Αντί προϋπολογισμού, μια ματιά σε «μέλλον»

Tου Α. Δ.Παπαγιαννίδη
skbllz@hol.gr

Κανονικά θα ‘πρεπε τώρα, ημέρες προϋπολογισμού (πέρασε με 154 έναντι 143, έπειτα από θυελλώδη άσχετη συζήτηση), να στεκόμαστε στο πώς θα καταλήξει η νέα αυτή φάση δικαστικού ακτιβισμού που διέλυσε το δεύτερο μνημόνιο (με πέντε χρόνια καθυστέρηση!). Κηρύσσοντας αντισυνταγματικές τις περικοπές δώρων Χριστουγέννων (μέρες που ‘ναι..), Πάσχα και αδείας, επειδή έγιναν «μη τεκμηριωμένα», δηλαδή χωρίς να εξετασθεί «η ύπαρξη τυχόν εναλλακτικών επιλογών» αλλά και το αν οι εν λόγω περικοπές οδηγούν, αθροιζόμενες με προηγούμενες, σε «ανεπίτρεπτη μείωση του επιπέδου ζωής κάτω του επιπέδου αξιοπρεπούς διαβίωσης». (Ποιων; Μα... των δημοσίων υπαλλήλων! Ποιων άλλων, νομίσατε;).

Αν τώρα η Ολομέλεια του ΣτΕ συμφωνήσει με το Τμήμα του και δεν επιβάλει κάποιου είδους «κόφτη», τότε οποιαδήποτε συζήτηση περί προϋπολογισμού, περί πρωτογενών πλεονασμάτων κοκ. χάνει κάθε νόημα.

Καλούμε λοιπόν τον αναγνώστη να κοιτάξει αλλού. Σε κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί «φορέας μέλλοντος». μόνον που θα χρειαστεί αυτήν τη φορά να διαβάσει αρκετά νούμερα: ποσοστά συμμετοχής και διαχρονικές μεταβολές και πολλαπλασιαστές και στόχους.

Πάμε λοιπόν: Ιούνιο του 2017, η νεόκοπη τότε «Ελληνική Παραγωγή: Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη» είχε παρουσιάσει, μαζί με το ΙΟΒΕ, στοχευμένη μελέτη για τον ρόλο της μεταποίησης στην εφεξής πορεία της ελληνικής οικονομίας, έτσι όπως αυτή βρισκόταν (και δεν έπαψε να βρίσκεται) σε αναζήτηση αληθινής επανεκκίνησης (γιατί το χλομό 2-2,5% δεν αρκεί). Φέτος λοιπόν το ΙΟΒΕ κατήρτισε πολύ πιο διεξοδική μελέτη, «Προκλήσεις και προοπτικές του τομέα της μεταποίησης», σε αναζήτηση για «Στρατηγικές παρεμβάσεις για ανάπτυξη». Ώστε «να αντιμετωπισθούν τα μεγάλα εμπόδια στην ανταγωνιστικότητα».

Να σημειωθεί ότι και η ίδια η Ε.Ε. στηρίζει εδώ και κάποια χρόνια τη λογική μιας επαναβιομηχάνισης, ενώ η έμφαση επί δύο δεκαετίες είχε στραφεί στον τομέα των υπηρεσιών, καθώς οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες συμπίεζαν κάθε ιδέα στήριξης προς τη μεταποίηση. Στην Ε.Ε. ο στόχος συμμετοχής της μεταποίησης βρίσκεται ήδη στο 20% του ΑΕΠ (με τη διαμόρφωση, μάλιστα, και με τη δημόσια στήριξη ολοκληρωμένης στρατηγικής, παράλληλα με εκείνην της μετάβασης στην ψηφιακή εποχή αλλά και στην «κυκλική οικονομία»...).

Σε εμάς, όπου επί χρόνια πολλά η ίδια αναφορά σε «βιομηχανική πολιτική» ήταν σχεδόν απαγορευμένη και είχε υποκατασταθεί -με επίνευση Βρυξελλών- από «οριζόντιες πολιτικές», όταν ξεκινούσε η κρίση το μερίδιο της μεταποίησης στο ΑΕΠ βρισκόταν στο 9% (βέβαια... του τότε ΑΕΠ, που σήμερα έχει χαθεί κατά το 1/4). Στη συνέχεια προέκυψε υποχώρηση γύρω στο 8,5% -το κατώτατο, 8,1% παρατηρήθηκε το 2015-, ενώ το 2016/17 βρίσκεται πλέον στο 8,7%. Κατά καιρούς έχει ακουστεί ως στόχος της συμμετοχής της βιομηχανίας ένα 12% του ΑΕΠ έως το 2020, στόχος που μάλλον ήταν εξαρχής υπεραισιόδοξος. ενώ αναφερόταν και 15% σε μακρότερο, απροσδιόριστο για την ώρα ορίζοντα.

Άμα κανείς σταθεί -όπως είχε κάνει, διεξοδικά, η μελέτη του Ιουνίου 2017- στο οικονομικό αποτύπωμα της συνεισφοράς της μεταποίησης στο σύνολο της οικονομίας, βρίσκει ότι ο πολλαπλασιαστής της σε μια σειρά από επίπεδα είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Έτσι, αν πάει κανείς απευθείας στο ΑΕΠ συναντά πολλαπλασιαστή 2,8 - που οδηγεί σε επίδραση επί του συνολικού ΑΕΠ 31%. Όσον αφορά την προστιθέμενη αξία, ο πολλαπλασιαστής είναι 2,7 αποδίδοντας 32% της συνολικής Π.Α. Σε επίπεδο απασχόλησης, πάλι, ο αντίστοιχος πολλαπλασιαστής είναι 3,5 - αποδίδοντας 30% του συνόλου της απασχόλησης: σε απόλυτα μεγέθη αυτά είναι 1,2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας - 360 χιλιάδες σε άμεση, 459 χιλιάδες σε έμμεση και 429 χιλιάδες σε προκλητή απασχόληση.

Παραδίπλα, στο καταγραφόμενο ως κοινωνικό προϊόν (δηλαδή σε μισθούς, φόρους, εισφορές, σχηματισμό παγίου κεφαλαίου), με πολλαπλασιαστή 3,0 η απόδοση της μεταποίησης είναι 27%.

Τέλος, άμα στοχεύσει κανείς τις επενδύσεις, ο πολλαπλασιαστής σε επίπεδο σχηματισμού παγίου κεφαλαίου είναι 3,6, οπότε αποδίδει 26% του συνολικού αντίστοιχου μεγέθους στην Ελλάδα (μεγέθους που παραμένει επικίνδυνα λαβωμένο, ενώ όλοι συμφωνούν ότι «πρέπει» να φύγει μπροστά άμα είναι να υπάρξει ουσιαστική ανάπτυξη).

Όταν μάλιστα οι εξαγωγές του κλάδου αυξάνουν με ρυθμό 5% τον χρόνο σ’ όλο το διάστημα 2009-17 (στα τρόφιμα και τα βασικά μέταλλα, μάλιστα, η τελευταία τριετία έδωσε +26%), τότε ένα «ποντάρισμα» στη μεταποίηση φαίνεται περισσότερο παρά λογικό.

Μόνο που -όπως παρατηρούσε ο Μιχάλης Στασινόπουλος, ως «Ελληνική Παραγωγή»- θα ‘πρεπε ο κλάδος «να αποτελέσει έμπρακτα, και όχι απλώς διακηρυκτικά, εθνική προτεραιότητα». Και, το κυριότερο, «να βρίσκει συνομιλητές»...

Aν η Ολομέλεια του ΣτΕ συμφωνήσει με το Τμήμα του και δεν επιβάλει κάποιου είδους «κόφτη», τότε οποιαδήποτε συζήτηση περί προϋπολογισμού, περί πρωτογενών πλεονασμάτων κοκ. χάνει κάθε νόημα.

https://www.naftemporiki.gr/story/1426507/anti-proupologismou-mia-matia-se-mellon

Οταν ο νεκρός (δεν) δεδικαίωται

Συντάκτης: 

Γιώργος Τσιάρας

Σύσσωμη η αμερικανική, αλλά και η διεθνής πολιτική ελίτ συγκεντρώθηκε χτες στον μεγαλοπρεπή καθεδρικό της Ουάσινγκτον, για να αποτίσει φόρο τιμής στον εκλιπόντα Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο.

Ακόμη και ορκισμένοι εχθροί της «δυναστείας» των Μπους, όπως ο 45ος πρόεδρος Τραμπ, ο 44ος Μπαράκ Ομπάμα και το ζεύγος Μπιλ (νο42) και Χίλαρι Κλίντον έκλιναν ταπεινά το γόνυ μπροστά στο φέρετρο του 41ου προέδρου και άκουσαν αγόγγυστα τον επικήδειο διά στόματος του «νο43» γιόκα του, ενώ όλα τα μεγάλα ΜΜΕ του πλανήτη συναγωνίζονταν όλες αυτές τις μέρες του «λαϊκού προσκυνήματος» για το ποιο θα γράψει/προβάλει την πιο συγκινητική, γεμάτη μεγαλοστομίες και ανερυθρίαστα ψέματα αγιογραφία του.

Και τι δεν ακούσαμε/διαβάσαμε αυτές τις μέρες για τη «σπουδαία πολιτική κληρονομιά» του μπαμπά Μπους, του τελευταίου προέδρου της «ηρωικής γενιάς» του Β’ Παγκοσμίου: για το πόσο μεγάλος πατριώτης ήταν, πόσο μετριοπαθής ήταν η στάση του απέναντι στους πολιτικούς αντιπάλους του, πόσο σπουδαία ήταν η συμβολή του στο «συμμάζεμα» της αμερικανικής οικονομίας, και πάνω απ’ όλα πόσο φωτισμένος και πραγματιστής ήταν στην εξωτερική πολιτική, όντας ο πρόεδρος που βγήκε νικητής από τον Ψυχρό Πόλεμο, γκρέμισε την ΕΣΣΔ και το Σιδηρούν Παραπέτασμα και χάρισε σε όλους εμάς τους αχάριστους τη δημοκρατία και την ελευθερία, την Pax Americana της Νέας Τάξης Πραγμάτων...

Η πραγματικότητα, φυσικά, δεν έχει καμιά σχέση με το εν λόγω θρυλικό αφήγημα. Ο πρεσβύτερος Μπους υπήρξε χωρίς αμφιβολία μια από τις σκοτεινότερες προσωπικότητες του 21ου αιώνα, με τις επιλογές του να τραυματίζουν ώς και σήμερα τον αμερικανικό λαό και ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Αυτό, φυσικά, ισχύει για όλους ανεξαιρέτως τους Αμερικανούς προέδρους μετά τον πόλεμο, περιλαμβανομένων και των υποτίθεται «καλύτερων» περιπτώσεων, όπως ο Κένεντι, ο Κάρτερ, ο Κλίντον και ο Ομπάμα: αυτή είναι η φύση κάθε αυτοκρατορίας.

Ειδικά όμως ο συγκεκριμένος, ο νο41, ξεχωρίζει αρνητικά ακόμη και σε σύγκριση με τους χειρότερους. Και η μαύρη «κληρονομιά» του ξεκινά... πριν από τη γέννησή του το μακρινό 1924, από την ίδια του τη βαθιά «διαπλεκόμενη» οικογένεια.

