Το χρέος και το πλιάτσικο

Γιάννης Σιώτος*

Η πραγματική απειλή που έχουν μπροστά τους δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη δεν είναι ούτε ο κορονοϊός ούτε η ύφεση. Είναι οι κρίσεις χρέους που θα ακολουθήσουν την πανδημία και θα παρασύρουν την ανθρωπότητα σε έναν φαύλο κύκλο εξαθλίωσης, εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων στους δανειστές και συρρίκνωσης ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Τα πρώτα θύματα της κρίσης θα είναι –όπως και στο παρελθόν– οι πιο ευάλωτες και οι πιο φτωχές χώρες και επιχειρήσεις. Ομως, από τη διάρκεια και την ένταση της ύφεσης θα εξαρτηθεί αν σε αυτό το γαϊτανάκι του τρόμου θα βρεθούν εγκλωβισμένες οικονομίες που σήμερα θεωρούνται απόρθητες και επιχειρηματικοί κολοσσοί που εμφανίζονταν ανίκητοι. Η προοπτική να τυλιχτεί η ανθρωπότητα από μια αχλή, στην οποία κανείς πέραν των πιστωτών δεν θα αισθάνεται ασφαλής, φαντάζει πιο πιθανή από ποτέ άλλοτε.

Ο κορονοϊός και το χρέος κατέστησαν το πέρασμα της παγκοσμιοποίησης στη φάση της ωριμότητας πιο ανώδυνο και πιο αναίμακτο, διαψεύδοντας εκείνους που υποστήριζαν ότι ο Covid-19 σηματοδοτεί το τέλος της. Οσα έχουν γίνει και οι μέθοδοι (περιστολή ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων) που εφαρμόστηκαν δεν είναι παρά μια μικρογραφία ενός δυστοπικού κόσμου στον οποίο η πανσοφία των αγορών θα είναι η νέα θρησκεία και η λεηλασία των πόρων, η συγκέντρωση των αγορών και η περιστολή ελευθεριών, η νέα αδιαπραγμάτευτη πραγματικότητα.

Οι πτωχές και οι χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου της Αφρικής, της Ασίας και της Νότιας Αμερικής είναι ο προπομπός, καθώς αργά ή γρήγορα στο ίδιο μονοπάτι θα βαδίσουν και οι πιο ευάλωτες οικονομίες του ανεπτυγμένου κόσμου. Στις αρχές Απριλίου, οι «επενδυτές» είχαν αποσύρει περισσότερα από 96 δισεκατομμύρια δολάρια από όλες τις αναδυόμενες αγορές και οι εκροές κεφαλαίων συνεχίζονται. Η κίνηση αυτή προκάλεσε συναλλαγματικές κρίσεις.

Το ραντ της Νότιας Αφρικής και το ρεάλ της Βραζιλίας ήδη υποχώρησαν κατά 25% μέχρι στιγμής φέτος, ενώ ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζουν η Κένυα, η Νιγηρία και άλλες χώρες. Με τα νομίσματά τους να μετατρέπονται σε «χαρτιά», η εξυπηρέτηση των εξωτερικών δανείων έγινε ανέφικτη, η χρηματοδότηση των εισαγωγών αδύνατη και η πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης απαγορευτική.

Στην Αφρική οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν, ενώ η υγειονομική κρίση θα είναι ανεξέλεγκτη αν δεν βρεθούν τα επιπλέον 10,6 δισ. δολάρια που σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί η πανδημία. Για να αντιμετωπίσουν την «κεφαλαιακή καραντίνα», οι φτωχές χώρες στράφηκαν στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Παγκόσμια Τράπεζα. Το ΔΝΤ έχει ήδη αποδεσμεύσει κεφάλαια έκτακτης ανάγκης σε τουλάχιστον 39 χώρες και μέχρι τα τέλη Μαρτίου περισσότερες από 40 χώρες το προσέγγισαν για βοήθεια.

Η Παγκόσμια Τράπεζα ετοιμάζεται να χορηγήσει 14 δισ. δολάρια. Ωστόσο, αυτά τα ανεπαρκή ποσά δόθηκαν με βαριές εγγυήσεις και επώδυνους όρους, που θα γίνουν αβάσταχτοι όταν τα χρήματα αυτά εξαντληθούν και θα απαιτηθεί νέος δανεισμός. Ετσι, στο όνομα του χρέους θα ολοκληρωθεί η λεηλασία των πρώτων υλών και της γης, ενώ η πείνα θα προκαλέσει συγκρούσεις, θα αναδείξει δικτάτορες και θα αναγκάσει εκατομμύρια να πάρουν τον δρόμο για τη Δύση.

Πολλά απ’ αυτά θα είχαν αποφευχθεί ή θα είχαν αμβλυνθεί αν η Κίνα, ο μεγαλύτερος δανειστής των αναπτυσσόμενων και φτωχών χωρών, δεν αποφάσιζε να σφίξει το βρόχο του δανεισμού. Στις 15 Απριλίου, τα μέλη του G20 –εκτός της Κίνας– δεσμεύτηκαν να αναστείλουν την αποπληρωμή όλων των δανείων έως το τέλος του έτους. Το Πεκίνο εξαίρεσε εκατοντάδες μεγάλα δάνεια που είχαν δοθεί σε δεκάδες χώρες για την κατασκευή 1.800 έργων στο πλαίσιο του προγράμματος Belt and Road.

