Αφορισμοί 3+2

1.Ο αναγνώστης Ιστορίας είναι εύκολο να ταυτισθεί με τους ήρωες των γεγονότων, ή για να το διατυπώσουμε λίγο πιο αντιηρωικά, με αυτούς τέλος πάντων, τους επιφανείς και αφανείς, που κινούν τα νήματα και συχνά ξεχνά ότι σε περιόδους μεστές Ιστορίας θα μπορούσε να είναι στην καλύτερη περίπτωση ένα ανδρείο ανδρείκελο και στη χειρότερη ένας ακόμη νεκρός. Ακόμα κι έτσι όμως, νεκρός, με το μέγιστο τίμημα της ίδια του της ζωής, δε θα ήταν πια κατά φαντασία θεατής της Ιστορίας.

2.Λίγο πριν τον βρει στο δόξα πατρί-δα η σφαίρα, αυτός σκεπτόταν πως ο πόλεμος προκαλεί μόλυνση του περιβάλλοντος.

3.Αν η Anna Frank ζούσε το ημερολόγιο της δεν θα είχε ανακαλυφθεί. Μπορεί βέβαια να το εξέδιδε και η ίδια, αλλά ποτέ δεν θα είχε την ίδια αξία. Θα έπρεπε τότε με τίμημα τη ζωή που της χαρίστηκε να γράψει κάτι αντάξιο η απλώς να φυλάξει το ημερολόγιο σε ένα συρτάρι και να ζήσει τη ζωή της.

1.Η ζωή του είχε φως. Το ατένιζε. Δεν είχε λόγο να το περιγράψει ή να το αναλύσει. Όταν τυφλώθηκε από τη διαρκή ενατένηση άρχισε να ζωγραφίζει χρησμούς. Τον είπαν σημαντικό προφήτη αλλά αυτός απλώς ιχνηλατούσε στο σκοτάδι αναμνήσεις φωτός.

2.Έφτασε να γνωρίζει τόσα πολλά που φοβόταν να πράξει τα ελάχιστα. Κατάλαβε πως μια μορφή αμνησίας επιβαλλόταν. Ξέχασε ποιος αλήθεια ήταν αυτός και που πάει και σιγά –σιγά βρήκε το δρόμο του.

Περί ύψους

Certes, I'artiste désire s'élever,... mais I'homme doit rester obscur. Paul Cezanne

Ὁ Ἰταλὸς πυροτεχνουργὸς ἔχει ἐγκαταστήσει τὸ λιτὸ κι’ ἀπέριττο, τὸ φτωχικὸ ἐργαστήριό του, ἐπὶ τῆς κορυφῆς τοῦ ἀττικοῦ λόφου. Ἐκεῖ ἀσχολεῖται νυχθημερὸν μὲ τὰ ἄπειρα πειράματά του καὶ μὲ τὴν παρασκευὴ τῶν διάφορων προϊόντων τοῦ ἐπιτηδεύματός του: βαρελότα, χαλκούνια, καὶ ἄλλα «μαϊτάπια». Γιατί αὐτὸς εἶναι ποὺ προμηθεύει τοὺς πανηγυριστὰς τὶς παραμονὲς τῶν μεγάλων ἑορτῶν τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ κι’αὐτὸς εἶναι, πάλι, πού, τὶς νύχτες τῶν ἐθνικῶν ἐπετείων, διακοσμεῖ τοὺς οὐρανούς μας μὲ λογῆς-λογῆς φανταχτερὰ λουλούδια, μ' ἐκθαμβωτικὰ πλουμιὰ καὶ μὲ ταχύτατες ρουκέττες ποὺ καταλήγουν σὲ μυριόχρωμη βροχὴ ἀπὸ σπίθες. Σπανίως ἐγκαταλείπει τὸ ἔργον, ὅμως, τὰ βράδυα, ἐνίοτε, περιφέρει τὴ σακατεμένη κι' ἀλαμπουρνέζικη σιλουέττα του, ἀπὸ καπηλειὸ σὲ καπηλειό, χρησιμοποιώντας, κατὰ προτίμηση, τὰ σκοτεινότερα στενά τῆς ἀγορᾶς. Τὸ ἐπάγγελμά του εἶναι ἄκρως ἐπικίνδυνο: πυρῖτις, κι’ ἒσθ’ ὅτε δυναμῖτις, εἶναι ἡ πρώτη ὕλη τῶν ἐργοχείρων του. Ἡ παραμικρὴ ἀπροσεξία ἀρκεῖ κι’ἐπέρχεται ἡ τρομερὰ καταστροφή: μέσα σὲ ἐκκωφαντικὸ κρότο τινάζονται στὸ καθαρὸ πρωινὸ καὶ τὸ ἐργαστῆρι κι’ ὁ πυροτεχνουργὸς μαζύ, καὶ βλέπομε νὰ στριφογυρνοῦν ψηλὰ στὸν ἀέρα, ὧρες, κι’ ὁ Ἰταλὸς καὶ τὰ σανίδια τῆς μπαράγκας καὶ πηχτὰ σύγνεφα σκόνης, ἐνῷ μιὰν ἔντονη μυρωδιὰ μπαρούτης ἁπλώνεται παντοῦ.