Ο παππούς του και τυπικά «ιδρυτής» της δυναστείας, ο Σάμιουελ Μπους, ήταν ιδιοκτήτης χαλυβουργίας και άνθρωπος του πανίσχυρου Ροκφέλερ, που το 1917 τον έμπασε στην επιτροπή που έδωσε στη Remington το συμβόλαιο για την παραγωγή εκατομμυρίων τουφεκιών, συνδέοντας την οικογένεια με το λόμπι των όπλων.

Ομως ο πραγματικός «γενάρχης» της φαμίλιας ήταν ο συμπέθερος του Σαμ, ο μεγαλοτραπεζίτης Χέρμπερτ Γουόκερ, στην τράπεζα του οποίου δούλεψε για δεκαετίες ο γαμπρός και μετέπειτα γερουσιαστής πατέρας του Τζορτζ, ο Πρέσκοτ Μπους.

Μία από τις βασικές λοιπόν δραστηριότητες του Γουόκερ, για την οποία η τράπεζα καταδικάστηκε το 1942, ήταν η χρηματοδότηση με μεγάλα ποσά αλλά και ο εξοπλισμός με περίστροφα και αυτόματα (μέσω των ιδιόκτητων πλοίων της γραμμής Νέα Υόρκη-Αμβούργο) του ναζιστικού κόμματος της Γερμανίας και του παραστρατιωτικού τους σώματος, των SA.

Και δεν ήταν μόνον οι ναζί. Η οικογενειακή περιουσία των Μπους, χάρη στην οποία χτίστηκε (κυριολεκτικά: αγοράστηκε) η πολιτική καριέρα του γερουσιαστή Πρέσκοτ (γνωστού και με το παρατσούκλι Rubbers, ο «Καπότας», λόγω της μαλθουσιανής μονομανίας του με τα προγράμματα «εθελοντικής» στείρωσης των φτωχότερων τάξεων) και των δύο κατοπινών προέδρων Τζορτζ, βρομάει από όπου κι αν την πιάσεις.

Βέβαια, ο ίδιος ο «πορφυρογέννητος» μετέπειτα πρόεδρος δεν πέτυχε ποτέ στον ρόλο του «πετρελαιά», μετά την εθελούσια κάθοδό του στο Τέξας το 1950 και την ατυχή ενασχόλησή του με τον πετρελαϊκό κλάδο: η μετακόμιση αυτή ωστόσο στο Χιούστον και τον Κόλπο του Μεξικού τού επέτρεψε να αναμιχθεί προσωπικά στον βρόμικο πόλεμο της CIA ενάντια στην κουβανική επανάσταση μετά το 1959.

Η σχέση του με τους αιμοσταγείς Κουβανούς εξόριστους και την «Κόμπανι» υπήρξε διαρκής και κορυφώθηκε με την τοποθέτησή του ως διοικητή της υπηρεσίας εν μέσω της πιο «μαύρης» περιόδου της ιστορίας της, το 1975.

Είχε προηγηθεί, το 1964, μια αποτυχημένη προσπάθειά του να μπει στη Γερουσία, κατά τη διάρκεια της οποίας έδειξε τη διάσημη «μετριοπάθειά» του κατακεραυνώνοντας τη Civil Rights Act, τον νόμο που εξίσωσε τα δικαιώματα λευκών και μαύρων, και ζητώντας τη σύλληψη και παραδειγματική τιμωρία του «επικίνδυνου κομμουνιστή» Μάρτιν Λούθερ Κινγκ!

Η μεγάλη ευκαιρία του Μπους ήρθε πάντως το 1980, όταν ο Ρόναλντ Ρίγκαν αναγκάστηκε υπό πίεση να τον ορίσει υποψήφιο αντιπρόεδρό του.

Ετσι, ο Μπους βρέθηκε από το παράθυρο στον Λευκό Οίκο όπου για τα επόμενα οκτώ χρόνια έλυνε κι έδενε από το παρασκήνιο, συμμετέχοντας ενεργά σε πλήθος «βρομοδουλειές» - από τους ακήρυχτους «μυστικούς πολέμους» στο Αφγανιστάν και τη Νικαράγουα μέχρι το σκάνδαλο Ιράν-Κόντρα, που λίγο έλειψε να καταστρέψει την πολιτική του καριέρα.

Το 1988, όταν ήρθε η σειρά του να κατέβει για πρόεδρος, βρήκε μπροστά του τον χαρισματικό Ελληνοαμερικανό Μάικλ Δουκάκη, τον οποίο τελικά νίκησε χάρη σε μια από τις πιο βρόμικες προεκλογικές εκστρατείες όλων των εποχών, γεμάτη λιβέλους και προσωπικά χτυπήματα κάτω από τη μέση.

Την ίδια χρονιά, ο μεγάλος γιος του Νιλ καταδικάστηκε για ατασθαλίες εκατομμυρίων δολαρίων στο πλαίσιο του μεγάλου σκανδάλου των ταμιευτηρίων (Savings and Loans) - μια από τις δεκάδες οικονομικές «μαύρες σελίδες» της φαμίλιας.

Ως πρόεδρος για μία και μοναδική τετραετία, ο Μπους έσπειρε πλήθος από «άνθη του κακού», που εξακολουθούν να ταλανίζουν τον πλανήτη μας. Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και των δορυφόρων της ήταν το μεγαλύτερο «δώρο» που του άνοιξε την όρεξη για παγκόσμια κυριαρχία.

Το χειρότερο κατόρθωμά του, φυσικά, ήταν η σκόπιμη «παγίδευση» του μέχρι τότε στενού συμμάχου των ΗΠΑ ενάντια στο Ιράν, του Σαντάμ Χουσεΐν, που πείσθηκε (από την τότε πρέσβειρα στη Βαγδάτη Εϊπριλ Γκλάσμπι, που με τη σειρά της ακολουθούσε τις εντολές του Μπους) πως μπορούσε να εισβάλει στο Κουβέιτ ατιμώρητα, δίνοντας έτσι στους Αμερικανούς το πάτημα που χρειάζονταν για να εισβάλουν και να παγιωθούν στρατιωτικά στο «βενζινάδικο του πλανήτη», τον Περσικό Κόλπο.

Εννοείται πως, αφού «απελευθέρωσε» το Κουβέιτ, ο Μπους παρότρυνε τους Ιρακινούς του Νότου και τους Κούρδους να εξεγερθούν, για να τους εγκαταλείψει στη συνέχεια στα τρομερά αντίποινα του Σαντάμ.

Την κατάκτηση του Ιράκ ολοκλήρωσε φυσικά μία δεκαετία αργότερα ο γιος του, πάλι με ψεύτικο πρόσχημα - αυτή τη φορά, τα περίφημα «άφαντα» όπλα μαζικής καταστροφής, τα οποία πράγματι είχαν δώσει Αμερικανοί και Γάλλοι στον Σαντάμ στη δεκαετία του ΄80...

Αλλά και στη δική μας, την ευρωπαϊκή γειτονιά, ο Μπους έβαλε τη σφραγίδα του επιταχύνοντας το 1990-91 τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας (με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια), υποστηρίζοντας τον Γέλτσιν μετά το πραξικόπημα-οπερέτα στη Ρωσία και πιέζοντας για την επανένωση των δύο Γερμανιών, κόντρα στις προειδοποιήσεις των Αγγλο-Γάλλων.

Στο εσωτερικό των ΗΠΑ, δε, συνέχισε τόσο πιστά τα νεοφιλελεύθερα «Ριγκανόμικς», ώστε χάρη στην αγάπη του αμερικανικού λαού πήρε στις εκλογές του 1992 το χαμηλότερο ποσοστό εν ενεργεία προέδρου στην Ιστορία -μόλις 37%- και πήγε σπίτι του, με τον αντίπαλό του Κλίντον να θριαμβεύει χάρη στο απλό σύνθημα: «Είναι η Οικονομία, Ηλίθιε»!

https://www.efsyn.gr/arthro/otan-o-nekros-den-dedikaiotai

Σκοτώνουν τους δημιουργούς όταν γεράσουν

Συντάκτης: 

Περικλής Κοροβέσης

Αν και αυτή η στήλη ασχολείται κατά κανόνα με θέματα που θεωρητικά ενδιαφέρουν όλη την κοινωνία (αυταπάτη βέβαια), σήμερα θα κάνουμε μια εξαίρεση για να καταθέσω μια προσωπική μαρτυρία για έναν σημαντικό συγγραφέα, που κάποτε μεσουρανούσε και που πέθανε σε απόλυτη φτώχεια, σε ένα άθλιο συνοικιακό νοσοκομείο, όπου κανείς δεν του έδινε σημασία.

Οπου φτωχός κι η μοίρα του. Γεννήθηκε στη φτώχεια. Μια εποχή έβγαλε πολλά λεφτά -για τα μέτρα του εννοείται- και ξαναγύρισε στα γεράματα στην παιδική του ηλικία.

Τότε που κοιμόταν πάνω σε ένα τραπέζι μαζί με τον συνομήλικο φίλο του, Ευθύμη Παπαδημητρίου, τον γνωστό καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και από τους θεμελιωτές της οικολογίας στην Ελλάδα. Μακαρίτης κι αυτός τώρα.

Μεγάλωσαν στην ίδια αυλή και το τραπέζι ήταν καλό κρεβάτι για τα δύο αγόρια, που προστατεύονταν από τέσσερις καρέκλες για να μην πέσουν και σκάσουν τα παιδιά στο πάτωμα. Μιλάω για τον Γιώργο Σκούρτη, που θάφτηκε την Τετάρτη που μας πέρασε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, δημοσία δαπάνη.

Και εδώ βλέπουμε την κυνικότητα της εξουσίας. Το κράτος τού έδωσε μια γλίσχρα σύνταξη, την ονόμασε τιμητική και τον καταδίκασε σχεδόν στην ασιτία, μαζί βέβαια με δεκάδες άλλους δημιουργούς που είχαν προσφέρει πολλά στον νεοελληνικό πολιτισμό. Και μετά ζητάει εύσημα για τη δωρεάν κηδεία.

Το όνομα Σκούρτης το άκουσα για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1969 από τον κοινό μας φίλο Ευθύμη Παπαδημητρίου. Ηταν ένα όνομα και μια διεύθυνση στο Παρίσι. Ηταν τη μέρα που έφευγα παράνομα από την Ελλάδα για να καταθέσω στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Στην ουσία ένα ταξίδι στο άγνωστο και πέρα από το σημείο επιστροφής. Και μια διεύθυνση στο εξωτερικό ήταν πολύτιμο στήριγμα. Να έχεις κάπου να πας και να μην κοιμάσαι στον σιδηροδρομικό σταθμό όπου καταλήγει το τρένο σου.

Οταν πήγα στο σπίτι του, μαζί με τους παλιούς συγκρατούμενούς μου, Αριστείδη Μπαλτά και Πλάτωνα Ανδρεάδη, ήταν ένα δωμάτιο όπου δέσποζε ένα διπλό κρεβάτι και δεν είχες πού να καθίσεις. Ο μικρός τότε γιος του, προϊόν ενός συγκλονιστικού έρωτα με την Αγγελική Ελευθερίου, αδελφή του Μάνου Ελευθερίου -ο οποίος πίστευε πως εκείνη ήταν καλύτερη ποιήτρια από τον ίδιο-, ο μικρός Σπύρος, λοιπόν, κοιμόταν στο κάτω συρτάρι μιας παλιάς και ετοιμόρροπης σιφονιέρας.

