Γιάννης Σιώτος*
Η πραγματική απειλή που έχουν μπροστά τους δισεκατομμύρια
άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη δεν είναι ούτε ο κορονοϊός ούτε η ύφεση. Είναι οι
κρίσεις χρέους που θα ακολουθήσουν την πανδημία και θα παρασύρουν την
ανθρωπότητα σε έναν φαύλο κύκλο εξαθλίωσης, εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων
στους δανειστές και συρρίκνωσης ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Τα πρώτα θύματα της κρίσης θα είναι –όπως και στο
παρελθόν– οι πιο ευάλωτες και οι πιο φτωχές χώρες και επιχειρήσεις. Ομως, από
τη διάρκεια και την ένταση της ύφεσης θα εξαρτηθεί αν σε αυτό το γαϊτανάκι του
τρόμου θα βρεθούν εγκλωβισμένες οικονομίες που σήμερα θεωρούνται απόρθητες και
επιχειρηματικοί κολοσσοί που εμφανίζονταν ανίκητοι. Η προοπτική να τυλιχτεί η
ανθρωπότητα από μια αχλή, στην οποία κανείς πέραν των πιστωτών δεν θα
αισθάνεται ασφαλής, φαντάζει πιο πιθανή από ποτέ άλλοτε.
Ο κορονοϊός και το χρέος κατέστησαν το πέρασμα της
παγκοσμιοποίησης στη φάση της ωριμότητας πιο ανώδυνο και πιο αναίμακτο,
διαψεύδοντας εκείνους που υποστήριζαν ότι ο Covid-19 σηματοδοτεί
το τέλος της. Οσα έχουν γίνει και οι μέθοδοι (περιστολή ατομικών ελευθεριών και
δικαιωμάτων) που εφαρμόστηκαν δεν είναι παρά μια μικρογραφία ενός δυστοπικού
κόσμου στον οποίο η πανσοφία των αγορών θα είναι η νέα θρησκεία και η λεηλασία
των πόρων, η συγκέντρωση των αγορών και η περιστολή ελευθεριών, η νέα
αδιαπραγμάτευτη πραγματικότητα.
Οι πτωχές και οι χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου της
Αφρικής, της Ασίας και της Νότιας Αμερικής είναι ο προπομπός, καθώς αργά ή
γρήγορα στο ίδιο μονοπάτι θα βαδίσουν και οι πιο ευάλωτες οικονομίες του
ανεπτυγμένου κόσμου. Στις αρχές Απριλίου, οι «επενδυτές» είχαν αποσύρει
περισσότερα από 96 δισεκατομμύρια δολάρια από όλες τις αναδυόμενες αγορές και
οι εκροές κεφαλαίων συνεχίζονται. Η κίνηση αυτή προκάλεσε συναλλαγματικές
κρίσεις.
Το ραντ της Νότιας Αφρικής και το ρεάλ της Βραζιλίας ήδη
υποχώρησαν κατά 25% μέχρι στιγμής φέτος, ενώ ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζουν
η Κένυα, η Νιγηρία και άλλες χώρες. Με τα νομίσματά τους να μετατρέπονται σε
«χαρτιά», η εξυπηρέτηση των εξωτερικών δανείων έγινε ανέφικτη, η χρηματοδότηση
των εισαγωγών αδύνατη και η πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης απαγορευτική.
Στην Αφρική οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν, ενώ η
υγειονομική κρίση θα είναι ανεξέλεγκτη αν δεν βρεθούν τα επιπλέον 10,6 δισ. δολάρια
που σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί η πανδημία.
Για να αντιμετωπίσουν την «κεφαλαιακή καραντίνα», οι φτωχές χώρες στράφηκαν στο
Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Παγκόσμια Τράπεζα. Το ΔΝΤ έχει ήδη
αποδεσμεύσει κεφάλαια έκτακτης ανάγκης σε τουλάχιστον 39 χώρες και μέχρι τα
τέλη Μαρτίου περισσότερες από 40 χώρες το προσέγγισαν για βοήθεια.
Η Παγκόσμια Τράπεζα ετοιμάζεται να χορηγήσει 14 δισ.
δολάρια. Ωστόσο, αυτά τα ανεπαρκή ποσά δόθηκαν με βαριές εγγυήσεις και
επώδυνους όρους, που θα γίνουν αβάσταχτοι όταν τα χρήματα αυτά εξαντληθούν και
θα απαιτηθεί νέος δανεισμός. Ετσι, στο όνομα του χρέους θα ολοκληρωθεί η
λεηλασία των πρώτων υλών και της γης, ενώ η πείνα θα προκαλέσει συγκρούσεις, θα
αναδείξει δικτάτορες και θα αναγκάσει εκατομμύρια να πάρουν τον δρόμο για τη
Δύση.