Ετσι ανάγκασε τα κράτη-οφειλέτες να επιλέξουν μεταξύ της εξυπηρέτησης του χρέους και της εισαγωγής βασικών αγαθών, όπως τρόφιμα και ιατρικές προμήθειες. Ανάμεσα στα κράτη-οφειλέτες της Κίνας είναι το Πακιστάν, που έχει δανειστεί τουλάχιστον 21 δισ. δολάρια (7% του ΑΕΠ), η Νότια Αφρική με 14 δισ. δολάρια περίπου (4% του ΑΕΠ), το Τζιμπουτί (80% του ΑΕΠ), η Αιθιοπία (20% του ΑΕΠ) και άλλα. Προφανής στόχος της κινεζικής ηγεσίας είναι να αρπάξει τις πολύτιμες για αυτήν πρώτες ύλες τους και να οικειοποιηθεί την ανεκτίμητη γη τους. Με όπλο το χρέος, εκτοπίζει τους δυτικούς ανταγωνιστές και εξασφαλίζει τη σχεδόν μονοπωλιακή εκμετάλλευση των φυσικών πόρων των χωρών αυτών.

Ανάλογες πρακτικές, προσαρμοσμένες σε ευρωπαϊκές προδιαγραφές, ακολουθεί από το 2010 η Γερμανία με τις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρώπης. Η πολιτική του πανίσχυρου αυταρχικού πιστωτή έγινε φανερή στο τελευταίο συμβούλιο κορυφής που αφορούσε τη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Η κυρία Μέρκελ μπορεί να μην έβαλε, ακόμα, το μαχαίρι στον λαιμό της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, όπως η Κίνα στο Τζιμπουτί, αλλά το κούνησε απειλητικά μπρος στο πρόσωπό τους.

Γιατί, όπως και να το κάνουμε, οι «συμβιβασμοί» που συζητά δεν είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από μια παράκαμψη πριν από το τέρμα, στο οποίο θα βρίσκονται οι Γερμανοί και οι κολαούζοι τους για να αρπάξουν από τους Ιταλούς, Ελληνες, Ισπανούς και όσους ακόμα Ευρωπαίους θα βρεθούν στη δίνη της υπερχρέωσης, ό,τι τους έχει γυαλίσει στο μάτι.

Εκτός από το κρατικό χρέος υπάρχει και το εταιρικό, το οποίο βρίσκεται σε επίπεδα-ρεκόρ. Η ύφεση θα οδηγήσει τις περισσότερες υπερχρεωμένες επιχειρήσεις να κηρύξουν στάση πληρωμών και οι τράπεζες σε κάποιες απ’ αυτές θα προτείνουν προγράμματα αναδιάρθρωσης, οι περισσότερες όμως θα καταρρεύσουν για να τις πλιατσικολογήσουν.

Ο κορονοϊός έβαλε σε κίνηση τον μηχανισμό για τη μεγαλύτερη και βιαιότερη αναδιανομή πλούτου στην ανθρώπινη ιστορία. Ο κ. Μητσοτάκης και οι ιδεολογικοί συγγενείς του σε όλο τον κόσμο έχουν μία μοναδική ευκαιρία να εφαρμόσουν τις πολιτικές τους υποδυόμενοι τους σωτήρες. Αυτό που προκαλεί απορία είναι η εκκωφαντική σιωπή της Αριστεράς, η οποία προφασιζόμενη την «υπευθυνότητα» παρακολουθεί τους πλιατσικολόγους να «ακονίζουν τα μαχαίρια τους» με την αταραξία του... παρατηρητή.

*Δημοσιογράφος, συγγραφέας

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/241826_hreos-kai-pliatsiko

Σαράντα χρόνια σκλαβιά και ΔουΝουΤου

Πικρές διαπιστώσεις, συνοπτικά διατυπωμένες για να μην ξεχνιόμαστε...

ΔΡΟΜΟ-ΛΟΓΙΑ

Συντάκτης: 

Γιώργος Τσιάρας

Ξεκίνησα χθες να γράφω για το Κατάρ και τη σουρεαλιστική, όσο και εύφλεκτη κατάσταση στον Κόλπο, αλλά η επικαιρότητα -αυτός ο διάολος- δεν με αφήνει να αγιάσω.

Επειδή λοιπόν τυχαίνει να ασχολούμαι επαγγελματικά με τα διεθνή οικονομικά και τα μνημόνια του ευαγούς Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από το 1997 σε γνωστά... λαϊκίστικα έντυπα, όπως ο «Επενδυτής» και ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος», και επειδή εδώ πέρα στη Χώρα των Λωτοφάγων κινδυνεύουμε να ξεχάσουμε κι αυτά που ξέρουμε, ας ρίξω κι εγώ -εντελώς συνοπτικά- τις δυο δεκάρες που μου αναλογούν στον κουμπαρά της δημόσιας συζήτησης για το «ιστορικό» Eurogroup της Πέμπτης.

1. Οσο και αν ψάξει κανείς, δεν θα βρει στον κόσμο ούτε έναν (1) ανεξάρτητο οικονομολόγο που να θεωρεί πως το ελληνικό χρέος, που σήμερα «τρέχει» με 172% του ΑΕΠ, είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμο.

Τη βιωσιμότητα του χρέους μας αμφισβητούν από την πρώτη στιγμή (2010) το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενώ μέχρι πρότινος και στη χώρα μας την υποστήριζαν μόνον οι μπιστικοί του Σόιμπλε – εξ ου και η κυβερνητική φιλολογία των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. περί... ανένδοτων αγώνων για γραβάτες, παπιγιόν κ.λπ.

Είναι άλλωστε κανόνας στην παγκόσμια οικονομική ιστορία ότι όταν μια χώρα δεν μπορεί να πληρώσει τους δανειστές της, πηγαίνει σε στάση πληρωμών, δηλαδή χρεοκοπεί – κάτι που έχει συμβεί στο νεοελληνικό κράτος έξι φορές, στο γερμανικό τουλάχιστον τρεις (με τελευταία εκείνη του 1953) και πάει λέγοντας.