Η υποδοχή ήταν ένθερμη, ήπιαμε τα κρασιά μας, από φαγητό δεν υπήρχαν και πολλά, και όταν εξοικειωθήκαμε, ρώτησα πού θα με έβαζε να κοιμηθώ, αφού ήταν το αποκούμπι μου στην Ευρώπη. «Θα κοιμηθείς όπου έχουν κοιμηθεί και οι άλλοι» είπε και μου έδειξε μια στενή λωρίδα πατώματος μεταξύ τοίχου και κρεβατιού.

Η γενναιοδωρία του δεν έγινε ποτέ γνωστή και κράτησε μια ολόκληρη ζωή. Πολλοί είχαν ευεργετηθεί. Αλλά τον ξέχασαν όταν πέρασε η δόξα του. Επικράτησαν η ξεροκεφαλιά του, ο εγωκεντρισμός του και ο εριστικός χαρακτήρας του.

Ξέρω κάποιους σκηνοθέτες που ανέβασαν έργα του και που δεν ήθελαν να τον ξαναδούν. Καυγάδιζε ακόμα και με τους πιο κολλητούς του (Ευθυμιάδη και Τσικληρόπουλο π.χ.). Και εκεί που χώριζαν σαν εχθροί, την άλλη μέρα βρίσκονταν δίπλα δίπλα στην ίδια μπάρα.

(Και εδώ μια παρένθεση: Το θεατρικό μου έργο «Tango Bar» οφείλεται σε έναν έντονο καυγά του Σκούρτη με τον Ευθυμιάδη στο Dada Bar όπου σχεδόν ήρθαν στα χέρια. Πήγα να τους χωρίσω και οι δυο τους τα έβαλαν μαζί μου. Ο μπάρμαν, νηφάλιος, χαμογελούσε σαν να μην έτρεχε τίποτα. «Μην ταράζεσαι» μου είπε. «Είναι θέατρο που συχνά το παίζουν εδώ»).

Ο Σκούρτης, όσο αντιπαθητικός κι αν γινόταν με το αγύριστο κεφάλι που είχε, τόσο αξιαγάπητος ήταν στις γυναίκες, που κυριολεκτικά έκαναν ουρά. Του είχα προτείνει, κάνοντας πλάκα, να πάρει ένα μηχάνημα, σαν κι αυτό που έχουν οι τράπεζες και δίνουν αριθμό προτεραιότητας. «Θα τις χάσω όλες έτσι. Αυτές είναι αναρχικές.

Αμα τους βάλεις τάξη, θα εξαφανιστούν». Και σε μια νηφάλια κουβέντα που είχαμε για τις γυναίκες (ο Παπαδημητρίου, ο Σκούρτης κι εγώ) καταλήξαμε ομόφωνα στο συμπέρασμα πως αν δεν είχαν απελευθερωθεί, εμείς ακόμα θα γυρίζαμε στα μπουρδέλα, συνηθισμένη διαδρομή για τη γενιά μας.

Σε τελική ανάλυση είναι οι γυναίκες που διαλέγουν και οι άντρες κατά κανόνα υποκύπτουν. Εντούτοις, μια γυναίκα στάθηκε δίπλα του πιστή. Η Ελένη Τσέλη, που του έκλεισε τα μάτια στο νεκροκρέβατο.

Οταν τη γνώρισα ήταν σχεδόν παιδούλα και ο Σκούρτης αρκετά μεγαλύτερός της. Ενα μάθημα: Να αγαπάμε τον άλλον γι’ αυτό που είναι και όχι γι’ αυτό που φανταζόμαστε. Στην ουσία κανείς δεν έχει το δικαίωμα να διορθώνει κανέναν. Και εδώ ελλοχεύει η καταπίεση του ζευγαριού.

Λίγο πριν πεθάνει, ο Σκούρτης φώναξε τους φίλους και τις φίλες που του είχαν απομείνει για να μας διαβάσει ένα από τα τελευταία θεατρικά του (την περίοδο που ήταν ξεχασμένος έγραψε καμιά εικοσαριά θεατρικά έργα). Μας είπε πως είχε γράψει μια τριλογία («Από εδώ... εκεί», «Η συνουσία στην εξουσία» και «Σκοτώνοντας τον θάνατο») και τηλεφώνησε στις εκδόσεις «Ψυχογιός». Του είπαν να στείλει πρώτα ένα βιογραφικό σημείωμα.

Ούτε το χειρόγραφο δεν ήθελαν να διαβάσουν. Ευτυχώς αυτό το έργο βρίσκεται στο τυπογραφείο και θα βγει από τις εκδόσεις Opportuna της Πάτρας. Κατηγόρησαν τον Σκούρτη για την άσωτη ζωή που έκανε. Αλλά ποτέ δεν διερωτήθηκαν αν η ζωή του ήταν μέσα στο έργο του. Ηταν διαφορετικός. Και αυτό ήταν η αιτία του αποκλεισμού του. Η κοινωνία νιώθει ασφάλεια όταν καλλιεργεί την ασημαντότητά της. Και ο Σκούρτης ήταν σημαντικός. Γι’ αυτό εξοβελιστέος.

https://www.efsyn.gr/arthro/skotonoyn-toys-dimioyrgoys-otan-gerasoyn

Μία βροχή (δεν) σώζει τον «Παράδεισο»

Συντάκτης: 

Γιώργος Τσιάρας

Τη νύχτα της Τρίτης, μια δυνατή καταιγίδα έσβησε επιτέλους το πύρινο μέτωπο που επί δώδεκα ολόκληρες μέρες κατάκαιγε την μικρή πόλη Πάρανταϊζ της Καλιφόρνιας. Οταν ξημέρωσε, και οι λιγοστοί επιζήσαντες κάτοικοι που δεν εγκατέλειψαν πανικόβλητοι την περιοχή βγήκαν από τα μισοκαμένα σπίτια τους, η εικόνα που αντίκρισαν δεν περιγράφεται με λέξεις.

Τα νούμερα ζαλίζουν: 83 νεκροί, πάνω από 560 αγνοούμενοι, 13.630 καμένες κατοικίες, δεκάδες χιλιάδες άστεγοι στοιβαγμένοι σε πρόχειρες τεντουπόλεις. Αλλά κι αυτοί οι αριθμοί είναι ελλιπείς: εκατοντάδες εθελοντές ψάχνουν ακόμη πυρετωδώς στα αποκαΐδια, αλλά θα χρειαστούν ακόμη πολλές ημέρες, ίσως και εβδομάδες, για να ερευνήσουν ολόκληρη την πόλη των 26.000 κατοίκων και τα περίχωρά της. Ολόκληρες γειτονιές παραμένουν έως σήμερα απάτητες από τους διασώστες.

Ετσι κι αλλιώς, όμως, μιλάμε για μια από τις φονικότερες, καταστροφικότερες πυρκαγιές στην ιστορία μιας πολιτείας που καίγεται κάθε χρόνο, σχεδόν εθιμοτυπικά, απ’ άκρου σε άκρο – χειρότερη και από την τρομερή φωτιά του καλοκαιριού στο Μεντοτσίνο και το Ρέντιγκ.

Και τώρα, με τις βροχές, ένας νέος εφιάλτης γεννιέται, καθώς τα νερά κατεβάζουν τα μπάζα από τις απανθρακωμένες λοφοπλαγιές της Σιέρα Νεβάδα και τα ανακατεύουν με την τοξική, γεμάτη διοξίνες και βαρέα μέταλλα, στάχτη από τα καμένα κτίρια και οχήματα, μολύνοντας τον υδροφόρο ορίζοντα.

Αλλωστε, η καταστροφή από τις φωτιές δεν τελειώνει με το σβήσιμό τους – από οικολογική άποψη, μια φωτιά τέτοιας έκτασης συνεχίζει να σκοτώνει ανθρώπους και οικοσυστήματα για χρόνια, ακόμη και δεκαετίες. Πόσο μάλλον που ο τοξικός καπνός από τη συγκεκριμένη πυρκαγιά έφτασε ώς την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, χρωματίζοντας μ’ ένα άρρωστο ροζ φως τα ηλιοβασιλέματα στη χιονισμένη Νέα Υόρκη.

Στον «Παράδεισο» δεν ζούσαν πολλοί πλούσιοι άνθρωποι – με βάση τα στοιχεία, ήταν μια αγροτική περιοχή με χαμηλά εισοδήματα (20.000 δολάρια τον χρόνο, κάτω από τον καλιφορνέζικο μέσο όρο) και υψηλό μέσο όρο ηλικίας (50 χρόνια), ξεχασμένη από το κράτος.

Σε αντίθεση με το Μαλιμπού, όπου οι ζάπλουτοι κάτοικοι σαν την Κίμ Καρντάσιαν πλήρωσαν από τη τσέπη τους ιδιωτικές εταιρείες πυρόσβεσης για να σώσουν τις χλιδάτες επαύλεις τους –ιδιωτικές εταιρείες- εργολάβους, που συχνά «προσλαμβάνουν» φυλακισμένους με δυο-τρία δολάρια την ώρα για να σκάβουν αντιπυρικές ζώνες γύρω από τις βιλάρες– το Πάρανταϊζ αφέθηκε στη μοίρα του.

Πώς ξεκίνησε όμως (και) αυτή η λαίλαπα, που βαφτίστηκε Camp Fire; Οσο κι αν ισχύει, ως γενική παραδοχή, η σύνδεση της αύξησης των πυρκαγιών με την κλιματική αλλαγή και την υπερθέρμανση, που μετατρέπει τους δρυμούς σε πυριτιδαποθήκες, στην πραγματικότητα και αυτή η φωτιά ξέσπασε ως αποτέλεσμα της καπιταλιστικής απληστίας των μεγάλων εταιρειών – στην περίπτωσή μας, της γιγαντιαίας ιδιωτικής εταιρείας ηλεκτροδότησης PG&E, που εδώ και χρόνια περικόπτει συστηματικά τις δαπάνες για ειδικευμένο προσωπικό και για ανανέωση και συντήρηση του απαρχαιωμένου δικτύου της.

Επίσημο πόρισμα δεν υπάρχει ακόμη, αλλά όλες οι ενδείξεις και μαρτυρίες συγκλίνουν πως ο όλεθρος ξεκίνησε στις 8 Νοεμβρίου με την πτώση ενός ξύλινου πυλώνα κοντά στο φράγμα Πόε, λίγα χιλιόμετρα έξω από τον «Παράδεισο».

Εδώ και πολλά χρόνια, η ισχυρή οικολογική κοινότητα της προοδευτικής και προηγμένης, υποτίθεται, Καλιφόρνιας καταγγέλλει την PG&E και τις άλλες μεγάλες εταιρείες «κοινής ωφέλειας» για την αδιαφορία που δείχνουν απέναντι στον συγκεκριμένο κίνδυνο. Για την ακρίβεια, πριν από 16 ολόκληρα χρόνια –το 2002– το Πάρανταϊζ σώθηκε από θαύμα, όταν και πάλι ξέσπασε φωτιά μετά την κατάρρευση πέντε πυλώνων στην ίδια περιοχή. Αλλά τίποτε δεν άλλαξε...

Η τεχνολογία υπάρχει, η βούληση λείπει: λίγα εκατομμύρια δολάρια, μια χούφτα ψίχουλα σε σχέση με τα δισεκατομμύρια του τζίρου αυτών των γιγάντων, θα ήταν αρκετά για να αντικατασταθεί το υπάρχον δίκτυο με υπόγεια καλώδια, και να τοποθετηθεί ένα απλό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης.

Αντί γι’ αυτό, εκατοντάδες άνθρωποι παγιδεύτηκαν και κάηκαν ζωντανοί μέσα στα σπίτια τους ή παγιδευμένοι μέσα στα αυτοκίνητά τους, όπως ακριβώς συνέβη πριν από τρεις μήνες στο Μάτι ή πέρσι στην Πορτογαλία...

Τρεις κολοσσοί, οι Pacific Gas and Electric (PG&E), Southern California Edison (SCE) και San Diego Gas and Electric (SDG&E) μοιράζονται την ηλεκτροδότηση της πλουσιότερης αμερικανικής πολιτείας – που, αν ήταν κράτος, θα είχε την όγδοη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.

Η τριάδα αυτή έχει ήδη κριθεί ένοχη για το ξέσπασμα 2.000 πυρκαγιών στην Καλιφόρνια μέσα στην τετραετία 2014-17, εκ των οποίων τα τρία τέταρτα «χρεώνονται» στην PG&E.

Με βάση τα επίσημα πορίσματα των αρχών, τουλάχιστον έντεκα μεγάλες πυρκαγιές του 2017 αποδίδονται σε «εγκληματική αμέλεια» της PG&E, και η εταιρεία αντιμετωπίζει συνολικά αξιώσεις ύψους...17 δισεκατομμυρίων δολαρίων, χωρίς να υπολογίζονται οι τεράστιες φετινές καταστροφές.

Τώρα, οι συγγενείς των θυμάτων ετοιμάζουν μαζικές αγωγές κατά των εταιρειών – αλλά λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο: οι (λέμε τώρα) Δημοκρατικοί που κυβερνούν την Καλιφόρνια, θορυβημένοι από το πιθανό ύψος των αποζημιώσεων και την πιθανότητα να χρεοκοπήσουν εξαιτίας τους οι προεκλογικοί σπόνσορές τους, φρόντισαν ήδη από τον Σεπτέμβριο να περάσουν νόμο που προστατεύει τις εταιρείες κοινής ωφέλειας από τις ευθύνες τους, σε περίπτωση που αποδειχθεί ότι ευθύνονται για τις πυρκαγιές!

Οι αποζημιώσεις, λέει ο νέος νόμος που φέρει την υπογραφή του κυβερνήτη Τζέρι Μπράουν, θα περιορίζονται σε επίπεδο που «δεν θα θέτει σε κίνδυνο την οικονομική σταθερότητα» των ένοχων μεγαθήριων...

Οσο για τον... Μεγάλο Ξενοδόχο, τον Τραμπ και την ομοσπονδιακή κυβέρνησή του, αυτός μάλλον ονειρεύεται ήδη τα πολυτελή «ριζόρτ» και τα γήπεδα γκολφ που θα ξεφυτρώσουν σε λίγα χρόνια στα καμένα: η προεδράρα με το πορτοκαλί μαλλί επισκέφτηκε πριν από λίγες μέρες «στα πεταχτά» το Πάρανταϊζ –μόνο για τις κάμερες– με ελικόπτερο φυσικά και αποφεύγοντας όπως ο διάολος το λιβάνι να πλησιάσει τα αντίσκηνα στους καταυλισμούς των απελπισμένων αστέγων, όπου ήδη έχει ξεσπάσει επιδημία από την κακή υγιεινή και την έλλειψη προσωπικού και υποδομών.

Και την περασμένη Κυριακή, ο υπουργός Εσωτερικών Ράιαν Ζίνκε το... τερμάτισε, καταγγέλλοντας πως για τις φωτιές ευθύνονται οι... «τρομοκράτες οικολόγοι» («environmental radicals», ήταν η φράση που διάλεξε) που εμποδίζουν τη σωστή διαχείριση των δασών από τις «καλές» εταιρείες!

https://www.efsyn.gr/arthro/mia-vrohi-den-sozei-ton-paradeiso

Η ηθική είναι σαν τον Θεό

Συντάκτης: Χρήστος Σκυλλάκος* 

Οταν έκανα το «Love», ήθελα να κάνω μια πολύ τρυφερή ταινία, μια συναισθηματική ταινία, αλλά οι αντιδράσεις του κόσμου ήταν πολύ ηλίθιες. «Γιατί έδειξες αυτό;», «γιατί έδειξες το άλλο;». Είχα να κάνω με πάρα πολλή ηλιθιότητα. Εχουν σοβαρό πρόβλημα όσοι σοκάρονται με τέτοιες εικόνες. Οταν κάνω ντους, δεν βλέπω καμιά διαφορά ανάμεσα στα μέλη του σώματός μου. Ανάμεσα στα γεννητικά μου όργανα και στο χέρι ή το κεφάλι μου. Ολα είναι μέρος του. Οι δυτικές χώρες, όμως, γίνονται όλο και πιο συντηρητικές σε σχέση με το γυμνό σώμα. Από την άλλη, στις αμερικανικές ταινίες βλέπουμε κλοπές, ληστείες. Μαθαίνουμε πώς να ληστεύουμε μια τράπεζα. Ο κόσμος στις ΗΠΑ ρωτάει συνέχεια: «πόσο φόρο πληρώνεις;», «πόσα λεφτά βγάζεις;». Από την άλλη, στο «Climax» δεν δείχνω καθόλου σεξ. Οταν το παρακάνεις με το ποτό, είναι το τελευταίο που σκέφτεσαι. Κάπως έτσι συνάντησα τον Γκασπάρ Νοέ, που ήταν καλεσμένος στο 29ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Στοκχόλμης (7-18 Νοέμβρη) για μια ειδική προβολή της τελευταίας του ταινίας «Climax», ταινία που έχει ήδη προβληθεί στη χώρα μας. Το «Climax» συνεχίζει στην παράδοση των πειραματισμών του με την κινηματογραφική εικόνα, δίχως όμως να γίνεται εμπόδιο στο περιεχόμενο. Προβληματικές πάνω στην ηθική του σύγχρονου δυτικού κόσμου μπαίνουν στο μικροσκόπιο μέσα στο κινηματογραφικά πάντα ενδιαφέρον και σκληρό σύμπαν του. Προκλητικός ή διανοητικός -σημασία πολλή δεν έχει-, ο Αργεντινός που ζει στη Γαλλία κινηματογραφιστής τού «Μη αναστρέψιμος» είναι σίγουρα μια σημαντική παρουσία στον καλλιτεχνικό χώρο. Και πράγματι κάτι έχει να πει για τον εαυτό του, την τέχνη ή και πέρα από αυτήν.

 Σύγχρονο σινεμά 

Ολες οι σημερινές ταινίες έχουν τη λογική της τηλεόρασης. Εναν χαρακτήρα, για παράδειγμα, τον δείχνει η κάμερα όσο τα χείλη του κουνιούνται, όσο μιλάει. Οταν τελειώνει τα λόγια του, όμως, σταματάει να έχει οποιοδήποτε ενδιαφέρον. Κόβεται απότομα το πλάνο και πάμε στο επόμενο πλάνο και τον επόμενο χαρακτήρα και πάλι από την αρχή. Ετσι η πλειονότητα των ταινιών τελικά που βλέπουμε είναι τόσο τεχνητές, τόσο συμβατικές. Η ζωή του ανθρώπου όμως, το πώς την αντιλαμβανόμαστε δηλαδή στη συνέχειά της, είναι σαν ένα τεράστιο μονοπλάνο με κάποια γρήγορα cut, σαν το ανοιγοκλείσιμο του ματιού.

 Αισθητικές εμμονές 

Από τη γαλλική Νουβέλ Βαγκ βλέπω ξανά και ξανά ίσως τις ταινίες δύο σκηνοθετών. Του Γκοντάρ, που του έχω τεράστιο θαυμασμό για όσα επινόησε στη γλώσσα του κινηματογράφου, και του Αλέν Ρενέ. Εμμονή έχω κυρίως με τον γερμανικό εξπρεσιονισμό. Μπορώ και βλέπω συνέχεια ταινίες αυτού του κινήματος. Και με τον Ντράγιερ. Επίσης, παρακολουθώ συνέχεια την «Οδύσσεια του Διαστήματος» και τον «Ανδαλουσιανό Σκύλο». Αυτόν τον έχω δει 60 φορές στη σειρά. Υπάρχουν σκηνές στις ταινίες μου που όντως έχουν επηρεαστεί από ταινίες τριάντα χρόνων πριν. Για παράδειγμα, οι διάλογοι στο «Climax» είναι αναφορά στο στιλ διαλόγων που χρησιμοποιούσε ο Φασμπίντερ. Ο χορός επηρεάστηκε από το «Obsession» του Ζουλάφσκι και ο χώρος που διαδραματίζεται η ταινία θυμίζει ίσως το «Suspiria». 

 Πειραματισμοί 

Δεν έχω επινοήσει τίποτα. Ισως στη νέα ταινία ο τρόπος όπως έβαλα τον χορό να είναι κάτι το καινούργιο. Μου φάνηκε πολύ κινηματογραφικός. Δεν είναι το ίδιο να βάλεις κάποιον να κολυμπάει. 'Η σκέψου πόσο εντυπωσιακό είναι αυτό που κάνουν οι χάκερ, αλλά, αν κάνεις μια ταινία για αυτούς, θα είναι απίστευτα βαρετή. 'Η είναι επίσης εντυπωσιακό κάποιος που βλέπει πολλά και περίεργα όνειρα. Αλλά αυτό δεν μπορεί να κινηματογραφηθεί. Εννοώ όσο εμείς το βλέπουμε απ’ έξω, σαν τρίτοι. Αλλο να ήμασταν στο μυαλό του, αλλά δεν είμαστε. Κάποια πράγματα είναι για κινηματογράφηση και κάποια άλλα όχι.

 Ηθική ή ο σώζων εαυτόν σωθήτω; 

Τη συνάντησες ποτέ; Συνάντησες ποτέ την ηθική; Είναι σαν τον θεό. Ποιος μπορεί να αποδείξει ότι υπάρχει; (γέλια). Οταν είσαι παιδί, νομίζεις πως είσαι το κέντρο του κόσμου. Μεγαλώνοντας, καταλαβαίνεις πως δεν είναι έτσι τα πράγματα. Κάπως έτσι θες να γνωριστείς με άλλους ανθρώπους, για να αποκτήσεις πρόσθετη δύναμη και να μπορείς να συνεχίσεις. Νιώθεις τότε πως είσαι μέρος κάτι μεγαλύτερου. Και αυτή είναι η εμπειρία σου στη ζωή. Ισως όμως μετά την πρώτη σου ερωτική αποτυχία σκέφτεσαι πως γεννήθηκες μόνος, πως θα ζήσεις μόνος και πως θα πεθάνεις μόνος. Πως τίποτα δεν είναι παντοτινό. Κοίτα, μπορείς να πετύχεις σαν ζευγάρι, σαν οικογένεια, σαν έθνος, αλλά τελικά η έννοια της ηθικής είναι ένα συμβόλαιο, μια συμφωνία για αμοιβαία επιβίωση, για αμοιβαία καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης του καθενός.

