Máxima Acuña

Χριστίνα Πάντζου

Αλλη μια σπουδαία νίκη για την αλύγιστη αγρότισσα Μάξιμα Ακούνια, την «κυρά της Γαλάζιας Λίμνης», που αντιστέκεται μόνη της απέναντι στη μεγαλύτερη μεταλλευτική εταιρεία της Λατινικής Αμερικής: το Συνταγματικό Δικαστήριο της Λίμα διέταξε την εταιρεία να κατεβάσει τις κάμερες που παρακολουθούσαν το σπίτι της και να μην πετούν τα drones τους πάνω από το κτήμα της.

Η Μάξιμα Ακούνια εδώ και μια δεκαετία αντιστέκεται στις προσπάθειες της μεταλλευτικής Yanacocha να τη διώξει από τα εδάφη της για να ανοίξει ακόμη ένα χρυσωρυχείο. Είναι ο λόγος μιας αγρότισσας απέναντι στην ισχυρότερη μεταλλευτική εταιρεία της Λατινικής Αμερικής.

Ο λόγος μιας ντροπαλής γυναίκας που έμαθε να υψώνει τη φωνή της και βρήκε το κουράγιο να πάψει να φοβάται όταν αστυνομικοί και ιδιωτικοί φρουροί χτύπησαν την κόρη της, έκαψαν την καλύβα της, κατέστρεψαν το χωράφι με τις πατάτες της, σκότωσαν τον σκύλο της και την άφησαν χωρίς τίποτα. Αλλά είναι ένας λόγος αφοπλιστικός: «Πού ακούστηκε να πωλούνται οι λίμνες, οι ποταμοί, οι πηγές που ποτίζουν ανθρώπους, ζώα, σπαρτά;»

Η Μάξιμα, που δηλώνει πως ποτέ όσο ζει δεν θα αφήσει το κτήμα της και τις λίμνες που το περιβάλλουν, μόλις δικαιώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο του Περού, το οποίο διέταξε την εταιρεία ιδιοκτησίας της αμερικανικής Newmont Mining Corporation να απομακρύνει τις κάμερες παρακολούθησης που έχει εγκαταστήσει 300 μέτρα από το σπίτι της και να μη χρησιμοποιεί drones πάνω από το κτήμα της.

Γιατί η τιμημένη το 2016 με το Βραβείο Γκόλντμαν -το σημαντικότερο περιβαλλοντικό βραβείο του κόσμου- ζει μια συστηματική τακτική παρενόχλησης και εκφοβισμού από το 2010, όταν η εταιρεία θέλησε στο σχέδιό της να ανοίξει ακόμη ένα χρυσωρυχείο στην Πολιτεία Καχαμάρκα και βρήκε ένα τεράστιο εμπόδιο στα 35 εκτάρια που η Μάξιμα Ακούνια αγόρασε νόμιμα το 1994.

Ούτε καν όταν, το 2014, δικαστήριο της Καχαμάρκα αποφάνθηκε πως δεν είναι καταληψίας αλλά ιδιοκτήτρια αυτών των εδαφών, δεν σταμάτησε τις επιθέσεις αυτή η εταιρεία που έχει συνηθίσει να μένει ατιμώρητη: όπως έγινε το 2000 με την καταστροφική διαρροή μεταλλικού υδραργύρου που στοίχισε τη ζωή 70 ανθρώπων και μόλυνε περισσότερους από 1.000.

Εβαλαν κάμερες και έβγαλαν drones για να παρακολουθούν κάθε της κίνηση και περικύκλωσαν το κτήμα της στήνοντας φράκτες και συρματοπλέγματα γύρω του και βάζοντας ένα φυλάκιο ελέγχου στη βασικό οδό που οδηγεί στο σπίτι της. Για να την επισκεφτείς είτε θα πρέπει να περιμένεις να σου δώσουν άδεια οι άντρες της ιδιωτικής ασφάλειας της εταιρείας είτε θα πρέπει να διασχίσεις επί ώρες δύσβατα μονοπάτια.

