμως, αρκεί ένα αγριόχορτο για να αποδείξει τον ουσιαστικό μας αναλφαβητισμό. Το πώς γεννηθήκαμε αποκομμένοι, το πώς συνηθίσαμε αδιάφοροι. Τα λουλούδια, τα δέντρα, τα φυτά είναι απλώς διακοσμητικά αυτού του κόσμου. Δεν κουβαλούν βιώματα, δεν κουβαλούν ούτε αφή ούτε μυρωδιά. Μοιάζει σαν εμείς οι ίδιοι να έχουμε μεγαλώσει μέσα στη συσκευασία ενός προϊόντος. Αλλά κάποια στιγμή βγαίνουμε στον πραγματικό κόσμο:

Κυπαρίσσι, αγγελική, κουκουναριά, πεύκο, πλάτανος, βρομοκαρυδιά, ψευδοακακία, δάφνη, λιγούστρο, ελιά, σοφόρα, θούγια, σφενδάμι.

Δεν μιλάω εδώ για μια εύκολη οικολογική ευαισθησία. Μιλάω για τον περιορισμό του κόσμου μας και κατ’ επέκταση για τη διεκδίκησή του. Για το πώς η άγνοια για αυτό που υπάρχει δίπλα και ανάμεσά μας περιορίζει τα σύνορα του επιστητού.

Καμπανούλες, ορνιθόγαλα, κυκλάμινα, κρινάκι, άλυσσο, ανεμώνες, στερνμπέργκιες, ιεροβότανο, λυχναράκια.

Δεν είναι ονόματα ή λέξεις. Είναι γράμματα μιας νεκρής γλώσσας, επιγράμματα σε πλάκες που φθείρει ο καιρός. Μιας γλώσσας που πρέπει να γραφτεί σε πορεία αντίστροφη της φθοράς. Να συλλαβιστεί σαν βρεφικό επιφώνημα που τείνει να γίνει λέξη. Διεκδικώντας μιαν άλλη ανθοφορία. Ή αυτό που γράφει ο μεγάλος Αμερικανός ποιητής W. S. Merwin στο ποίημά του «Μαρτυρία»: Θέλω να διηγηθώ πώς/ ήταν τα δάση/ Θα πρέπει να μιλήσω/σε μια λησμονημένη γλώσσα.

https://www.efsyn.gr/nisides/anohyroti-poli/482647_o-analfabitos-ton-loyloydion

·         Print

Loreak-Λουλούδια

Η υποβολή της Ισπανίας για ξενόγλωσσο Όσκαρ 2016, γυρισμένη  εξ ολοκλήρου στη βασκική γλώσσα, μπορεί να μην κατάφερε να μπει στη μικρή λίστα των 9, που οδηγούσε στην πεντάδα, αλλά είναι μια πετυχημένα υπαινικτική ταινία χαρακτήρων που διαθέτει κισλοφσκικές,  δημιουργικά αφομοιωμένες, επιρροές. Η ιστορία του σκηνοθετικού/σεναριακού διδύμου Jon Garano – Jose Mari Goenaga, δημιουργών της ταινίας “Loreak”, που στα ελληνικά σημαίνει Λουλούδια, χρησιμοποιεί τα λουλούδια σαν σεναριακό εύρημα πολλαπλών νοηματοδοτήσεων.

Στην αρχή τα λουλούδια αποτελούν ένα άλυτο μυστήριο: η Άνε (Nagore Aranburu), μια 45άρα μηχανικός, σε  πρόωρη εμμηνόπαυση ζει μια αδιάφορη συζυγική και επαγγελματική ρουτίνα. Ξαφνικά όμως αρχίζει να λαμβάνει κάθε εβδομάδα μια ανθοδέσμη από άγνωστο αποστολέα, κάτι που προοδευτικά αναστατώνει θετικά την μίζερη καθημερινότητά της. Η Άνε θα ανακαλύψει όμως τον αποστολέα, ενώνοντας τα κομμάτια του παζλ, όταν αυτός σταματήσει να της στέλνει λουλούδια λόγω ενός τραγικού δυστυχήματος. Ο Μπενιάτ, (Josean Bengoetxea),  ένας συνάδελφός της που χειρίζεται τον τεράστιο γερανό στο εργοτάξιο, είναι ο κρυφός θαυμαστής της: την παρακολουθεί από ψηλά, έχει φυλάξει ένα μενταγιόν που εκείνη έχασε και φανερώνεται ότι έψαχνε να εκδηλώσει, με την αποστολή των λουλουδιών, με ντελικάτη ανωνυμία τον «απαγορευμένο» έρωτά του. Γιατί ήταν κι αυτός παντρεμένος, παγιδευμένος σε μια διαρκή οικογενειακή κόντρα ανάμεσα στη γυναίκα του, της Lourdes (Itziar Ituno)  και την αδιάκριτη, στριμμένη μητέρα του, Tereza (Itziar Aizpuru).

Μετά το μοιραίο ατύχημα η ταινία βρίσκει το κέντρο βάρους της και αναπτύσσει υποδειγματικά, λόγω του υπαινικτικού, χωρίς μελοδραματισμούς, σεναρίου της, το βασικό θέμα της: Πόσο «ζει» ένας νεκρός στην μνήμη των οικείων του μετά το θάνατο του; Πότε εξασθενίζουν και σβήνουν οι χειρονομίες για τη διατήρηση της μνήμης του; Πόσο άβολο μπορεί να είναι να βρεθείς με τη σκόνη (καύση νεκρού) του άντρα σου τρία χρόνια μετά το θάνατο του; Τα κισλοφσικά παιχνίδια της τύχης και η διαχείρισή τους από τους ήρωες της ταινίας νοηματοδοτούν με ενάργεια το βασικό της θέμα και σκιαγραφούν δευτερογενείς παρενέργειες: τις απρόβλεπτες διαδρομές της επιθυμίας, τη διαχείριση της απώλειας, την ανείπωτη θλίψη της μοναξιάς.   Ξεχωριστής μνείας αξίζει ότι οι τρεις πρωταγωνιστικοί γυναικείοι ρόλοι του έργου είναι πολύ καλά δομημένοι με τις τρεις ηθοποιούς να πετυχαίνουν τόσο ώριμες όσο και συγκροτημένες ερμηνείες. Η ταινία εξακολουθεί να παίζεται αποκλειστικά στον κινηματογράφο  «Νιρβάνα», αλλά μάλλον διανύει την τελευταία εβδομάδα προβολής της.