Πολλά απ’ αυτά θα είχαν αποφευχθεί ή θα είχαν αμβλυνθεί
αν η Κίνα, ο μεγαλύτερος δανειστής των αναπτυσσόμενων και φτωχών χωρών, δεν
αποφάσιζε να σφίξει το βρόχο του δανεισμού. Στις 15 Απριλίου, τα μέλη του G20 –εκτός της Κίνας– δεσμεύτηκαν να αναστείλουν την αποπληρωμή όλων των
δανείων έως το τέλος του έτους. Το Πεκίνο εξαίρεσε εκατοντάδες μεγάλα δάνεια
που είχαν δοθεί σε δεκάδες χώρες για την κατασκευή 1.800 έργων στο πλαίσιο του
προγράμματος Belt and Road.
Ετσι ανάγκασε τα κράτη-οφειλέτες να επιλέξουν μεταξύ της
εξυπηρέτησης του χρέους και της εισαγωγής βασικών αγαθών, όπως τρόφιμα και
ιατρικές προμήθειες. Ανάμεσα στα κράτη-οφειλέτες της Κίνας είναι το Πακιστάν,
που έχει δανειστεί τουλάχιστον 21 δισ. δολάρια (7% του ΑΕΠ), η Νότια Αφρική με
14 δισ. δολάρια περίπου (4% του ΑΕΠ), το Τζιμπουτί (80% του ΑΕΠ), η Αιθιοπία
(20% του ΑΕΠ) και άλλα. Προφανής στόχος της κινεζικής ηγεσίας είναι να αρπάξει
τις πολύτιμες για αυτήν πρώτες ύλες τους και να οικειοποιηθεί την ανεκτίμητη γη
τους. Με όπλο το χρέος, εκτοπίζει τους δυτικούς ανταγωνιστές και εξασφαλίζει τη
σχεδόν μονοπωλιακή εκμετάλλευση των φυσικών πόρων των χωρών αυτών.
Ανάλογες πρακτικές, προσαρμοσμένες σε ευρωπαϊκές
προδιαγραφές, ακολουθεί από το 2010 η Γερμανία με τις υπερχρεωμένες χώρες της
Ευρώπης. Η πολιτική του πανίσχυρου αυταρχικού πιστωτή έγινε φανερή στο
τελευταίο συμβούλιο κορυφής που αφορούσε τη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση
των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Η κυρία Μέρκελ μπορεί να μην έβαλε,
ακόμα, το μαχαίρι στον λαιμό της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, όπως η
Κίνα στο Τζιμπουτί, αλλά το κούνησε απειλητικά μπρος στο πρόσωπό τους.
Γιατί, όπως και να το κάνουμε, οι «συμβιβασμοί» που
συζητά δεν είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από μια παράκαμψη πριν
από το τέρμα, στο οποίο θα βρίσκονται οι Γερμανοί και οι κολαούζοι τους για να
αρπάξουν από τους Ιταλούς, Ελληνες, Ισπανούς και όσους ακόμα Ευρωπαίους θα
βρεθούν στη δίνη της υπερχρέωσης, ό,τι τους έχει γυαλίσει στο μάτι.
Εκτός από το κρατικό χρέος υπάρχει και το εταιρικό, το
οποίο βρίσκεται σε επίπεδα-ρεκόρ. Η ύφεση θα οδηγήσει τις περισσότερες
υπερχρεωμένες επιχειρήσεις να κηρύξουν στάση πληρωμών και οι τράπεζες σε
κάποιες απ’ αυτές θα προτείνουν προγράμματα αναδιάρθρωσης, οι περισσότερες όμως
θα καταρρεύσουν για να τις πλιατσικολογήσουν.
Ο κορονοϊός έβαλε σε κίνηση τον μηχανισμό για τη
μεγαλύτερη και βιαιότερη αναδιανομή πλούτου στην ανθρώπινη ιστορία. Ο κ.
Μητσοτάκης και οι ιδεολογικοί συγγενείς του σε όλο τον κόσμο έχουν μία μοναδική
ευκαιρία να εφαρμόσουν τις πολιτικές τους υποδυόμενοι τους σωτήρες. Αυτό που
προκαλεί απορία είναι η εκκωφαντική σιωπή της Αριστεράς, η οποία προφασιζόμενη
την «υπευθυνότητα» παρακολουθεί τους πλιατσικολόγους να «ακονίζουν τα μαχαίρια
τους» με την αταραξία του... παρατηρητή.
*Δημοσιογράφος,
συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου