Γουρούνια με φτερά

O David Cooper  και κυρίως ο Ronald David Laing είναι από τους πρωτοπόρους του κινήματος της αντιψυχιατρικής της δεκαετία του 1960, όρος που επινοήθηκε μάλλον αμυντικά από τον Cooper και δεν αποδεχόταν ο Laing. Το 1962 ο Cooper  ανέλαβε την διεύθυνση της πειραματικής μονάδας για νεαρούς σχιζοφρενείς  με το όνομα Villa 21 σε μια μεγάλη νοσοκομειακή μονάδα στο βόρειο Λονδίνο.  Όπως  αναφέρει ο Φώτης Τερζάκης σε εκτενές και εμπεριστατωμένο κείμενο του http://www.fotisterzakis.gr/Keimena/13_antipsyhiatrikh.htm :

Το πείραμα ξεκίνησε με αρκετά συμβατικό τρόπο: διατηρήθηκαν όλοι οι διαχωρισμοί και οι κανόνες λειτουργίας της ψυχιατρικής μονάδας, με τη μόνη διαφορά ότι αποφεύχθηκε σκόπιμα κάθε βίαιο μέτρο (χημική καταστολή, ηλεκτροσόκ, ζουρλομανδύες, κλπ.). Η βασική καινοτομία ήταν ότι δόθηκε από την αρχή μεγάλη έμφαση στις σχέσεις ανάμεσα στο προσωπικό και τους ασθενείς, στις μικτές ομαδικές συνεδρίες και, ιδιαίτερα, στην ψυχοθεραπευτική εργασία με το ίδιο το προσωπικό. Μέσ’ από το κλίμα ελευθερίας που δημιουργήθηκε, οι ψυχιατριζόμενοι της μονάδας άρχισαν να προβάλλουν αιτήματα αυτορρύθμισης τα οποία, αναπόφευκτα, καταστρατηγούσαν τους κανονισμούς και προκαλούσαν κάποια δυσλειτουργία της μονάδας. Από την πλευρά τού προσωπικού υπήρχε ένας αόριστος και διάχυτος φόβος ότι κάτι τέτοιο θα τους έκανε «κακό»· εμβαθύνοντας ωστόσο στη φύση αυτών των φόβων έγινε γρήγορα φανερό το ψυχαναγκαστικό άγχος που προερχόταν από την απώθηση δικών τους παρορμήσεων και αναγκών για μεγαλύτερη αυτορρύθμιση και μη καταναγκαστική εργασία. Έγινε σαφές ότι κανένας άμεσα θεραπευτικός λόγος δεν υπήρχε για την εφαρμογή τέτοιων περιορισμών και σιγά σιγά άρχισαν να εγκαταλείπονται. Παρ’ όλο που η κατάσταση κανενός από τους ασθενείς δεν επιδεινώθηκε (το αντίθετο μάλιστα…), η λειτουργία της μονάδας άρχισε ν’ αποδιοργανώνεται. Το προσωπικό αντέδρασε με ασυνήθιστο άγχος. Ήταν τεράστια η πίεση από το υπόλοιπο νοσοκομείο, που για μερικούς από αυτούς σήμαινε μιαν άμεση απειλή να χάσουν τη δουλειά τους, καθώς και από τον κοινωνικό περίγυρο, πράγμα που τους οδηγούσε σε έντονες και βασανιστικές αντιφάσεις ανάμεσα στις ήδη διαμορφωμένες, κοινωνικά αποδεκτές πεποιθήσεις τους και τα δεδομένα της καινούργιας τους εμπειρίας. Όταν κάποια στιγμή ο διευθυντής (ο Cooper) έλειπε σε ταξίδι, βρήκαν την ευκαιρία να επαναφέρουν μερικούς από τους πιεστικούς περιορισμούς. Μέσα από τέτοιου είδους εμπειρίες βρήκε το όριό του ο πειραματισμός του «Περιπτέρου-21». Το 1966 ο Cooper υπέβαλε την παραίτησή του έχοντας συνειδητοποιήσει ότι το επόμενο βήμα δεν μπορούσε παρά να γίνει έξω από το ψυχιατρείο και την ψυχιατρική, στην ελεύθερη κοινότητα.