Ὅμως ποτὲ δὲν ἐπέρχεται τὸ μοιραῖον, γιατί ὑπάρχει κάτι. Ἕνα μυστικό. Κι’ αὐτὸ τὸ μυστικὸ εἶναι ἁπλούστατα ἡ σύζυγος ποὺ γρηγορεῖ. Πράγματι, ἡ γυναῖκα του, δική μας: εὐλαβικὴ κι' όρθόδοξος χριστιανή, ξημεροβραδυάζεται στὶς ἐκκλησιές, καὶ κάνει βαθειὲς μετάνοιες, κι' ὅλο προσεύχεται γιὰ δαύτονε. Κι' ἔτσι τόνε κρατᾶ στὴ ζωή.

Μάλιστα, κάτω στὴν χαράδρα ποὺ περιβάλλει τὸν ἀττικὸ λοφίσκο, ἐκεῖ, ἡ μαύρη, ἔχει σπείρει τὸν κόσμο μ' ἀναρίθμητα προσκυνητάρια, τὰ περισσότερα μαρμάρινα, ἄλλα ταπεινότερα, ὅμως ὅλα μὲ εἰκόνα Θεοτόκου ἢ ἄλλου ἁγίου, κι' ὅλα μὲ μιὰ θυρίδα, γιὰ τὰ λεφτά. Κάθε τόσο συλλέγει ὑπομονετικὰ τὰ χρήματα, καὶ τὸ μεγαλύτερο μὲν μέρος διαθέτει γι’ ἀγαθοεργοὺς σκοπούς, ἐνίσχυση ἀπόρων, ἀνακούφιση ἀσθενῶν, ἀποπεράτωση ἐκκλησιῶν, κι’ ἕνα ἄλλο μέρος τὸ φυλᾶ προσεκτικά, καθὼς σκοπεύει μ' αὐτό, ἐν καιρῷ, ν’ἀνεγείρη ἐκκλησία τιμωμένη μὲ τ' ὄνομα τῆς Ἁγίας ΑΙκατερίνης.

(Πιὸ πέρα, στὴ χαράδρα, κάποιος ἔχει ἐγκαταστήσει κυψέλες, μελισσιῶν, σ’ ἕνα χωράφι, καί, πιὸ πέρα ἀκόμη, μέσα σὲ περιβόλι, εἶναι τὰ ἐρείπια μισοχτισμένου ἀρχοντικοῦ).

Αὐτὴ ἡ ἱστορία τοῦ Ἰταλοῦ εἶναι κι’ ἡ ἱστορία ἡ δικιά μας, Ἑλένη. Δὲν εἶμαι ἐγὼ ὁ πυροτεχνουργός; Τὰ ποιήματά μου δὲν εἶναι Πασχαλινὰ χαλκούνια, κι’ οἱ πίνακές μου καταπλήσσοντος κάλλους νυχτερινὰ ὑπέρλαμπρα μετέωρα τοῦ Ἀττικοῦ οὐρανοῦ; Κι’ ὅμως, ἐὰν ἀκόμη δὲν μὲ κατασπαράξανε ἀλύπητα, νὰ πετάξουνε τὶς σάρκες μου στὰ σκυλιά, αὐτὸ δὲν τὸ χρωστάω σ’ ἐσένα, στὴ μεγάλη στοργή σου καὶ στὴν ἀγάπη σου; Τὸ ξέρω, μή μοῦ τὸ κρύφτεις, τὸ ξέρω σοῦ λέω: προσεύχεσαι γιὰ μένα!