Το αν αυτή η χρεοκοπία, που αποτελεί ένα de facto γεγονός για τη χώρα μας εδώ και επτά χρόνια, θα ήταν «τακτική» ή... άτακτη, τύπου Αργεντινής, είναι κάθε φορά θέμα συγκυρίας, επιλογών των (εκάστοτε) κυβερνώντων και φυσικά στάσης των δανειστών: σε κάθε περίπτωση, αποτελεί προαπαιτούμενο (μπρρρρ...) για το επόμενο στάδιο, που παραδοσιακά συνίσταται σε ένα γενναίο κούρεμα των χρεών και, συνήθως, μια σειρά υποτιμήσεων του νομίσματος, έως ότου μετά το δεδομένο οικονομικό σοκ να μπορέσει η χώρα να ορθοποδήσει και να πληρώσει το υπόλοιπο χρέος για να επιστρέψει στην «οικογένεια» των αξιόχρεων.

Αυτός ο ιστορικός μονόδρομος «σφραγίστηκε» εξαρχής για τη χώρα μας, διότι οι μεγαλύτεροι ιδιώτες πιστωτές μας –οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες, που είχαν στα χέρια τους τον μεγάλο όγκο των ελληνικών ομολόγων και δεν ήξεραν τι να τα κάνουν– συνωμότησαν με τις κυβερνήσεις τους για να μην υποστούν κούρεμα και χάσουν τα μπόνους τους μαζί με την κουτάλα.

Για την ακρίβεια, προκειμένου να μην απαιτηθεί η ανακεφαλαιοποίηση των γαλλογερμανικών τραπεζών από τις κυβερνήσεις τους, επελέγη να μεταφερθεί το βάρος στους Ευρωπαίους φορολογουμένους ώστε οι αδηφάγοι τράπεζες-ζόμπι να πληρωθούν στο άρτιο (100%), ενώ η Ελλάδα δενόταν οριστικά στο κρεβάτι του Προκρούστη.

Μια απολύτως ανώμαλη διαδικασία που «νομιμοποιήθηκε» και παγιώθηκε διαδοχικά με το πρώτο μνημόνιο, το PSI (που φυσικά συνοδεύτηκε με την εγκληματική υπαγωγή του ελληνικού χρέους στο ασφυκτικό Αγγλικό Δίκαιο, μια πράξη εθνικής οικονομικής προδοσίας), τη «συμφωνία» του 2015 και τώρα με το... τέταρτο «μνημονιάκι» της Δεύτερη Φορά «Αριστεράς», που αποδέχεται και με τη βούλα την άτοπη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και αντικαθιστά κάθε συζήτηση για κούρεμα με τις γνωστές «δεσμεύσεις» περί ελάφρυνσης, επιμήκυνσης κ.λπ.

2. Οσο και αν ψάξει κανείς, δεν θα βρει στον κόσμο ούτε έναν (1) ανεξάρτητο οικονομολόγο που να θεωρεί πως μπορεί μια χώρα, οποιαδήποτε χώρα, από τη μεγαλύτερη οικονομική υπερδύναμη ώς το φτωχότερο κράτος της Αφρικής, να δεσμευτεί πως θα παρουσιάζει δημοσιονομικά πλεονάσματα άνω του 2% του ΑΕΠ της για σχεδόν μισό αιώνα.

Δεν χρειάζεται νομίζω να επιχειρηματολογήσω πολύ – σας παραπέμπω απευθείας στις σχετικές δηλώσεις των Τσίπρα και Τσακαλώτου όλο το προηγούμενο διάστημα της «διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς», που σωστά χαρακτήριζαν μια τέτοια προοπτική καταστροφική για την οικονομία και καταδίκη του λαού μας σε «διαρκή λιτότητα» χωρίς διέξοδο από πουθενά.

Πράγματι, η ιδέα των μόνιμων πλεονασμάτων πηγαίνει κόντρα σε κάθε οικονομική λογική, αλλά και στην ίδια τη ζωή, όντας αντι-κυκλική (ακυρώνοντας, δηλαδή, την αποδεδειγμένη στην πράξη θεωρία των οικονομικών κύκλων άνθησης και ύφεσης, boom-and-bust), αντι-ιστορική, απολύτως ανεφάρμοστη και παράλογη.

Ακόμη και οι πρωτοετείς φοιτητές των οικονομικών σχολών γνωρίζουν το σπουδαίο έργο του Τζον Μέιναρντ Κέινς για τα αίτια του κραχ του 1929 και τον «φαύλο κύκλο της ύφεσης», που οδηγεί σε μια αυτοτροφοδοτούμενη δίνη ανεργίας και εξαθλίωσης για τους πολλούς.

Η ίδια η ίδρυση του ΔΝΤ μετά τον Πόλεμο οφείλεται ακριβώς σ’ αυτήν τη θεωρία και στην ανάγκη εξωτερικής τόνωσης των χρεοκοπημένων οικονομιών με επί της ουσίας άτοκα και διεθνώς εγγυημένα δάνεια και περάσματος σε έναν «ενάρετο κύκλο» μετά από –ναι, το βρήκατε!- ένα γενναίο κούρεμα των χρεών τους.

Με τον «ιστορικό συμβιβασμό» του προχθεσινού Eurogroup και τις... βραζιλιάνικες ντρίμπλες του Ταμείου, η χώρα μας περνά και επίσημα σε φάση μόνιμης εξαίρεσης από την οικονομική λογική, με τεχνάσματα που στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν μόνο σε πακέτα διάσωσης τριτοκοσμικών κρατών της Αφρικής, όπως η Ζάμπια και το Κονγκό...

3. και... μακρύτερο: Οσο και αν ψάξει κανείς, δεν θα βρει στον κόσμο ούτε έναν (1) ανεξάρτητο οικονομολόγο που να θεωρεί πως μπορεί να υπάρξει μακροπρόθεσμα μια νομισματική ένωση, και γενικότερα μια ομοσπονδία, χωρίς κοινή φορολογική πολιτική για πρόσωπα και επιχειρήσεις και φυσικά χωρίς αμοιβαιότητα στη μοιρασιά των κερδών, των ζημιών και κυρίως των... χρεών.

Αυτό που γίνεται σήμερα στην ευρωζώνη, με τη Γερμανία να μετατρέπει τα ελλείμματα των άλλων σε δικά της πλεονάσματα και να υπαγορεύει τους όρους της χωρίς ουσιαστικό αντίπαλο, απαγορεύοντας απολύτως λογικές λύσεις όπως είναι η έκδοση ευρω-ομολόγων, δεν έχει προηγούμενο στην παγκόσμια οικονομική Ιστορία και είναι μαθηματικά σίγουρο πως θα οδηγήσει στη διάλυση της ευρωζώνης, όταν στη θέση της μικρής και υπάκουης Ελλάδας βρεθεί μια Ισπανία, μια Ιταλία ή μια Γαλλία.

Οι άθλιες μεθοδεύσεις μάλιστα με τις οποίες ο Σόιμπλε και οι δορυφόροι του (ανάμεσά τους και αρκετοί... ελληνόφωνοι) κατόρθωσαν να κρατήσουν και αυτή τη φορά τη χώρα μας εκτός της (μεσοβέζικης, αλλά βραχυπρόθεσμα αποτελεσματικής) λύσης της «ποσοτικής χαλάρωσης» -του QE, που λέμε και στο χωριό μου–, δηλαδή της επαναγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ, επιταχύνουν ακόμη περισσότερο αυτό το προδιαγεγραμμένο από την ίδια την ανισόρροπη κατασκευή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αποτέλεσμα.

Εκτός αν πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι θα καθίσουμε όλοι εμείς οι ευρωπαϊκοί λαοί, περιλαμβανομένων των εκατομμυρίων περιθωριοποιημένων Γάλλων και Γερμανών νεο-προλετάριων, να παρακολουθούμε φρόνιμα φρόνιμα και χωρίς να αντιδρούμε το διαγούμισμα της δημόσιας περιουσίας και την κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων και των πολιτικών μας ελευθεριών - τον πραγματικό σκοπό των μνημονίων...

Αλλωστε, όπως έλεγε και ο παππούς Κέινς, μακροπρόθεσμα, θα είμαστε όλοι νεκροί

https://www.efsyn.gr/arthro/saranta-hronia-sklavia-kai-doynoytoy

Η κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου

• Στο βιβλίο σας «Η κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου» υποστηρίζετε ότι πάνω απ’ όλα το χρέος είναι μια πολιτική κατασκευή και ότι η σχέση πιστωτή/οφειλέτη είναι η βασική κοινωνική σχέση στις δυτικές κοινωνίες. Τι ακριβώς εννοείτε;

 Ο καπιταλισμός, προκειμένου να βγει από τα πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα της δεκαετίας του ’70, μετατόπισε το πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης και της οικονομικής συσσώρευσης διά μέσου της σχέσης πιστωτή-οφειλέτη. Η οικονομικο-πολιτική ηγεμονία δεν είναι πλέον στα χέρια του βιομηχανικού κεφαλαίου, αλλά του χρηματοπιστωτικού, το οποίο αναδόμησε ολοκληρωτικά την «πραγματική» οικονομία (τις βιομηχανίες, τις υπηρεσίες και το Κοινωνικό Κράτος), προκειμένου να απελευθερώσει τα μερίσματα για τους οικονομικούς επενδυτές. Σ’ αυτήν τη σύγχρονη συνθήκη δεν μπορούμε πλέον να ξεχωρίσουμε το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο από το βιομηχανικό και το εμπορικό κεφάλαιο, γιατί είναι αυστηρά συνυφασμένα.

 • Η οικονομία του χρέους επηρεάζει τις ηθικές συνειδήσεις των ανθρώπων και παράγει ένα καθολικό αίσθημα ενοχής: «Αμάρτησες, άρα πρέπει να πληρώσεις». Πόσο εύκολο είναι να αντισταθούν οι άνθρωποι σ’ αυτήν τη σχεδόν θρησκευτική προσέγγιση;

Οι οικονομικοί θεσμοί αντιμετωπίζουν διαρκώς το ρίσκο του χρόνου, δηλαδή το μη προβλέψιμο της αξίας των πιστώσεων και των δανείων, έτσι δεν αναλαμβάνουν, αλλά αντίθετα αποποιούνται κάθε ευθύνη. Η μη ανάληψη ευθύνης απέναντι στον κίνδυνο, δηλαδή η «ελευθερία» απέναντι σε κάθε ευθύνη, είναι ακριβώς αυτή που καθορίζει τη συμπεριφορά των χρηματιστών. Χάρη σε τεχνικές επισφάλειας, αναλαμβάνουν ρίσκα, τα οποία σύντομα ξεφορτώνονται και μεταθέτουν στο απώτερο μέλλον, καθιστώντας τα ανώνυμα και μεταφέροντάς τα σε άλλους οικονομικούς παίκτες. Οταν τα ρίσκα, τα οποία αναλαμβάνονται έχουν ως πηγή την οικονομική κατάρρευση (όπως τα ενυπόθηκα δάνεια), οι υπεύθυνοι τα μεταφέρουν στο κράτος, το οποίο, με τη σειρά του, τα μετακυλά στον πληθυσμό. Οι επενδυτές και το κράτος μετατρέπουν σε υπεύθυνους εκείνους οι οποίοι δεν ανέλαβαν κανένα ρίσκο και συνεπώς δεν έχουν καμία ευθύνη. Ο οικονομικός μηχανισμός της κρίσης είναι πάντα διπλός και διαθέτει έναν «υποκειμενικό» μηχανισμό, ο οποίος αντιστρέφει την ευθύνη. Ωστόσο πιστεύω ότι αυτή η απόπειρα ενοχοποίησης δεν λειτούργησε. Οι άνθρωποι γνωρίζουν πολύ καλά ότι δεν είναι υπεύθυνοι. Το πρόβλημα είναι λιγότερο η ενοχή και περισσότερο οι δομές και τα μέσα ενός πολιτικού οργανισμού ικανού να επιβάλει μια ισορροπία ισχύος.