Ολα αυτά τα χρόνια η Μάξιμα δεν ήταν μόνη στον αγώνα της όχι μόνο για το σπίτι της αλλά και για τις πανάρχαιες λίμνες που το περιβάλλουν, όπως τη Γαλάζια Λίμνη που προσφέρει νερό σε αγρότες πέντε κοιλάδων. Αν η Yanacocha ανοίξει τελικά το χρυσωρυχείο θα αποξηρανθεί και θα γίνει δεξαμενή απόθεσης για 500 εκατομμύρια τοξικά απόβλητα που θα παράγει η νέα μεταλλευτική μονάδα.

Η ιστορία της Κυράς της Γαλάζιας Λίμνης, όπως την αποκαλούν, είναι ένα μεγάλο μάθημα για όλους τους ανθρώπους που φοβούνται μπροστά στην εξουσία. Δεν είναι στρατευμένο στέλεχος κάποιας ομάδας, ούτε φιλοδοξεί να γίνει ηγέτιδα της κοινότητας.

Παρότι το 2014 εξελέγη «Προασπίστρια της γης» από την Ενωση Λατινοαμερικανίδων, εκείνη, που το μόνο μέταλλο που έχει πάνω της είναι ένα δόντι από ψεύτικη πλατίνα, δεν καταλαβαίνει τη μανία με το χρυσάφι και επαναλαμβάνει «Θέλω μόνο να με αφήσουν να ζω ήσυχη στη γη μου και να μη μολύνουν το νερό». Εκεί στην Καχαμάρκα, την πολιτεία με τη μεγαλύτερη παραγωγή χρυσού και τους περισσότερους φτωχούς στο Περού.

 https://www.efsyn.gr/kosmos/maties-ston-kosmo/gynaikes-toy-kosmoy/264304_i-kyria-maxima-moni-enantion-olon-toys

https://www.youtube.com/watch?v=kT8Fslu3Qoc 

 

Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο απειλεί και πάλι το νερό στην Αττική

Ιάκωβος Γκανούλης*

Κατά την περίοδο 2014-15 η κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ σχεδίαζε στον τομέα του νερού την ιδιωτικοποίηση δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, υδροηλεκτρικών μονάδων και των υπόγειων υδάτων μέσω εξαγοράς δικαιωμάτων άντλησης. Ηταν τότε η εποχή των σκληρών μνημονίων και των πιέσεων των δανειστών με την απειλή απαγορευτικών αιρεσιμοτήτων στην απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων.

Φαίνεται όμως ότι η επιλογή των ιδιωτικοποιήσεων στον τομέα του νερού συνεχίζει από τότε να είναι συνειδητή προτεραιότητα του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της Ν.Δ., που σήμερα επανέρχεται με την προκήρυξη τριών διαγωνισμών ανάθεσης Υπηρεσιών Συμβούλου, δαπάνης 138.000 ευρώ ο καθένας, για Σύμπραξη Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) με σκοπό τη «Διαχείριση, Λειτουργία & Συντήρηση του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος της Αθήνας».

Η αιτιολόγηση αυτής της επιλογής από το στόμα του κυβερνητικού εκπροσώπου αφορά κυρίως τη μείωση του κόστους που δαπανά το κράτος για τη διαχείριση του υδροδοτικού συστήματος (φράγματα, υδραγωγεία, αντλιοστάσια, σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) μέσα από «υγιή» ανταγωνισμό ανάδειξης ιδιώτη διαχειριστή. Ωστόσο η αιτιολόγηση αυτή, όπως θα φανεί παρακάτω, δεν ευσταθεί και η επιλογή της κυβέρνησης καταγγέλθηκε από την αξιωματική αντιπολίτευση, το ΚΙΝ.ΑΛΛ., τους Οικολόγους Πράσινους, τους εργαζόμενους στην ΕΥΑΘ και μεταξύ άλλων από το κίνημα δεκάδων χιλιάδων πολιτών που υπέγραψαν διακήρυξη κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού.

Στην Αθήνα και στο ευρύτερο λεκανοπέδιο της Αττικής έχει συγκεντρωθεί το 40%, δηλαδή πάνω από το μισό του πληθυσμού της χώρας. Οι πολίτες απολαμβάνουν με ασφάλεια και χαμηλό κόστος πόσιμο νερό εξαιρετικής ποιότητας. Στο σπίτι και στους χώρους εστίασης το νερό της βρύσης είναι προτιμότερο από τα εμφιαλωμένα νερά, γεγονός που σπάνια συναντάται σε άλλες πρωτεύουσες της Ευρώπης. Αυτή η επιτυχία δεν ήταν εξ αρχής προφανής και αντανακλά τις πολύ καλές επιδόσεις των Ελλήνων μηχανικών και της ελληνικής πολιτείας σε θέματα διαχείρισης υδάτων.

Από τα αρχαία χρόνια η Αθήνα είχε προβληματική ύδρευση και χρειάστηκαν καινοτόμες λύσεις για να ξεδιψάσουν οι Αθηναίοι. Στην εποχή του Πεισίστρατου τον 5ο αιώνα π.Χ. υπόγειες σήραγγες-υδραγωγεία μετέφεραν νερό από τον Υμηττό στην περιοχή της Ακρόπολης. Τμήματα αυτών λειτουργούν ακόμα και σήμερα μεταφέροντας υπόγεια νερά για την άρδευση του Εθνικού Κήπου στο Σύνταγμα. Το Αδριάνειο υδραγωγείο, έργο πνοής της ρωμαϊκής εποχής, μετέφερε μέχρι την εποχή της Τουρκοκρατίας με υπέργειες και υπόγειες διαδρομές νερό από την Πάρνηθα μέχρι τον Λυκαβηττό, όπου αποκαλύφθηκε το 1870 η δεξαμενή.

Η σταδιακή επέκταση του εξωτερικού υδροδοτικού συστήματος της Αθήνας ξεκινά το 1929 με το φράγμα του Μαραθώνα, το υδραγωγείο της Υλίκης το 1961 και την κατασκευή το 1981 του φράγματος του Μόρνου, το υψηλότερο χωμάτινο φράγμα στην Ευρώπη. Η λίμνη του Μόρνου, η οποία ενισχύεται με τα νερά του Εύηνου ποταμού από την Αιτωλοακαρνανία, τροφοδοτεί το υδραγωγείο του Μόρνου, που διασχίζει με διαδρομή 188 χιλ. τη Φωκίδα και τη Βοιωτία για να μεταφέρει το νερό με βαρύτητα μαζί με το υδραγωγείο της Υλίκης σε 4 Μονάδες Επεξεργασίας Νερού (ΜΕΝ) της Αττικής. Αυτό το εκπληκτικό από τεχνική άποψη σύνθετο σύστημα υδροδότησης του Λεκανοπεδίου της Αττικής, που το διαχειρίζεται σήμερα η κατά 100% δημόσια επιχείρηση Παγίων ΕΥΔΑΠ-ΝΠΔΔ, τίθεται σε προετοιμασία ιδιωτικοποίησης μέσω του μηχανισμού ΣΔΙΤ.

Σχετικά με την οικονομική θεώρηση του νερού και τις ιδιωτικοποιήσεις του τομέα αυτού γίνονται συχνά δύο παρανοήσεις, που συσκοτίζουν τον προβληματισμό:

1.      η οικονομική ταύτιση των δικτύων ύδρευσης με αυτά της ενέργειας, και

2.      η έννοια της τιμής του νερού.

Οι γιάπηδες οικονομολόγοι των Βρυξελλών δεν διαφοροποιούν τα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας και ύδρευσης και εφαρμόζουν και στις δύο περιπτώσεις τη βελτιστοποίηση των επενδύσεων με τη μέθοδο του κόστους-οφέλους. Αν αυτό ισχύει για τους μηχανισμούς παραγωγής και διάθεσης διαφόρων μορφών ενέργειας στην ελεύθερη αγορά, δεν ισχύει για το νερό, που είναι μοναδικό μονοπωλιακό αγαθό στην αγορά, με προσιτή τιμή στη χρήση του αλλά άπειρης αξίας, αφού αποτελεί το μοναδικό στοιχείο για τη διατήρηση της ζωής και των οικοσυστημάτων.

Η τιμή του νερού αναφέρεται στο κόστος των υπηρεσιών ύδατος (όπως υποδομές μεταφοράς νερού, σωληνώσεις, αντλιοστάσια, αποχέτευση, υπηρεσίες συντήρησης, κόστος διοίκησης). Το 2006 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο «το νερό είναι ανθρώπινο δικαίωμα και όχι εμπορεύσιμο προϊόν που υπόκειται στους κανόνες της αγοράς». Το ψήφισμα του ΟΗΕ το 2012 αναφέρει: «Η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι ανθρώπινο δικαίωμα».