Μάζευε τὰ λεφτὰ τῶν προσκυνηταρίων μας καὶ σκόρπαε, μὲ τ' ἅγια λευκά σου χέρια, τὸ καλὸ παντοῦ. Ὅμως κράτα ἕνα μέρος, νὰ συγκεντρώσωμε, κι’ἐμεῖς, λίγο-λίγο ἕνα ποσό, γιὰ ν' ἀνεγείρουμε μιὰν ἐκκλησιὰ ἀφιερωμένη στὴν Βασίλισσα ποὺ εἶχε τ’ὄνομά σου. Ἐκεῖ μέσα, σ' αὐτὴν τὴν ἐκκλησία θὲ νὰ σὲ παντρευτῶ. Γιατί εἶσαι ὡραῖα, ἔχεις τὴν πιὸ εὐγενικὴ κι’ ὑπερήφανη ψυχή, καὶ σ’ ἀγαπῶ παράφορα.

Του Νίκου Εγγονόπουλου, απὸ τὴ συλλογὴ «Ποιήματα», εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1994.

Γυαλιά καρφιά

Σε δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=239048  τονώθηκε η εθνική μου υπερηφάνεια από τις συνεχείς κατραπακιές των τελευταίων μηνών, όταν πληροφορήθηκα ότι η Ελλάδα, σε παγκόσμια κλίμακα, είναι η πρώτη χώρα παραγωγής περλίτη (φυσικό γυαλί) και δεύτερη χώρα παραγωγής κίσσηρης (ελαφρόπετρας). Ψάχνοντας το θέμα λίγο παραπάνω, και ενώ άλλα δημοσιεύματα ισχυρίζονται ότι είμαστε πρώτοι παγκοσμίως και στην ελαφρόπετρα, συνειδητοποίησα ότι αυτή η παγκοσμίων διαστάσεων παραγωγή συντελείται μόνο σε ένα νησάκι της Ελλάδας, το επονομαζόμενο Γυαλί.

Το Γυαλί είναι ένα νησί του νότιου Αιγαίου στα Δωδεκάνησα που βρίσκεται ανάμεσα στην Κω και την Νίσυρο και έχει έκταση 5 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ο πληθυσμός του είναι 10 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001 και διοικητικά ανήκει στον Δήμο Νισύρου. Όλο το νησί έχει κηρυχθεί Τοπίο Φυσικού Κάλλους(ΤΙΦΚ με κωδικό AT5010083) και υπάρχουν δάση με κουμαριές και πεύκα.

Στο Γυαλί έγιναν κατά καιρούς επιφανειακές αρχαιολογικές έρευνες οι οποίες εντόπισαν προϊστορικές, ελληνιστικές και ρωμαϊκές θέσεις σε διάφορα σημεία, ανάμεσα στις οποίες σημαντική θέση κατέχουν τα λατομεία οψιανού στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού. Η κατοίκηση του Γυαλιού ανάγεται στα Nεολιθικά χρόνια (Nεότερη Nεολιθική περίοδος, 4500-3200 π.Χ.), όπως συνάγεται από τον οικισμό και το νεκροταφείο στο νοτιοδυτικό τμήμα του. Η ανασκαφή του χώρου αποκάλυψε σύνολο τοίχων και αψιδωτό κτήριο στην κορυφή λόφου. Το νεκροταφείο αποτελείται από λαξευμένους στο φυσικό πέτρωμα ορθογώνιους τάφους. Νεολιθική κεραμική και απολεπίσματα οψιανών συλλέχθηκαν σε διάφορες θέσεις σε όλο το νησί ενώ έχουν βρεθεί και δυο χωνευτήρια με σκωρίες τήξης χαλκού, που αποδεικνύουν την πρώιμη άσκηση μεταλλουργίας. Το κύριο αξιοθέατο του νησιού που είναι το νεολιθικό αψιδωτό κτήριο στην κορυφή του λόφου που δεσπόζει πάνω από το λατομείο της εταιρείας «ΛΑΒΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΙΚΗ Α.Ε.», λόγω και της εύθραυστης κατασκευής του, κοντεύει να χαθεί κάτω από τη σκόνη του λατομείου και είναι άμεση και επιτακτική η στέγασή του.