 Ρατσισμός 

Οταν οι άνθρωποι μισούν ο ένας τον άλλον, τότε γίνονται επιθετικοί, σκληροί και η ομάδα διαλύεται σε κομμάτια. Αρχίζει, λοιπόν, ο καθένας να επιδεικνύει τι τον διαφοροποιεί από τον άλλον. Και έτσι πολλές φορές δίχως λόγο και με πολύ σκληρό τρόπο, σαν να μην υπάρχει αύριο, οι άνθρωποι μπορούν να προσβάλουν τον άλλον. Αλλά υπάρχει αύριο. Και ας ξεχνάμε το τι είπαμε. Και ας κάνουμε πως συνεχίζουμε. Και ας λέμε «έχασα τον έλεγχο». Οταν οι άνθρωποι γίνονται σκληροί, θα βρουν οτιδήποτε στον άλλο για να τον προσβάλλουν. Την ηλικία, τη φυλή, τη θρησκεία, μέχρι και το πάχος. 

 «Ελευθερία», «Ισότητα», «Αδελφοσύνη» και γαλλική σημαία 

Θα μπορούσε στην ταινία να είναι και η γερμανική σημαία, αν τα γυρίσματα ήταν στη Γερμανία. Αλλά κοίταξε να δεις, υπάρχουν πολλά ψέματα στη ζωή, που συνηθίζουμε να λέμε. Για παράδειγμα, λέμε πως τα παιδιά είναι αθώα. Οχι! Είναι αμαθή. Δεν είναι περισσότερο αθώα από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Οι έννοιες λοιπόν αυτές, ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη μπορεί να μοιάζουν ωραίες πάνω σε μια σημαία -και όντως μου αρέσει να ζω και να εργάζομαι στη Γαλλία, γιατί υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες από άλλες χώρες-, αλλά μάλλον αυτές οι έννοιες υπάρχουν σαν σκοπός, σαν πρόθεση. Η ταινία, λοιπόν, μιλάει για μια ομάδα. Και για μένα μια ομάδα αντιπροσωπεύει ένα έθνος. Μια οποιαδήποτε ομάδα μπορεί να διαλυθεί και να αρχίσει να μισεί ο ένας τον άλλον. Αλλωστε, είναι γνωστό πως θέλει περισσότερο χρόνο να δημιουργήσεις κάτι, από το να καταστρέψεις κάτι. 

 Πολιτική ορθότητα

Υπάρχει κάτι ψεύτικο, κάτι τεχνητό σε αυτή την έννοια. Δεν μου αρέσει καν να τη χρησιμοποιώ. Οπως βλέπω εγώ τον εαυτό μου, όμως, όντως δεν είμαι «πολιτικά ορθός», αλλά είμαι πολιτικά κανονικός. Εφόσον «πολιτική ορθότητα» είναι το να μην κάνουμε θόρυβο. Πιστεύω πως η ιδέα αυτή έρχεται από τις ΗΠΑ, μια χώρα που δημιουργήθηκε από τόσες πολλές διαφορετικές κοινότητες. Που κάθε κοινότητα φοβάται την άλλη. Που ο ένας θέλει να κλείσει το στόμα του άλλου. Πάντως αν μέσα στα χρόνια ο άνθρωπος συνηθίζει να μη λέει το ένα, να μην λέει το άλλο, τότε σιγά σιγά αρχίζει και απολαμβάνει αυτό που δεν είναι σωστό. Οι άνθρωποι προτιμούν τα τέρατα από τους ήρωες στις ταινίες. Τον κακό χαρακτήρα από τον καλό, όπως έλεγε ο Ουέλς. Αυτά τα αστεία τέρατα, που όμως τελικά δεν είναι και τόσο αστεία. Να γιατί τώρα ο κόσμος ψηφίζει τον Τραμπ. Εναν σφαγέα. 

 *Κριτική επιτροπή FIPRESCI στο 29ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Στοκχόλμης. Μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI)

http://www.efsyn.gr/arthro/i-ithiki-einai-san-ton-theo

Όταν ούτε η ΔΕΔ δεν σβήνει παράλογο φορο-πρόστιμο

του Σπύρου Δημητρέλη

Από την ημέρα που δημιουργήθηκε η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, χιλιάδες φορολογούμενων κατάφεραν να ανατρέψουν άδικες αποφάσεις που είχαν λάβει σε βάρος τους οι υπηρεσίες της φορολογικής διοίκησης. Κατάφεραν κατά κύριο λόγο να διαγράψουν φορολογικά πρόστιμα τα οποία τους είχαν επιβληθεί για ψύλλου πήδημα και χωρίς οι ίδιοι να φέρουν ουσιαστική ευθύνη για πράξεις ή παραλείψεις τους.

Μόνο που σε μια περίπτωση που είναι αξιομνημόνευτη, ο φορολογούμενος δεν μπόρεσε να βρει το δίκιο του ούτε στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών και έτσι καλείται να πληρώσει πρόστιμο 500 ευρώ χωρίς να φέρει ουσιαστική ευθύνη για την φορολογική παράβαση στην οποία υπέπεσε.

Ας δούμε το ιστορικό της υπόθεσης. Φορολογούμενος διαθέτει τουριστικό κατάλυμα στη Λέρο. Στο νησί δεν υπάρχει πλέον εφορία (ΔΟΥ), αλλά μόνο Γραφείο Εξυπηρέτησης Φορολογούμενων. Ο φόρος διαμονής επί των διανυκτερεύσεων σε τουριστικά καταλύματα εφαρμόστηκε από φέτος την Πρωτοχρονιά και οι ξενοδόχοι υποχρεώνονται κάθε μήνα να αποδίδουν στο δημόσιο τα σχετικά ποσά με την υποβολή ειδικής δήλωσης.

Η δήλωση υποβάλλεται για κάθε μήνα του έτους με προθεσμία υποβολής έως το τέλος του επόμενου μήνα από τον μήνα αναφοράς. Ο φορολογούμενος της υπόθεσής μας είχε δικαίωμα να υποβάλλει τη δήλωση απόδοσης του φόρου διαμονής για πρώτη φορά έως το τέλος Φεβρουαρίου 2018 και αφορούσε την χρονική περίοδο από 1η Ιανουαρίου έως 31 Ιανουαρίου 2018.

Εκπρόσωπός του, προφανώς ο λογιστής, επισκέφθηκε με την δήλωση ανά χείρας το Γραφείο Εξυπηρέτησης Φορολογούμενων της Λέρου προκειμένου να την υποβάλλει στις 28 Φεβρουαρίου 2018, δηλαδή την τελευταία ημέρα της προθεσμίας. Από το ΓΕΦ τον ενημέρωσαν, όπως αναφέρεται στη σχετική ενδικοφανή προσφυγή που κατέθεσε ο φορολογούμενος, ότι δεν είχαν λάβει κάποιες οδηγίες από τα κεντρικά της ΑΑΔΕ για την υποδοχή δηλώσεων φόρου διαμονής και ότι θα έπρεπε ο φορολογούμενος να την υποβάλλει χειρόγραφα στην αρμόδια ΔΟΥ στην Κω.

Επιπλέον, σημειώνεται ότι εκείνη την περίοδο δεν είχε ακόμη ανοίξει η ηλεκτρονική εφαρμογή για την υποβολή των δηλώσεων φόρου διαμονής μέσω ίντερνετ. Με άλλα λόγια ο φορολογούμενος θα έπρεπε να μεταβεί αυθημερόν ακτοπλοϊκα στην Κω μόνο και μόνο για να υποβάλει τη δήλωση. Αυτό ήταν αδύνατο διότι δεν υπήρχε δρομολόγιο και έτσι μετέβει στην Κω στις 2 Μαρτίου, δηλαδή δυο ημέρες αργότερα. Η δήλωσε υπεβλήθη αλλά η ΔΟΥ Κω επέβαλε στον φορολογούμενο πρόστιμο εκπρόθεσμης δήλωσης ύψους 500 ευρώ!

Δηλαδή η ΔΟΥ Κω θεώρησε υπεύθυνο τον φορολογούμενο για την εκπρόθεσμη δήλωση παρά το γεγονός ότι αποδεδειγμένα δεν ήταν κακόπιστος, εμφανίστηκε όπως υποστηρίζει ο ίδιος στο ΓΕΦ Λέρου εμπρόθεσμα και δεν είχε... ελικόπτερο για να πετάξει αυθημερόν στην Κω και υποβάλλει τη δήλωση.

Ο φορολογούμενος έκανε το αυτονότητο. Υπέβαλε ενδικοφανή προσφυγή στην Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών. Μόνο που και η ΔΕΔ δεν τον δικαίωσε αφού όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της απόρριψης "δεν προβλέπεται οποιαδήποτε απαλλαγή από την επιβολή προστίμου λόγω υποστελέχωσης των ΓΕΦ η για λόγους δυσκολιών ακτοπλοικών δρομολογίων η καιρικών συνθηκών...”

Κατά τα άλλα η ακριτική Ελλάδα θα πρέπει να στηρίζεται και να μην τιμωρείται λόγω του ότι είναι ακριτική...

http://www.capital.gr/tax/3319572/otan-oute-i-ded-den-sbinei-paralogo-foro-prostimo

Οι συντάξεις, οι Ευρωπαίοι και η επάνοδος του πειραματόζωου

Του Α. Δ. Παπαγιαννίδη
skbllz@hol.gr

Ο Α. Δ. Παπαγιαννίδης

Συνεχίζεται λοιπόν με μπρίο η ελληνο-ελληνική αντιπαράθεση γύρω από το αν θα αποσυρθεί ή απλώς θα αναβληθεί ή θα κατατμηθεί στον χρόνο (ή οτιδήποτε πιο ευρηματικό) η δις προ-νομοθετημένη, πλην απ’ όλους στην Ελλάδα αποκηρυσσόμενη, περικοπή των συντάξεων (των παλαιών: οι μετά την άνοιξη του 2016 και μέχρι το τέλος της Ιστορίας έχουν ήδη σφαγιαστεί με τον νόμο Κατρούγκαλου). Από την πλευρά των δανειστών και της τρόικας/του κουαρτέτου/των θεσμών καταβάλλεται κάθε προσπάθεια ώστε να μην προκληθεί εμπλοκή προτού… τελειώσουν και οι κρίσιμες εκλογές στην Βαυαρία (που κινδυνεύουν να επικαθορίσουν την αυριανή ισορροπία στην όλη Γερμανία, άρα και στην Ευρώπη): αφήνεται λοιπόν ανέπαφο το pacta sunt servanda, αλλά παράλληλα διακινούνται πληροφορίες ή και σχέδια για ρεαλιστική αντιμετώπιση του αδιεξόδου -για την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και για κάθε ελληνικό πολιτικό κόμμα: το είδαν οι θεσμοί στο πρόσφατο πέρασμά τους από Αθήνα- το οποίο θα δημιουργείτο από την περικοπή συντάξεων από 1/1/19 στην προεκλογική Ελλάδα, η οποία είναι βέβαια μικρότερη και πιο έκκεντρη απ’ ό,τι η Βαυαρία, όμως…

Ενώ πάντως πολιτικές σταθμίσεις είναι εκείνες που θα οδηγήσουν τελικά στη «λύση» που θα δοθεί (οι βαυαρικές εκλογές είναι 14 Οκτωβρίου, το επόμενο Eurogroup 5 Νοεμβρίου - και ναι μεν δεν άρχει πλέον επισήμως των εξελίξεων το Eurogroup, όμως εκεί κινούνται τα νήματα), καθώς και στο προσφυγικό / μεταναστευτικό που αναφλέγει στην Ευρώπη η Ελλάδα του τέλους 2018 καλείται να σηκώσει πρόσθετο βάρος, αλλά και στην εικόνα σταθεροποίησης των Βαλκανίων και στην ανακατανομή ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο βρέθηκε να έχει κομβικό ρόλο - έρχεται και η πλέον τεχνοκρατική συνεισφορά να δείξει τι; Ότι τα θέσφατα των τριών διαδοχικών Προγραμμάτων Προσαρμογής (ως «μνημόνια» μάθαμε να τα υποληπτόμεθα, να τα μισούμε, να τα αναμασάμε) δεν πολυκατάλαβαν τι έκαναν στις οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου - και μάλιστα της Ελλάδας. Ότι η «διάσωση»/bail-out, έτσι όπως επιχειρήθηκε, επισώρευσε περιττό βάρος, αλλά και έφερε ευθέως αντίθετα των προσδοκώμενων αποτελέσματα.