 • Η παρούσα οικονομική κρίση έχει προκαλέσει μιαν αυταρχική στροφή του νεοφιλελευθερισμού. Μία από τις μορφές της είναι οι κυβερνήσεις τεχνοκρατών. Ποια είναι η άποψή σας;

Οι τεχνοκρατικές κυβερνήσεις ονειρεύονται να επιστρέψουν στην κατάσταση πριν από το «σκάσιμο της νιοστής οικονομικής φούσκας» (ενυπόθηκα). Υιοθετούν δύο διαφορετικές αλλά συγκλίνουσες στρατηγικές, οι οποίες όμως είναι καταδικασμένες να αποτύχουν: στην Ευρώπη τη λιτότητα και στις ΗΠΑ την παροχή ρευστότητας με την αγορά τίτλων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα. Οι πολιτικές αυτές έχουν τρεις στοχεύσεις: να εξυγιάνουν και να βάλουν στο κέντρο της πολιτικής την οικονομία, να αναδιαρθρώσουν την αγορά εργασίας, κάνοντάς την επισφαλή και πηγή φτώχειας, και, τέλος, να ιδιωτικοποιήσουν το κοινωνικό κράτος. [...] Η αναδιάρθρωση της αγοράς εργασίας, η μείωση των δημοσίων δαπανών και των κοινωνικών υπηρεσιών αποτελεί το άλλο πεδίο σύγκλισης. Αλλά αποτελεί αυταπάτη το να πιστεύει κάποιος ότι με αυτό τον τρόπο θα βγούμε από την κρίση. Οι πολιτικές αυτές δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να αναπαράγουν, μεγεθύνοντάς τες, τις συνθήκες της ίδιας της κρίσης: συγκέντρωση πλούτου και ισχύος, ανισότητες, ανάπτυξη, αύξηση της οικονομικής προσόδου, αλλά και της προσόδου από ακίνητα. Στις ΗΠΑ η Ομοσπονδιακή Τράπεζα βρίσκεται σε φάση δημιουργίας μιας νέας οικονομικής φούσκας και η Ευρώπη κινδυνεύει να βρεθεί στην κατάσταση της Ιαπωνίας: μια στασιμότητα η οποία παρατείνεται «στο διηνεκές».

 • Πόσο, κατά τη γνώμη σας, θα διαρκέσει η κρίση; 

Το κεφάλαιο αποτελεί μια σχέση εξουσίας, η «οικονομία» δεν είναι ένα οικονομικό πρόβλημα. Εάν επιθυμούμε να αλλάξουμε την οικονομία, πρέπει να αλλάξουμε τις σχέσεις της εξουσίας και της πολιτικής. Η έξοδος από την κρίση του 1929 κατέστη δυνατή επειδή το Νιου Ντιλ επικύρωσε την πολιτική αποτυχία του φιλελευθερισμού, ήλεγξε τον χρηματοπιστωτικό τομέα (η ευθανασία όσων έχουν ετήσιο εισόδημα από ενοίκια, κατά τον Κέινς, δηλαδή δόθηκε στην οικονομία η εξουσία να είναι ένας «συλλογικός καπιταλιστής»), οργάνωσε μια σχετική αναδιανομή κτλ. (υπό τον φόβο «του κομμουνισμού»), ενώ [σήμερα] εδώ δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο, γιατί ο χρηματοπιστωτικός τομέας παραμένει στο κέντρο της οικονομίας. Γνωρίζουμε ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα ότι το κεφάλαιο όχι μόνο είναι ανίκανο να αυτορρυθμιστεί, αλλά και ότι η «ελευθερία του κεφαλαίου» οδηγεί στον «πόλεμο». Δεν ξέρω πότε, αλλά μπορώ να προβλέψω ότι θα «κρασάρει» κι άλλο, επειδή οι μηχανισμοί, οι οποίοι οδηγούν στο οικονομικό κραχ, είναι πάντα ενεργοί και ακόμη ισχυρότεροι.

 • Πριν υπογραφούν τα μνημόνια λιτότητας, το ελληνικό δημόσιο χρέος βρισκόταν στο 120% του ΑΕΠ. Σήμερα, μετά από πέντε χρόνια λιτότητας, είναι στο 175% και συνεχίζει να αυξάνεται. Η διεθνής κοινότητα διέγραψε το 1953 το μεγαλύτερο χρέος της Γερμανίας, εξαιτίας της καταστροφής που είχε υποστεί στον πόλεμο. Πιστεύετε ότι μια παρόμοια λύση θα ήταν βιώσιμη σήμερα για χώρες όπως η Ελλάδα;

Τα συμπεφωνημένα χρέη δεν είναι επιστρεφόμενα, άλλωστε δημιουργήθηκαν για να μην είναι, γιατί πρέπει να παράγουν τόκους και μερίσματα. Η πιθανότητα της μη αποπληρωμής είναι αποκλειστικά πολιτικό θέμα. Εάν υφίστανται σχέσεις εξουσίας, το οικονομικό πρόβλημα καθίσταται πολιτικό. Εάν δεν καταφέρνετε να επιβάλετε μια σχέση εξουσίας, τότε το θέμα παραμένει «οικονομικό», ένα θέμα για τους ειδικούς.