Η εταιρεία ΛΑΒΑ μαζί με την εταιρεία ΠΕΡΛΙΤΕΣ ΑΙΓΑΙΟΥ είναι η μια από τις δύο μεγάλες εταιρίες που έχουν εκμισθώσει το νησάκι και έχουν αναλάβει να εξορύξουν τον περλίτη και την ελαφρόπετρα. Το ένα κομμάτι του νησιού ανήκει στο δήμο Νισύρου και έχει εκχωρηθεί για 20 χρόνια στην εταιρία «ΛΑΒΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΙΚΗ Α.Ε.», (η οποία από το 1977 έχει εξαγορασθεί από την «ΑΓΕΤ Ηρακλής») με ετήσιο μίσθωμα 1.500.000 €, (ποσό που αποτελεί το 70% των συνολικών εσόδων του δήμου). Το μέρος που ανήκει στο ελληνικό δημόσιο έχει εκχωρηθεί για μία πενταετία στην εταιρία «ΠΕΡΛΙΤΕΣ ΑΙΓΑΙΟΥ». Τα ορυχεία αυτά έχουν ξεκοιλιάσει και συνεχίζουν να κατατρώγουν την πλευρά του νησιού προς τη Νίσυρο δημιουργώντας δύο μεγάλους κρατήρες, όπως φαίνεται ευκρινώς και από τη φωτογραφία, που συνεχώς επεκτείνονται και προς την πλευρά με τα δάση από πεύκα και κουμαριές, κάνοντας την εξαφάνιση του νησιού να μην φαντάζει σχήμα λόγου. Αν και στις συμβάσεις με το ελληνικό κράτος προβλέπεται η αποκατάσταση του φυσικού τοπίου μετά το πέρας της εκμετάλλευσης, που έχει συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα, η οικολογική καταστροφή δείχνει να είναι σημαντική μολονότι η εταιρεία ΛΑΒΑ Α. Ε. ισχυρίζεται ότι για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος φυτεύονται κάθε χρόνο στο νησί 3.000 – 4.000 φυτά, ανθεκτικά στις αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στις εγκαταστάσεις εξόρυξης.

Από το μικρό αυτό ενδεικτικό παράδειγμα αντιλαμβάνεται κανείς ότι σχεδόν κάθε «δείκτης ευημερίας» αντιστοιχεί αν όχι σε μια οικολογική καταστροφή τουλάχιστον σε μια εν δυνάμει σοβαρή οικολογική διακινδύνευση και σε μια οπισθοχώρηση σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Το κριτήριο της ανάπτυξης με τη μορφή της μεγέθυνσης του Α.Ε.Π οδηγεί την κάθε κοινωνία– στην πράξη την οικονομικοπολιτική ελίτ της βέβαια- να επιλέξει ποια καταστροφή είναι η βέλτιστη για τη γενική( ; ) ευημερία. Το ερώτημα φαντάζει ρητορικό και απλοϊκό αλλά τι μέλλον θα είχε ο πεπερασμένος πλανήτης μας και με τις δεδομένες ικανότητες αυτοΐασης της γης, αν όλα τα κράτη της γης «έτρεχαν» για χρόνια με ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 10% ;

Image: Dimitrios T.

http://www.e-geoponoi.gr/2010-01-20-13-52-57/3055-2011-01-17-06-25-58.html

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=378692&dt=17/01/2011

Κους κους με φρέσκο ψάρι

Τα τελευταία χρόνια ολοένα και πιο σπάνια παρακολουθώ κινηματογραφικές ταινίες στην τηλεόραση. Από τη μια πλευρά δε βλέπω σχεδόν καθόλου τηλεόραση έτσι ώστε και κάτι καλό να προβληθεί συνήθως το προσπερνώ. Από την άλλη στην εποχή του dvd και του Internet δεν αντέχω τις καταιγιστικές διαφημιστικές διακοπές κυρίως των ιδιωτικών καναλιών σε μια ταινία. Άλλωστε ρίχνοντας καμιά ματιά στη χάση και στη φέξη σε τηλεοπτικά προγράμματα, διαπιστώνω ότι σε εποχές ισχνών αγελάδων οι ταινίες που προβάλλονται αν δεν είναι ολοένα και χαμηλότερου επιπέδου, είναι χιλιοπαιγμένες παραγωγές. Έτσι είναι αρκούντως τυχαίο που χθες στην ΕΤ-1 είδα το Κους κους με φρέσκο ψάρι του γαλλοτυνήσιου Αμπντελατίφ Κεσίς, συμπτωματικά ενώ μαίνονται οι ταραχές στην Τυνησία εξαιτίας της ζοφερής οικονομικής κατάστασης της χώρας.