Χρειάστηκε βέβαια η «Handelblatt» -η καθόλα τεχνοκρατική και έγκυρη και σεβαστή γερμανική οικονομική εφημερίδα- να ανασύρει την έκθεση των Lucyna Goemicka, Christophe Kemps, Gerrit Koester, Nadine Leiner-Killinger, στελεχών της ΕΚΤ. Οι οποίοι, στο Working Paper No2154 της τράπεζας (θαυμάστε ήδη τον αριθμό!) βλέπουν -Μάιο του 2018- το ίδιο θέμα που, από πλευράς ΔΝΤ, είχαν αναδείξει ήδη το 2013/2015 οι Olivier Blanchard και Daniel Leigh. Είναι λιγάκι ανατριχιαστικός ο ίδιος ο τίτλος του εγγράφου εργασίας 2154: «Learning about fiscal multipliers during the European sovereign debt crisis» με υπότιτλο: «Evidence from a quasi-natural experiment». Και αν ο κυρίως τίτλος παραπέμπει στο τι έμαθαν -στον τεχνοκρατικότερο των ευρωπαϊκών θεσμών, την ΕΚΤ- από την κρίση χρέους, ο υπότιτλος φέρνει σκέψεις: «Αποδεικτικό υλικό από ένα πείραμα υπό σχεδόν φυσικές συνθήκες». (Τουλάχιστον οι Blanchard-Leigh το είχαν πει πιο τεχνικά: «Growth Forecast Errors and Fiscal Multipliers» / «Σφάλματα στις προβλέψεις ρυθμών μεγέθυνσης και δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές».)

Εκείνο που προχωράει περισσότερο η ανάλυση των τεσσάρων της ΕΚΤ είναι το πώς το Συμβούλιο παρακολούθησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να «μαθαίνει» από τις αστοχίες υπολογισμού των πολλαπλασιαστών, αλλά το ίδιο έδωσε προτεραιότητα στο να «καθησυχάζει την κοινή γνώμη και τις αγορές ότι οι εντεινόμενες δημοσιονομικές ισορροπίες θα διορθώνονταν χωρίς καθυστέρηση», και τούτο επειδή «οι χρηματοπιστωτικές αγορές ήταν ιδιαίτερα πιεσμένες».

Όσο προχωρούσαν τα πράγματα, βέβαια, «κατέστη σαφές ότι η δημοσιονομική προσαρμογή είχε κάπως πιο επιζήμια επίπτωση [σχεδόν ποιητική η αναφορά στο πρωτότυπο: “had a somewhat more detrimental impact”] στη μεγέθυνση απ’ ό,τι αναμενόταν στα πρώτα χρόνια της κρίσης». Η ΕΚΤ δεν φτάνει, με τις σταθμίσεις που κάνει στη μελέτη των τεσσάρων, στην έκταση αναθεώρησης των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών του ΔΝΤ - όμως απευθύνει έκκληση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (αλλά και άλλους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον χώρο της οικονομικής πρόγνωσης: ΔΝΤ, ΟΟΣΑ) να δημοσιοποιεί εφεξής τις βασικές υποθέσεις πολλαπλασιαστή που χρησιμοποιεί όταν διατυπώνει προβλέψεις: Η τεχνικά ενάρετη αυτή σύσταση έχει ως στόχο να προωθείται η διαδικασία εκμάθησης των ίδιων των θεσμών. Όμως, εν τω μεταξύ, στο ταπεινότερο επίπεδο της πολιτικής, η «πλέον επιζήμια επίπτωση στη μεγέθυνση» έρχεται να λειτουργήσει όχι απλώς ως επιχείρημα στα χέρια του Ευκλείδη Τσακαλώτου στη διαπραγμάτευση για την περικοπή συντάξεων. Όχι στο γνώριμο ζεύγμα δημοσιονομικά / διαρθρωτικά, αλλά συνολικά μακροοικονομικά. Όταν και η «Handelsblatt» «βλέπει» το θέμα με τα μάτια παρακολούθησης πειράματος, πώς θα λειτουργήσει πολιτικά αυτό; 

https://www.naftemporiki.gr/story/1393522/oi-suntakseis-oi-europaioi-kai-i-epanodos-tou-peiramatozoou

Η κρυφή εποποιία

Συντάκτης: 

Ελένη Καρασαββίδου

Ηταν, ανάμεσα σε άλλα, η χαοτική αντίδραση μεταξύ τριών φαινομενικά άσχετων ανδρών. Ενός εθνικιστή φοιτητή, ενός καταχθόνιου πολιτικού κι ενός σαλεμένου θεωρητικού. Κι οι τρεις εκπροσωπούσαν τις βασικές πλευρές ενός πολιτιστικού περίγυρου εθνικών και ατομικών μεγαλοϊδεατισμών που στην εποχή τους έμπηγαν τα νύχια τους στο βλέμμα του ορίζοντα.

Ο Σερβοβόσνιος εθνικιστής Γκαβρίλο Πρίντσιπ δολοφόνησε 2 ανθρώπους στο Σαράγεβο. Ο κόμης Μπέρτχολντ, εκμεταλλευόμενος ως υπουργός Εξωτερικών τη δολοφονία, χειραγώγησε την περίσταση παίζοντας στη σκακιέρα των πολιτικών φιλοδοξιών του τις ζωές εκατομμυρίων.

Κι ο τρίτος, ο Γαλάτης στρατηγός Φος, έστρωνε στο αντίπαλο στρατόπεδο τον δρόμο κερδίζοντας τα χειροκροτήματα, μακριά βέβαια από τα πεδία των μαχών, με την απίστευτη πια θεωρία της «Furor Gallicae», της «ιδιαίτερης» γαλλικής ρώμης με βάση την οποία οι στρατιώτες «του» θα νικούσαν κάθε άλλον στρατό στην Ευρώπη.

Παρόλο που οι διανοούμενοι της εποχής, με τις έντονες πολιτικοκοινωνικές αναφορές μα και τις απλουστεύσεις, όπως ο καθηγητής Εϊντζελ μέσα από το Βιβλίο του «Η Μεγάλη Αυταπάτη» ή ο Ζορές, η φωνή της Συνείδησης της Β' Διεθνούς (με τους δικούς της μεγαλοϊδεατισμούς κι αυτή -και τη συνήθη επιλογή της ασυνεννοησίας μεταξύ των ηγετίσκων των θρησκευτικού τύπου σεχτών της) τόνιζαν τα τεράστια δεινά που ο Μεγάλος Πόλεμος θα επέφερε, όταν κηρύχθηκε τελικά το ημερολόγιο έδειχνε πως ήταν Αύγουστος του 1914.

Ο Πρίντσιπ πέθανε σε φυλακή της Τσεχίας, ενώ ο αρχηγός της οργάνωσης του, πέρασε από στρατοδικείο και εκτελέστηκε στη Θεσσαλονίκη - έδρα της σέρβικης κυβέρνησης.

Ούτε ο Μπέρτχολντ ούτε ο Φος, ούτε οι υπόλοιποι αξιοσέβαστοι φρενοβλαβείς δικάστηκαν ποτέ.

Ο καιρός προχώρησε από τότε. Αυτό που άφησε ως κύρια ανάμνηση της εποχής, μέσα σε χιλιάδες μικρότερες αφηγήσεις αυταπάρνησης και βαρβαρότητας, ήταν οι φονικότερες μάχες σώμα με σώμα που γνώρισε ο κόσμος.

Κι ακόμη τα δυο «αξιοπερίεργα» φαινόμενα μιας φύσης πολύπλοκης που δεν παύει ποτέ να μας εκπλήσσει με φως και με σκοτάδι:

Το ένα ήταν τα εκατοντάδες σώματα νεκρών νέων ανδρών που βρέθηκαν στα χαρακώματα με rigor mortis, την «τελευταία στύση», σαν ακροτελεύτια συλλογική επίκληση της ζωής μπροστά στην έλευση ενός απόλυτα προσωπικού θανάτου.

Το άλλο υπήρξε το ξέσπασμα των στίχων, που συνέβη ανάμεσα στις λάσπες και στο αίμα αθώων ανθρώπων και ζώων. Οπως έγραψε ο St. Lee λέκτορας στην Οξφόρδη «ο 1ος ΠΠ ήταν μια από τις συγκλονιστικότερες στιγμές του 20ού αιώνα, κατά την οποία οι καλλιεργημένοι στρατιώτες που "ξερνούσαν" τα κολέγια, βούτηξαν μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες και ξέσπασαν σε ποίηση», ως αντίσταση και κρυφή τους εποποιία.

http://www.efsyn.gr/arthro/i-kryfi-epopoiia

Ερντογάν: Ή θα κερδίσω ή ας καεί όλος ο ντουνιάς!

Συντάκτης: 

Τζεμίλ Τουράν *

«Και ευχαριστημένοι να είμαστε που ο Ερντογάν ανακοίνωσε πως θα γίνουν εκλογές. Θα μπορούσε να πει ότι την περασμένη εβδομάδα έγιναν και τις κέρδισε».

Αυτό το «πικρό» ανέκδοτο ακούγεται στην Τουρκία τις τελευταίες ώρες.

Στις 24 Ιουνίου λοιπόν οι πρόωρες εκλογές στην Τουρκία. Αυτή την έκπληξη έκρυβε στο μανίκι του ο Ερντογάν για τους Τούρκους πολίτες, που είδαν τον επί 15 χρόνια «μάγο» τους να τους οδηγεί σε μια ξέφρενη οικονομική κατηφόρα.

Αλήθεια, πώς έγινε και η Τουρκία ενώ φιγουράριζε ως μεγάλη οικονομική δύναμη να αντιμετωπίζει οικονομική κρίση;

Η «επιτυχημένη» κυβέρνηση Ερντογάν σε ποιο σαθρό και πωρώδες έδαφος ύψωνε τα παλάτια της;

Τρεις είναι οι αιτίες.

Πρώτον, η αχαλίνωτη φιλοδοξία του Ερντογάν για ένα οικονομικό θαύμα στην Τουρκία.

Η αρχή έγινε με τα φαραωνικών διαστάσεων έργα, έτσι ώστε το όνομα του Τούρκου προέδρου να μείνει στην Ιστορία αν όχι στην πάνω θέση αλλά τουλάχιστον στην ίδια με τον Κεμάλ Ατατούρκ.

Και μπήκαν στο παιχνίδι μεγάλες κερδοσκοπικές εταιρείες, οι λίρες δίνονταν από τον κρατικό κορβανά με τα τσουβάλια, τα οποία όμως γέμιζε, κάτω από συνθήκες που καθημερινά χειροτέρευαν, ο τουρκικός λαός.

Τα θεμέλια της τουρκικής οικονομίας τα ροκάνιζαν τα τρωκτικά, αλλά η εικόνα δεν το μαρτυρούσε.

Η Τουρκία τα τελευταία 15 χρόνια έδειχνε ότι όχι μόνο βρίσκεται σε πορεία ανάπτυξης αλλά και ότι λύνει τα πολλά προβλήματά της, αρχίζοντας από την Παιδεία, την Υγεία και τις Μεταφορές.

Οι επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις αυτές διευκόλυναν μεν την καθημερινότητα του τουρκικού λαού, αλλά τον φόρτωσαν με μεγάλο οικονομικό βάρος.

Ας πούμε, τα νοσοκομεία μισο-ιδιωτικοποιήθηκαν και τα πληρώνει πλέον και ο ασθενής αλλά και το κράτος, δηλαδή και πάλι οι πολίτες.

Ουσιαστικά παιζόταν ένα κρυφτό όλα αυτά τα χρόνια, ώσπου άρχισαν να μιλάνε ένα ένα τα κυβερνητικά στελέχη για οικονομικά προβλήματα.

Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, υπουργός Οικονομίας Μεχμέτ Σιμσέκ, σε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα σχετικά με τη μείωση των κονδυλίων της Ε.Ε. που προβλέπονταν για την Τουρκία, στον προϋπολογισμό του 2018, είπε: «Πιθανόν η Τουρκία πρέπει να βρει από το παγκόσμιο σύστημα τουλάχιστον 210 δισ. δολάρια για τον Προϋπολογισμό του 2018».

Την τελευταία περίοδο ο πληθωρισμός ξεπέρασε το 12%. Η ανεργία τον Δεκέμβριο του ’17 ήταν 10% και μέσα σε λίγους μήνες έφτασε το 16%, ενώ η «κρυφή» ανεργία λέγεται πως ξεπέρασε το 20%.

Η ισοτιμία του ευρώ με την τουρκική λίρα ξεπέρασε τις πέντε τουρκικές λίρες, ενώ πριν από δύο χρόνια ήταν 1 προς 1,50.

Ολες οι τουρκικές επιχειρηματικές ενώσεις και σύλλογοι αναφέρουν πια ότι το 2018 θα είναι πολύ δύσκολη χρονιά για την Τουρκία.

Γι’ αυτό ο ίδιος ο Ερντογάν πριν από έναν μήνα έλεγε πως «σύντομα θα κάνουμε μεταρρυθμίσεις, οικονομικές και φορολογικές» και ότι «απειλείται η χώρα μας από τις τρομοκρατικές οργανώσεις, κινδυνεύουν τα σύνορά μας ανατολικά και νοτιοανατολικά» (εννοώντας το Κουρδιστάν-Ιράκ και τη Συρία).

Προετοίμαζε το κλίμα ενώ την ίδια στιγμή φοβέριζε πως «όποιος μιλάει για εκλογές είναι προδότης».

Η μεγαλομανία του Ερντογάν αλλά και το μίσος και η εμπάθειά του κατά των Κούρδων βύθιζαν καθημερινά τη χώρα.

Με τα μέτρα που πήρε κατά του Ιρακινού Κουρδιστάν μετά τις 25 Σεπτεμβρίου, στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία, η Τουρκία έχασε πολύ μεγάλες οικονομικές εισροές που οφείλονταν στα πετρέλαια του Κουρδιστάν - 208 εκατ. βαρέλια πετρελαίου ενώ το σύνολο της δυνατότητας ήταν 553 εκατ. βαρέλια.

Από αυτά, το 65% μέσω Τουρκίας διοχετεύονταν στην παγκόσμια αγορά. Αυτό σημαίνει με τις σημερινές τιμές ότι έχασε 12 δισ. δολάρια.

Καθώς χάθηκαν και ακόμη 20 δισ. τα οποία υπολόγιζε να κερδίσει η τουρκική κυβέρνηση από τη διακίνηση και των υπόλοιπων βαρελιών πετρελαίου που βρισκόταν σε διαπραγμάτευση.

Το πρώτη υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου κατά 25% έγινε την ημέρα του δημοψηφίσματος στο Ιρακινό Κουρδιστάν.

Τότε οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να κλείσουν το χρηματιστήριο στην Κωνσταντινούπολη, διότι το 1 δολάριο έφτασε τις 3,53 λίρες και η ισοτιμία με το ευρώ τις 4,20.

Και η απόφαση του Ερντογάν να κλείσει το τελωνείο του Χαμπούρ ήταν η χαριστική βολή στην εισροή κερδών από τη νοτιοανατολική πλευρά της Τουρκίας.

Από εκείνο το τελωνείο καλυπτόταν το 16% της αγοράς του Κουρδιστάν. Μέσα στο 2016, 3 δισ. σε προϊόντα πέρασαν από κει, 4 εκατ. άνθρωποι -έμποροι, επαγγελματίες κ.ά.- και 2 εκατ. οχήματα.

Με το ξαφνικό κλείσιμο αυτής της τελωνειακής πύλης, χρεοκόπησαν επιχειρήσεις και εμπορικά μαγαζιά που βρίσκονταν από την πλευρά της Τουρκίας. Χιλιάδες ήταν δε τα καταστήματα που υπέστησαν κατασχέσεις από τις τράπεζες.

Επίσης από την Τουρκία –Κωνσταντινούπολη, Αγκυρα, Ντιγιάρμπακιρ, Αττάλεια– είχε καθημερινά 6 αεροπορικές πτήσεις προς το Κουρδιστάν, οι οποίες καταργήθηκαν με ότι αυτό σημαίνει για την οικονομία και τις συναλλαγές γενικότερα.

Οι δύο στρατιωτικές επιχειρήσεις της Τουρκίας προς τη Συρία ήταν και δύο πολύ μεγάλα χτυπήματα στην τουρκική οικονομία.

Στις 24 Αυγούστου 2016 ξεκίνησε η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία με την κωδική ονομασία «Ασπίδα του Ευφράτη» και κράτησε 216 ημέρες. Το στίγμα βρισκόταν στη βορειοδυτική Συρία, μεταξύ του Ευφράτη ποταμού, προς τα ανατολικά, στην πόλη του Αζάζ.

Ο βασικός σκοπός ήταν να κοπεί η επικοινωνία μεταξύ των κουρδικών περιοχών, για παράδειγμα μεταξύ Αφρίν και Κομπάνι.

Και να μην μπορούν οι Κούρδοι να έχουν πρόσβαση προς τη Μεσόγειο.

Η δεύτερη μεγάλη τουρκική επιχείρηση ξεκίνησε στις 20 Ιανουαρίου 2018, στο Αφρίν, με την ονομασία (τι ειρωνεία!) «Κλάδος Ελιάς». Μέχρι τις 18 Μαρτίου που διήρκεσε τσάκισε κυριολεκτικά την τουρκική οικονομία.

Μόνο ο Ερντογάν βγήκε κερδισμένος, διότι έφερε κοντά του τα κόμματα των εθνικιστών, των ρεπουμπλικάνων, των φιλελεύθερων, ακόμη και το Πατριωτικό Κίνημα.

Ολοι έσπευσαν να εκφράσουν την υποστήριξή τους στις ενέργειες του Τούρκου προέδρου.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα άκρατου εθνικισμού, όποιος διαφώνησε, από όποια μικρή ομάδα κι αν προερχόταν, φυλακίστηκε και βασανίστηκε.

Μέχρι και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δήλωσε πως υποστηρίζει την απόφαση της Τουρκίας για την εισβολή στο Αφρίν, ενώ σε αποστολή του ανέφερε πως η Εκκλησία προσεύχεται στον Θεό για την ειρήνη στη Συρία.

Κάποιες αδύναμες φωνές, σε διεθνές επίπεδο, κατά της εισβολής πνίγηκαν από την εκκωφαντική «παρέλαση» των Ρώσων, τις από «καρδιάς» ευλογίες της Ε.Ε. και την «δυναμική» υποστήριξη της Γερμανίας και της Ιταλίας.

Ετσι ολοκληρώθηκε η εισβολή στο Αφρίν από μια παραπαίουσα οικονομικά Τουρκία.

Ενα άλλο μεγάλο βάρος στην οικονομία της γείτονος, που είναι και το μόνο που παραδέχεται η ίδια ως βάρος, είναι οι πρόσφυγες από τη Συρία. Ξεπερνούν τα 3,5 εκατ. στην Τουρκία.

Επίσημα η κυβέρνηση αναφέρει πως μέχρι τώρα έχει ξοδέψει 36 δισ. τουρκικές λίρες κι ενώ η Ε.Ε. της είχε υποσχεθεί πως θα βοηθήσει οικονομικά για την αντιμετώπιση του προσφυγικού, μέχρι τώρα δεν της έχει δώσει ούτε μισή λίρα.

Σε κάθε ευκαιρία ο Ερντογάν κατηγορεί την Ε.Ε. γι’ αυτήν την αθέτηση της συμφωνίας και απειλεί να πνίξει την Ευρώπη με μεταναστευτικά/προσφυγικά κύματα.

Πάντως είναι η πρώτη φορά, από την ίδρυση του τουρκικού κράτους, που τουρκική κυβέρνηση έχει ανοίξει τόσα «θερμά» μέτωπα, όχι μόνο με τις γειτονικές της χώρες αλλά με όλο τον πλανήτη.

Εξαιρούνται η Ρωσία, με την οποία πρόσφατα έχει αναπτυχθεί «καλή φιλία», και το Ιράν, που, ως θεοκρατικό και σιιτικό, σε όλους τους τόνους διακήρυττε ότι ο κεμαλισμός είναι αντι-ισλαμισμός. Αυτά… last year.

Πάντως αυτές είναι λυκοφιλίες διότι ο ένας δεν εμπιστεύεται τον άλλο. Ο καθένας προσπαθεί να αποσπάσει όσα περισσότερα οφέλη μπορεί από αυτήν την ευκαιριακή συνεργασία.

Αλλά και κανείς από τους «άλλους» δεν θέλει να μείνει απ’ έξω. Με την αγορά, ας πούμε, των S-400 που έκανε η Τουρκία από τη Ρωσία έχει δημιουργηθεί σοβαρό πρόβλημα στο ΝΑΤΟ.

Η στροφή της Τουρκίας προς τους Ρώσους έχει δυσαρεστήσει τους Αμερικανούς. Αλλά και οι Τούρκοι ήταν ενοχλημένοι από την υποστήριξη των Αμερικανών προς τις κουρδικές δυνάμεις στην περιοχή.

Και σαν κερασάκι στην τούρτα ήρθε αναγνώριση από τις ΗΠΑ της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ και η συμφωνία ΗΠΑ - Αιγύπτου - Ισραήλ για την εξόρυξη φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ.

Για την ιστορία να πούμε πως είναι και η πρώτη φορά που η Τουρκία έχει τόσο άσχημες σχέσεις με τη Γερμανία.

Γερμανοί πολίτες βρίσκονται στις τουρκικές φυλακές και οι γερμανικές αρχές δεν επέτρεψαν στον Ερντογάν την περίοδο του τουρκικού δημοψηφίσματος για το Σύνταγμα να κάνει προεκλογική καμπάνια επί γερμανικού εδάφους.

Σε αντίποινα ο Ερντογάν ζήτησε από τους Τούρκους πολίτες που ζουν και ψηφίζουν στη Γερμανία να γυρίσουν την πλάτη στα αντι-τουρκικά κόμματα.

Με τη σειρά της η Γερμανία δίνει άδεια παραμονής σε εκατοντάδες γκιουλενιστές. Αν αυτές δεν είναι σχέσεις στο όριο τότε τι είναι; Οσο για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., δεν γίνεται πλέον θέμα.

Αυτή η ενταξιακή διαδικασία ξεκίνησε το 2005 και τώρα βρίσκονται στο χειρότερο σημείο. Ολα δείχνουν πως οι προσπάθειες έχουν σταματήσει αφού η Τουρκία παραβιάζει συνεχώς τα ανθρώπινα δικαιώματα – αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, βρίσκονται στις τουρκικές φυλακές 140 δημοσιογράφοι που η δίκη τους θα συνεχιστεί αυτή τη χρονιά.

Εν ολίγοις με όλο αυτό το κλίμα που έχει δημιουργηθεί, με την οικονομική κρίση να «θερίζει», με την τουρκική αντιπολίτευση αποδεκατισμένη, με το… σύνθημα «όλοι εποφθαλμιούν την πατρίδα μας», ο Ερντογάν πάει σε εκλογές και για να τις κερδίσει θα κάνει τα πάντα μέσα σ’ αυτές τις 65 μέρες.

Στόχος του είναι η αυτοδυναμία ώστε να ολοκληρωθεί η συνταγματική μεταρρύθμιση που οραματίζεται. Και γι’ αυτό δεν θα διστάσει να καταφύγει σε οποιαδήποτε ενέργεια ακόμη και προς γειτονικές χώρες.

Πάντως θα ξαναβγεί γιατί τα έχει «τακτοποιήσει» όλα – ο μηχανισμός είναι στα χέρια του και έχει δημιουργήσει το εθνικιστικό-ρατσιστικό κλίμα που χρειαζόταν.

Η αντιπολίτευση; Το ρεπουμπλικανικό κόμμα, CHP, σπαράσσεται αλλά δεν το ομολογεί. Το νέοτευκτο Εθνικιστικό «Καλό κόμμα», της επονομαζόμενης «Λύκαινας» Μεράλ Ακσενέρ, δεν ξέρει ακόμη αν θα μπορέσει να πάρει μέρος στις εκλογές.

Το φιλοκουρδικό κόμμα, HDP μετά την εκλογή Τούρκου αριστερού προέδρου έχει διχαστεί ενώ τα μισά μέλη του βρίσκονται στις φυλακές. Οπότε για ποια αντιπολίτευση να μιλήσουμε;

Γι’ αυτό και ο Ερντογάν ήδη το λέει σε όλους τους τόνους και με τους γνωστούς του… αναστεναγμούς: «Ή θα κερδίσω ή ας καεί όλος ο ντουνιάς. Αχ, οι ξένες δυνάμεις θέλουν να διαλύσουν τη χώρα μας».

*συγγραφέας και δημοσιογράφος

https://www.efsyn.gr/arthro/erntogan-i-tha-kerdiso-i-kaei-olos-o-ntoynias

Το ιστορικό βάθος του Αιγαίου

Συντάκτης: 

Αντώνης Λιάκος *

Υπάρχει ένα παλιό κινεζικό χαϊκού που ρωτάει πώς είναι το βουνό, και απαντάει πως εξαρτάται από πού το βλέπεις. Αποκτά διαφορετικές όψεις όταν σκαρφαλώνεις, όταν το βλέπεις από την κορυφή ή από το απέναντι βουνό. Ετσι είναι και η σημερινή κατάσταση στην περιοχή που ανοίγεται ανατολικά μας. Εμείς τείνουμε να βλέπουμε μόνο την ελληνοτουρκική ένταση, αποδίδοντάς την στη συσσώρευση των άλυτων ελληνοτουρκικών διαφορών και στην επιθετικότητα του Ερντογάν.

Δεν βλέπουμε τις αναταραχές στο ευρύτερο μαγνητικό πεδίο που τις προκαλεί. Γιατί το σύνορο που περνά στη στενή θαλάσσια ζώνη ανάμεσα στις μικρασιατικές ακτές, και σ’ αυτό που στον χάρτη φαίνεται σαν η γεωγραφική τους συνέχεια, δηλαδή τα ελληνικά νησιά, από τον Ελλήσποντο έως τα Δωδεκάνησα, αποτελεί μια καυτή γραμμή. Εχει ιστορικό βάθος και δυναμική που υπερβαίνει τις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες.

Αν το καλοκαίρι του 1914 ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος δεν ξεσπούσε στο Σαράγεβο, θα μπορούσε να έχει ξεσπάσει ανάμεσα σε Οθωμανική Τουρκία και Ελλάδα για την τύχη των νησιών που περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια με τους Βαλκανικούς πολέμους. Και όταν άρχισε ο πόλεμος, η Τουρκία οχύρωσε τις μικρασιατικές της ακτές και εκδίωξε εκατοντάδες χιλιάδες ελληνορθόδοξους των παραλίων, γιατί εκεί φοβόταν επίθεση.

Αλλωστε και οι πόλεμοι του 1912-13 και του 1919-22 δεν μπορούν να νοηθούν σαν ξεχωριστά γεγονότα από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ηταν πόλεμοι που αφορούσαν την αναδιοργάνωση μιας πολύ ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής.

Ας πάμε τώρα στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Γιατί παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα, που τα είχε καταλάβει η Ιταλία το 1911, χωρίς η Τουρκία να προβάλει αξιώσεις, veto, αλλά και χωρίς να διαπραγματευτεί να πάρει τα μισά από αυτά; Γιατί ο Ισμέτ Ινονού συναίνεσε διά της σιωπής του, πράγμα που θα του το χρέωναν διά βίου, ως στίγμα, οι αντίπαλοί του;

Οχι μόνο λόγω της στάσης ουδετερότητας της Τουρκίας στον πόλεμο, ούτε επειδή οι Βρετανοί επεδίωκαν να ικανοποιήσουν την Ελλάδα με τα Δωδεκάνησα αντί της Κύπρου. Αλλωστε, η σπαρασσόμενη Ελλάδα δεν είχε καμιά διαπραγματευτική δύναμη. Η αιτία βρίσκεται στη σοβιετική πίεση στην Τουρκία για την αναθεώρηση της Συνθήκης του Μοντρέ για τα Στενά (1936), και στην αξίωσή τους να αποσπάσουν από την Τουρκία περιοχές στη χερσόνησο του Καυκάσου, όμορες των σοβιετικών δημοκρατιών Γεωργίας και Αρμενίας. Ούτε τη δύναμη ούτε το κύρος είχε η Τουρκία να κάνει παζάρι υπό τη σοβιετική πίεση και με το ενδεχόμενο να ζητήσει η ΕΣΣΔ ως ναυτική βάση ένα από τα νησιά.

Ελλάδα και Τουρκία μπήκαν αναγκαστικά και βεβιασμένα στην ίδια μεριά του οδοφράγματος. Μπήκαν όμως μαζί με έναν άλλο εταίρο: το Ιράν. Και στο Ιράν, οι Σοβιετικοί υποχωρώντας είχαν δημιουργήσει δύο κρατίδια στα βορειοδυτικά σύνορά του, των Κούρδων και των Αζέρων, αποσπώντας εδάφη του.

Στα μάτια των Αμερικανών, η κατάσταση στις δύο περιοχές, τη Βαλκανική και εκείνην του Καυκάσου, ήταν μια γεωπολιτική πραγματικότητα στην οποία οι Σοβιετικοί πίεζαν τρεις χώρες: την Ελλάδα (διά του εμφυλίου), την Τουρκία και το Ιράν. Επομένως, το 1947, μετά την υποχώρηση των Βρετανών, που τότε είχαν άλλα προβλήματα στην Παλαιστίνη και στην Ινδία, τις τρεις αυτές χώρες οι Αμερικανοί τις χειρίστηκαν από κοινού, τις ονόμασαν «βόρειο ζεύγμα» (Τhe NorthernTier) και τις έθεσαν στην αρμοδιότητα ειδικού τμήματος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με αρχικά GTI, δηλ. Division of Greek, Turkish and Iranian Affairs.

Ας έλθουμε στο τώρα. Δεν υπάρχει πια αυτό το γεωπολιτικό μαγνητικό πεδίο, όπου από τη μια βρίσκονταν η ΕΣΣΔ και οι δορυφόροι της, και από την άλλη μια συμμαχία που περιελάμβανε τις ΗΠΑ, επικεφαλής του δυτικού κόσμου, μαζί με Ελλάδα, Τουρκία και Ιράν. Ανατράπηκε. Στη θέση του έχει δημιουργηθεί ένα καινούργιο που ανατρέπει πλήρως την προηγούμενη κατάσταση συνασπίζοντας πρώην εχθρούς.

Ο νέος πόλος αποτελείται από τη Ρωσία, το Ιράν και την Τουρκία. Ο αντίπαλος πόλος είναι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε., μαζί με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία, κύριους εχθρούς του Ιράν. Ελλάδα και Κύπρος περιδινίζονται αναγκαστικά σ’ αυτόν τον δεύτερο πόλο. Η γραμμή ανάμεσα στα δυο μαγνητικά πεδία περνά μέσα από τη Συρία και το Βόρειο Ιράκ, αλλά και το Αιγαίο ανάμεσα στα δυο μαγνητικά πεδία βρίσκεται. Δεν είναι πλέον ενδοσυμμαχική διαμάχη.

Εχει συσσωρευτεί πολλή ενέργεια στην ευρύτερη περιοχή που γυρεύει να εκτονωθεί. Αν και δεν έχουν όλοι τα ίδια συμφέροντα και αντιπαλότητες, ο πόλεμος έχει μια εσωτερική δυναμική. Αλλιώς μπαίνεις, διαφορετικός βγαίνεις. Μπορεί η Ελλάδα να μη σχετίζεται με τα μείζονα διακυβεύματα της διαμάχης, όπως αντίστοιχα συνέβη και στους προηγούμενους δύο παγκόσμιους πολέμους, αλλά η περιδίνηση που δημιουργεί ένας πόλεμος τραβά στην άβυσσο. Και πόλεμος δεν σημαίνει μόνο μάχες, βομβαρδισμοί, καταστροφές, αλλά και μεγάλες μετατοπίσεις πληθυσμών, και ευρείες πολιτικές ανακατατάξεις.

* ιστορικός, Πανεπιστήμιο Αθηνών

https://www.efsyn.gr/arthro/istoriko-vathos-toy-aigaioy