 • Στην ανάλυσή σας, ο χρεωμένος άνθρωπος βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση μ’ αυτήν της αστικής τάξης την περίοδο της φεουδαρχίας και εκείνη των εργατών την περίοδο του βιομηχανικού καπιταλισμού. Σήμερα όμως δεν υπάρχει κάποιο ισχυρό πολιτικό κίνημα ή εμπνευσμένοι ηγέτες για μια ριζοσπαστική αλλαγή. Ποιες προοπτικές βλέπετε; 

Τα σύγχρονα πολιτικά κινήματα βρίσκονται σε φάση πειραματισμού όσον αφορά τις μορφές δράσης μετά την ήττα της «κομμουνιστικής» και «σοσιαλιστικής» υπόθεσης. Θα έχουν σίγουρα κι άλλες μελλοντικές ευκαιρίες (ίσως πολύ σύντομα) για να εκφραστούν, γιατί η κρίση απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει. [...] Η φτωχοποίηση ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού και η συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια ενός μικρού αριθμού ανθρώπων συνεχίζεται παρά την κρίση. [...] Αλλά εδώ δεν πρόκειται για αντικειμενικές συνθήκες, οι οποίες από μόνες τους είναι ανίκανες να γεννήσουν πολιτικά κινήματα. Πρόκειται για τις υποκειμενικές συνθήκες, τις οποίες πρέπει να δημιουργήσουμε. Πρέπει να εφεύρουμε νέους τρόπους πολιτικής και ακτιβιστικής υποκειμενικότητας και δεν βρισκόμαστε παρά μόνο στην αρχή.

Συνέντευξη στον Τάσο Τσακίρογλου – Μετάφραση: Δημήτρης Φαναριώτης

Ο ΜΑΟΥΡΙΤΣΙΟ ΛΑΤΣΑΡΑΤΟ Ιταλός κοινωνιολόγος, φιλόσοφος και ακτιβιστής, γεννήθηκε το 1955. Στο τέλος της δεκαετίας του 1970, μετά τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα και τη δράση του στο κίνημα της «Εργατικής Αυτονομίας», κατέφυγε μόνιμα στο Παρίσι. Είναι ιδρυτικό μέλος και συντάκτης του περιοδικού Multitudes, ερευνητής στο κέντρο Matisse/CNRS (Université Paris I) και μέλος του Collège International de Philosophie. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια το βιβλίο του «Η κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου» (2014).

http://www.efsyn.gr/?p=244621

ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Οι υπογράφοντες πιστεύουμε ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου (ΕΛΕ) η οποία θα εξετάσει το ελληνικό δημόσιο χρέος. Η τρέχουσα πολιτική της ΕΕ και του ΔΝΤ για την αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους έχει επιφέρει μεγάλο κοινωνικό κόστος στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια ο ελληνικός λαός έχει δημοκρατικό δικαίωμα να απαιτήσει πλήρη πληροφόρηση όσον αφορά το χρέος που είναι δημόσιο, ή εγγυημένο από το κράτος.

Ο σκοπός της ΕΛΕ θα είναι η εξακρίβωση των αιτίων του δημόσιου χρέους, των όρων με τους οποίους έχει συναφθεί, καθώς και της χρήσης των δανείων. Στη βάση των συμπερασμάτων της η ΕΛΕ θα διαμορφώσει κατάλληλες προτάσεις για την αντιμετώπιση του χρέους, συμπεριλαμβανομένου του χρέους που θα αποδειχθεί παράνομο, μη νομιμοποιημένο, ή απεχθές. Η επιδίωξη της ΕΛΕ θα είναι να συνδράμει την Ελλάδα ώστε να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να αντιμετωπίσει το βάρος του χρέους. Η ΕΛΕ θα επιχειρήσει επίσης να διαπιστώσει ευθύνες για τις προβληματικές συμβάσεις χρέους.

Το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος βρίσκονται στην καρδιά της κρίσης της Ευρωζώνης. Η παγκόσμια κρίση που ξεκίνησε το 2007 πήρε τη μορφή κρίσης χρέους της περιφέρειας της Ευρωζώνης. Σύμφωνα με τον τελευταίο προϋπολογισμό, το ελληνικό δημόσιο χρέος αναμένεται να αυξηθεί από 299 δις ευρώ (ή 127% του ΑΕΠ) το 2009 σε 362 δις ευρώ (ή 159% του ΑΕΠ) το 2011. Η διόγκωση του δημόσιου χρέους επέτεινε τον κίνδυνο εθνικής χρεοκοπίας των περιφερειακών χωρών και αύξησε τις πιθανότητες τραπεζικής χρεοκοπίας στην Ευρώπη. Η ΕΕ, σε συμφωνία με εθνικές κυβερνήσεις, αντέδρασε υιοθετώντας προγράμματα διάσωσης που διευκολύνουν τον προσωρινό δανεισμό των κρατών της Ευρωζώνης και προστατεύουν τις τράπεζες. Αλλά τα μέτρα αυτά δεν κατάφεραν να καθησυχάσουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές, με συνέπεια τα επιτόκια δανεισμού των περιφερειακών χωρών να συνεχίσουν να ανεβαίνουν. Επιπλέον, το αντίτιμο των προγραμμάτων ήταν η λιτότητα. Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και άλλες χώρες αναγκάστηκαν να περικόψουν μισθούς και συντάξεις, να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες, να συρρικνώσουν τις παροχές πρόνοιας, να ιδιωτικοποιήσουν δημόσιες επιχειρήσεις και να απελευθερώσουν τις αγορές. Αναπόφευκτα θα υπάρξει και περαιτέρω κοινωνικό κόστος λόγω αύξησης της ανεργίας, χρεοκοπίας επιχειρήσεων και συρρίκνωσης της παραγωγής.