Αν αυτό είναι σωστό, τότε ποιος θα πληρώσει το κόστος των υπηρεσιών ύδατος όταν μάλιστα κάποιος υπερβάλλει στην κατανάλωση πόσιμου ύδατος (π.χ. χρησιμοποιώντας 2-3 πισίνες) ή παράγοντας προϊόντα που αποφέρουν κέρδη (π.χ. εμφιαλωμένο νερό ή παραγωγή μπίρας). Στο ερώτημα αυτό την απάντηση δίνει το νομοθετικό πλαίσιο της ΚΥΑ 135275/22-5-2017 που θεσπίζει κλιμακωτό τιμολόγιο: για το ελάχιστο ποσό νερού ανθρώπινης επιβίωσης (2-3 λίτρα/μέρα) η τιμή είναι πολύ χαμηλή και αυξάνεται εκθετικά με την κατανάλωση. Καθώς το νερό γίνεται όλο και περισσότερο αγαθό σε ανεπάρκεια, πρέπει στο άμεσο μέλλον ακόμα και να απαγορεύεται η κατανάλωση μιας μέγιστης ποσότητας νερού.

Αν λοιπόν στη φάση αυτή η ιδιωτικοποίηση μέσω ΣΔΙΤ αφορά την Εταιρεία Παγίων ΕΥΔΑΠ ΝΠΔΔ και όχι των υπηρεσιών ύδρευσης της πρωτεύουσας, που τη διαχείρισή τους έχει η ΕΥΔΑΠ Α.Ε., αυτό σημαίνει παραχώρηση σε ιδιώτες υποδομών αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ καθώς και του τρόπου λειτουργίας της ΕΥΔΑΠ Παγίων. Πρόκειται για τους ταμιευτήρες του Μόρνου, του Ευήνου και του Μαραθώνα, των κύριων και ενωτικών υδραγωγείων συνολικού μήκους 495 km και 6 μικρών υδροηλεκτρικών κατά μήκος των υδραγωγείων.

Η ΕΥΔΑΠ Παγίων, ως διαχειριστής των παραπάνω έργων υποδομής και του ακατέργαστου νερού των ταμιευτήρων, επιτελεί σήμερα έργο ιδιαίτερα σημαντικής αξίας, παρέχοντας σε προσιτές τιμές ακατέργαστο νερό στους γειτονικούς δήμους και στην ΕΥΔΑΠ Α.Ε. και διαχειριζόμενη με επιτυχία το σύνολο του εξωτερικού υδροδοτικού συστήματος. Συνεργάζεται άριστα με την ΕΥΔΑΠ Α.Ε., η οποία ως κερδοφόρα επιχείρηση αναλαμβάνει το κόστος λειτουργίας τής ΕΥΔΑΠ Παγίων.

Ο ιδιώτης που θα μετέχει στην ΕΥΔΑΠ Παγίων με στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους και την ελαχιστοποίηση του κόστους θα δικαιολογούσε με κάθε τρόπο τη μείωση των δαπανών συντήρησης των υποδομών και την αύξηση της τιμής του ακατέργαστου νερού προς τους δήμους και την ΕΥΔΑΠ Α.Ε., με συνέπεια την αύξηση της τιμής του νερού στους καταναλωτές. Οι «στοχευμένες παρεμβάσεις» της νεοφιλελεύθερης εμμονής ιδιωτικοποιήσεων στον τομέα του νερού, με βάση και τη διεθνή εμπειρία, είναι βέβαιο ότι θα αποβούν ενάντια στο δημόσιο συμφέρον.

* ομ. καθηγητής ΑΠΘ, τ. ειδικός γραμματέας Υδάτων/ΥΠΕΝ

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/248113_neofileleythero-montelo-apeilei-kai-pali-nero-stin-attiki 

https://www.capital.gr/epixeiriseis/3461468/eudap-eudath-mploko-stin-polisi-tou-50-an-den-diasfalizetai-o-elegxos-apo-to-dimosio 

Ζοζέ Σαραμάγκου: Aς ιδιωτικοποιηθούν τα πάντα

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=832057