Η ταινία είναι ένας αργόσυρτος ύμνος στα υλικά με τα οποία πλάθεται η ζωή: Έρωτας, Αγάπη, Ματαίωση, Ελπίδα, Στωικότητα, Φόβος, μικρότητες, το Αναπάντεχο.. Κάποιοι θα θεωρήσουν ότι υπάρχει φλυαρία στους διαλόγους, άλλα αν αφεθείς στους καλοδομημένους χαρακτήρες της ταινίας θα διαπιστώσεις ότι είναι μια φλυαρία μεστή, έμπλεη συναισθημάτων με καλοδουλεμένο το ψυχικό υπόβαθρο των ηρώων.

Ο 61χρονος κύριος Σλιμάν Μπεϊζί, μάλλον τυνήσιος μετανάστης πρώτης γενιάς, πάντα τυπικός στις υποχρεώσεις του, απολύεται από υπάλληλος στα ναυπηγεία της Μασσαλίας και στην κρίσιμη αυτή καμπή της ζωής του, δωρικός και χωρίς να θέλει να λογοδοτήσει για το μόχθο του, βλέπει τη σπεσιαλιτέ της πρώην γυναίκας του, το κυριακάτικο κους κους με φρέσκο ψάρι, σαν το έναυσμα να πραγματοποιήσει τώρα στη δύση του, ένα φωτεινό του όνειρο: να ανοίξει πλωτό εστιατόριο με σπεσιαλιτέ το ανωτέρω φαγητό σε ένα σαπιοκάραβο που αγόρασε με τα λεφτά της πενιχρής αποζημίωσης του. Στο όνειρο του τον συνοδοιπορεί περισσότερο η νεαρή Ριμ, πρόσωπο κλειδί στην ταινία, κόρη της περήφανης αυτοδημιούργητης γυναίκας που διατηρεί ξενοδοχείο και ο κύριος Μπεϊζί έχει σχέση μαζί της. Με τη βοήθεια της φαίνονται να ξεπερνιούνται τα γραφειοκρατικά εμπόδια και όλοι προσκαλούνται σε μια πρόβα τζενεράλε του εστιατορίου…

Το κους κους της πρώην γυναίκας του είναι ο συνδετικός ιστός της πολυπληθούς οικογένειας του Μπεϊζί, που τα μέλη της συναντιούνται κάθε Κυριακή και παρά τις δυσκολίες και τις ατομικές δυσλειτουργίες, οσμίζεσαι στο σπίτι περισσότερο την αγάπη παρά τα μπαχαρικά του πικάντικου φαγητού. Άλλωστε ένα πιάτο πάντα φυλάσσεται και προσφέρεται και στον πατέρα που ζει στο ξενοδοχείο με την καλή του. Το οικογενειακό τραπέζι, έξοχα κινηματογραφημένο, εκπέμπει ευφορία, ενώ διαχέεται πηγαίο γέλιο, σε αντίστιξη για παράδειγμα με το έξοχα κινηματογραφημένο οικογενειακό τραπέζι στη Χώρα Προέλευσης του Σύλλα Τζουμέρκα που πρoοικονομούσε τα κατοπινά ξεσπάσματα των ηρώων.

Λίγο πριν το τέλος της ταινίας και ενώ οι προθέσεις των ηρώων ζητούνται από τις περιστάσεις να γίνουν χειροπιαστές αποδείξεις, υπάρχει μια σκηνή ανθολογίας που δεν αποκαλύπτω για όσους δεν έχουν ακόμα ανακαλύψει την ταινία. Ακόμα λίγο πιο πριν όμως η μάνα προσφέρει τη σπεσιαλιτέ της σε ένα ζητιάνο στο δρόμο, αφού και την ώρα της βιοτεχνικής παραγωγής για την πρόβα τζενεράλε είχε προνοήσει για το κομμάτι του φτωχού.

Η ταινία τελειώνει, έχεις παρασυρθεί από το κρεσέντο της τελικής σκηνής ίσως έχεις ξεχάσει τις μπουκιές του άπορου. Μήπως όμως είναι ο μόνος που θα φάει κους κους με φρέσκο ψάρι σε αυτήν την πρόβα τζενεράλε πραγματοποίησης ενός ονείρου ;