Η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο των προγραμμάτων διάσωσης της ΕΕ, αλλά ο ελληνικός λαός έχει κρατηθεί στο σκοτάδι όσον αφορά τη σύνθεση και τους όρους του δημόσιου χρέους. Η έλλειψη ενημέρωσης συνιστά θεμελιώδη αποτυχία των δημοκρατικών διαδικασιών. Οι λαοί που καλούνται να φέρουν το κόστος των προγραμμάτων της ΕΕ έχουν δημοκρατικό δικαίωμα στην πλήρη πληροφόρηση.

Η ΕΛΕ μπορεί να συμβάλλει στην αναπλήρωση του δημοκρατικού αυτού ελλείμματος. Μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τη συμμετοχή ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων στην ανάπτυξη κινημάτων για την αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους. Η επιτροπή θα είναι διεθνής και θα αποτελείται από ορκωτούς λογιστές του χρέους και των δημόσιων οικονομικών, από νομικούς, οικονομολόγους, αντιπρόσωπους των εργατικών οργανώσεων και μέλη των οργανώσεων την κοινωνίας των πολιτών. Θα είναι ανεξάρτητη από τα πολιτικά κόμματα, αλλά δεν θα αποκλείει τη συμμετοχή πολιτικών, αρκεί να συμφωνούν με τους σκοπούς της. Η ΕΛΕ θα διασφαλίζει την ύπαρξη εξειδικευμένης γνώσης και θα εγγυάται τον δημοκρατικό έλεγχο καθώς και το υπόλογο όλων των εμπλεκομένων.

Για να επιτύχει το στόχο της η ΕΛΕ θα πρέπει να έχει πλήρη διαχρονική πρόσβαση στις συμβάσεις και εκδόσεις δημόσιου χρέους, συμπεριλαμβανομένων των εκδόσεων ομολόγων, αλλά και διμερούς, πολυμερούς, ή άλλης μορφής χρέους και κρατικών υποχρεώσεων. Θα πρέπει να έχει τις απαραίτητες αρμοδιότητες ώστε να θέτει στη διάθεσή της όλα τα έγγραφα που κρίνει απαραίτητα για να επιτελέσει το έργο της. Θα πρέπει επίσης να θεσμοθετηθούν πρόσφοροι τρόποι ώστε να μπορεί να καλεί προς εξέταση δημόσιους λειτουργούς, όπως και να ανοίγει, μετά από αιτιολογημένο αίτημά της και δικαστική συνδρομή, τραπεζικούς λογαριασμούς, ιδίως λογαριασμούς του δημοσίου σε ιδιωτικές τράπεζες και στην Τράπεζα της Ελλάδας. Θα πρέπει, τέλος, να διαθέτει επαρκές χρονικό διάστημα για να μελετήσει τις συμβάσεις και να εξαγάγει το πόρισμά της.

Η δημιουργία διεθνούς και ανεξάρτητης ΕΛΕ για το ελληνικό δημόσιο χρέος αποτελεί αναντίρρητη ανάγκη. Είναι επίσης δημοκρατική απαίτηση του ελληνικού λαού που σηκώνει το βάρος της κρίσης και θέλει να γνωρίζει τις αιτίες της. Από όλες τις απόψεις η ελληνική ΕΛΕ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο και για άλλες χώρες της Ευρωζώνης.

Το αίτημα για τη συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του Δημόσιου Χρέους της Ελλάδας διαμορφώθηκε το Δεκέμβρη του 2010. Την πρωτοβουλία έλαβαν προσωπικότητες που συμμετέχουν στο Αριστερό Βήμα Διαλόγου και Κοινής Δράσης, όπως η Νάντια Βαλαβάνη, ο Κώστας Λαπαβίτσας, ο Λεωνίδας Βατικιώτης, η Δέσποινα Σπανού, ο Γιάννης Τόλιος, ο Στάθης Κουβελάκης κ.α. Σταδιακά ωρίμασε το αίτημα έτσι ώστε να σχηματιστεί αυτή η πρωτοβουλία, στο όνομα της οποίας διενεργείται και η τρέχουσα συλλογή υπογραφών. Η ανεξάρτητη βουλευτής Σοφία Σακοράφα, διαπίστωσε την σημασία της πρωτοβουλίας και την παρουσίασε αυτοβούλως στην Βουλή των Ελλήνων τον Δεκέμβρη του 2010.

Στην κίνηση σήμερα συμμετέχουν πολλές και ανεξάρτητες ομάδες δράσης, συνδικαλιστικές οργανώσεις, κόμματα και άτομα. Έχει συμφωνηθεί μια έκκληση, η οποία και ακολουθεί στα Ελληνικά και στα Αγγλικά. Στην προσπάθεια συμμετέχουν επίσης πολλές οργανώσεις του εξωτερικού, όπως η CADTM, Jubilee Debt, Eurodad, κ.α. Συμμετέχουν επίσης οργανώσεις από Ιρλανδία, Ισπανία και Πορτογαλία, όπου τα πράγματα έχουν παραπλήσια δυναμική. Ο στόχος είναι να διαμορφώσουμε κίνημα που θα απαρτίζεται από ειδικούς αλλά καθημερινούς ανθρώπους με στόχο τον έλεγχο και την αντιμετώπιση του δημοσίου χρέους σε δημοκρατική βάση και υπέρ των εργαζομένων και των πολλών.

Έχουμε ήδη συγκεντρώσει περίπου 100 ξένες υπογραφές μεγάλου βεληνεκούς, καθώς και 60 Ελληνικές. Έχουν υπογράψει, μεταξύ άλλων γνωστών διεθνών προσωπικοτήτων, ο Νόαμ Τσόμσκι, ο Ταρίκ Αλί, ο Σλαβόι Ζίζεκ, ο Λόταρ Μπίσκι, ο Αλμπέρτο Ακόστα, περίπου 15 ευρωβουλευτές καθώς και βουλευτές από την Γερμανία, Πορτογαλία και αλλού. Από την Ελλάδα υπάρχουν οι υπογραφές των Λαφαζάνη, Γλέζου, Αλαβάνου, Σακοράφα, Δεκλερή, Παπασπύρου, καθώς και πολλών ακόμη προσώπων από τον πολιτικό και συνδικαλιστικό χώρο, διανοουμένων και καλλιτεχνών.

Στις 3 Μαρτίου του 2011 θα δοθεί επίσημη συνέντευξη τύπου και προσβλέπουμε στην κατά το δυνατόν μεγαλύτερη παρουσία του Ελληνικού και του διεθνούς τύπου. Ο ευρύτερος στόχος είναι να διαμορφωθεί πανευρωπαϊκό κίνημα κατά του χρέους. Το χρέος μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μόνο μετά από ευρεία παρέμβαση από την βάση, τον λαό, εμάς. Η συμβολή μας θα πρέπει να είναι θερμή, ενθαρρύνοντας και άλλους να συμμετάσχουν, είτε συλλέγοντας υπογραφές, είτε με ψηφίσματα στα σωματεία τους, είτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Όλα θα κριθούν τελικά από την συμμετοχή μας. Δεν υπάρχει απλός τρόπος να τονιστεί αυτό επαρκώς.

Καλό θα ήταν να έχουμε μια σημαντική συγκέντρωση υπογραφών μέχρι τότε, αλλά και να συνεχίσουμε μετά με γρηγορότερους ρυθμούς. Ας δώσουμε στην πρωτοβουλία αυτή τη μεγαλύτερη δυνατή ώθηση και δημοσιότητα που μπορούμε. Το αίτημα είναι δημοκρατικό και λαϊκό. Αυτή τη στιγμή δεχόμαστε την πλέον βίαιη επίθεση. Αυτή η επίθεση για να απαντηθεί χρειάζεται συμπαγές κοινωνικό μέτωπο. Σε αυτό το μέτωπο, οι θέσεις, οι αντιθέσεις και οι συνθέσεις είναι πλούτος, ο κοινός προσανατολισμός είναι δύναμη και οι διαχωριστικές γραμμές είναι δημοκρατία. Είναι ο μόνος τρόπος που έχουμε για να ακουστούμε στην επίσημη σκηνή και να αλλάξουμε τα πράγματα.

http://www.gopetition.com/petition/43171.html

ΕΙΚΟΝΑ: ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΖΕΪΜΣ ΕΝΣΟΡ, 1891 / "ΔΥΟ ΣΚΕΛΕΤΟΙ ΠΑΛΕΥΟΥΝ ΓΙΑ ΜΙΑ ΡΕΓΚΑ ΤΟΥΡΣΙ"

Μικρή, πικρή, είδηση από το παρελθόν

Την παρακάτω είδηση την αλίευσα από το βιβλίο του Σπύρου Λιναρδάτου «Από τον Εμφύλιο στην Χούντα (Τόμος Β΄ 1952-1957)» χωρίς να είμαι σίγουρος για τον αντίλαλο της σήμερα. Το βέβαιο είναι ότι υπήρξαν παλαιότερα δύσκολες εποχές που είναι τόσο μακρινές και ξεχασμένες. Το κάτωθι συμβάν λαμβάνει χώρα το 1953, ενώ έχουμε κυβέρνηση Παπάγου και πριν την υποτίμηση της δραχμής στις 9 Απριλίου 1953. Ας λάβουμε επίσης υπόψη μας ότι, εκείνη την περίοδο, ο αγροτικός πληθυσμός της Ελλάδας αντιμετωπίζει σχεδόν ανυπέρβλητα προβλήματα: πολλά προϊόντα μένουν απούλητα αφού έχουν απολεσθεί οι παλιές αγορές της χώρας, το βιοτικό επίπεδο είναι χαμηλότερο από το προπολεμικό, ενώ πολλοί αγρότες έχουν μεγάλα χρέη στην Αγροτική Τράπεζα και στο Δημόσιο. Στην εφημερίδα «Αυγή» της 1ης Φεβρουαρίου 1953 παρατίθεται η ακόλουθη είδηση:

«Στο χωριό Μεντέλι της Καρδίτσας- αναφέρει ανταπόκριση από τη Λάρισα-μετέβη εισπράκτωρ του Ταμείου Μουζακίου συνοδευόμενος από χωροφύλακες για να εισπράξη εντάλματα οφειλομένων φόρων του Δημοσίου. Οι χωρικοί μόλις αντελήφθησαν τον εισπράκτορα και τους χωροφύλακες εγκατέλειψαν το χωριό, μεταξύ αυτών δε ήταν και ο Δ.Π.,οφειλέτης μικρού ποσού το οποίο δεν ηδύνατο να εξοφλήση. Αυτός, ενώ έτρεχε για να φύγει από το χωριό και δεν είχε προχωρήσει ούτε 20 μέτρα από το σημείο όπου αντελήφθη τον εισπράκτορα, έπεσε καταγής και απέθανε από συγκοπή καρδιάς. Κατόπιν τούτου, ο εισπράκτορας και οι χωροφύλακες ανεχώρησαν από το χωριό.»

Φωτογραφία: Αγρότες του Φιλώτα Φλωρίνης στο Μεσοπόλεμο (Ημερολόγιο Φιλώτα 2000)