Από τα εμβληματικά βιβλία του Cooper είναι το, ο Θάνατος της Οικογένειας, που διάβασα για πρώτη φορά πριν μερικούς μήνες και αναγνώρισα πως δεν είναι μόνο ένα βιβλίο που εκφράζει το πνεύμα της εποχής του, αλλά αποτελεί ένα τρόπο γραφής και μια μορφή σκέψης που υπερβαίνει τα όρια της κοινωνικής ψυχολογίας, αντηχώντας βαθύτερους προβληματισμούς που μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι σήμερα σε μια εποχή, που παρά την φαινομενική σύγχυση και το περιρρέοντα διανοητικό χυλό οργανικών διανοούμενων, αρχίζει να ξεχωρίζει επώδυνα η ήρα από το σιτάρι. Το απόσπασμα από το βιβλίο που παραθέτω δεν ξέρω κατά πόσο είναι ενδεικτικό της συνολικότερης αντίληψης του Cooper αλλά ελπίζω να αποτελέσει έναυσμα για όποιον ενδιαφερθεί να αναζητήσει το βιβλίο. Άσχετη σύμπτωση, ο Cooper έφυγε νωρίς το 1986,αλλά και ο  Κώστας Ποθουλάκης των Villa 21 έφυγε άδοξα το 1993 σε τροχαίο ατύχημα στη Λεωφόρο Βουλιαγμένης.  http://20thcenturyjunks.blogspot.gr/2008/11/blog-post.html

…Αν τα γουρούνια είχαν φτερά, όπως λέει μια παροιμία, θα μπορούσε να συμβεί οτιδήποτε. Ίσως λοιπόν τα γουρούνια έχουν πράγματι μυστηριώδη και αόρατα φτερά κι ίσως δε βλέπουμε τα φτερά γιατί φοβόμαστε μη τυχόν συμβεί οτιδήποτε. Στην περίπτωση αυτή είμαστε γουρούνια είτε με αόρατα φτερά ή με τα λείψανα τους. Για μερικούς τα φτερά είναι απλούστατα αόρατα και θα μπορούσαν να φανερωθούν από στη στιγμή σε στιγμή. Για άλλους τα λείψανα φτερών σε θα επιστρέψουν ίσως ποτέ την ανάταση και το πέταγμα, μήτε και στα όνειρα.

Δεν είναι τυχαία σύμπτωση πως ο Cerletti ανακάλυψε τη <<θεραπεία >> με ηλεκτροσόκ στα σφαγεία   της Ρώμης, όπου σκότωναν τα γουρούνια με ηλεκτροπληξία. Όσα γουρούνια δεν πέθαιναν παρουσίαζαν αξιοσημείωτες αλλαγές στον τρόπο συμπεριφοράς τους: και τότε βέβαια άρχισε τα ηλεκτροσόκ στους ψυχικούς άρρωστους για να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Έτσι ακριβώς ο Χίτλερ σκότωσε 60.000 ψυχασθενείς για << πειραματισμό>> κι επίσης για να <<βελτιώσει  τη φυλή>>. Αυτό μου θυμίζει το κλασσικό βιβλίο του γενετησιολόγου Kallman όπου αρχίζει παρουσιάζοντας τους τρόπους εκκαθάρισης των γενετικά κατώτερων με σκοπό τον εξαγνισμό της φυλής και κατά συνέπεια, την εξύψωση του πολιτιστικού επιπέδου της ανθρωπότητας. Πάρα πολλοί ψυχίατροι που θεωρούν την τρέλα σαν γενετική και ιδιοσυστασιακή, έχουν επηρεαστεί από την εργασία του Kallman παρά την αμφίβολη μεθοδολογία της και τα αντιφατικά αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν αργότερα.

Πάντως το γουρούνι είναι σαν και εμάς πάντα γεμάτο πόνο. Σαν το θρύλο του κινέζου που του κάηκε το σπίτι και ψήθηκαν τα γουρούνια του. Έχωσε τα δάχτυλο μέσα σε ένα γουρούνι, αλλά το τράβηξε γρήγορα από τη φοβερή κάψα. Πιπίλησε το πονεμένο του χέρι και βρήκε τη γεύση υπέροχη. Έτσι ανακαλύφθηκε το ψητό χοιρινό. Δίχως άλλο, στην πυρκαγιά του σπιτιού σε τούτη την ιστορία θα υπήρχε κάποια κρυμμένη πρόθεση. Κάθε τροφή είναι μια συγκαλυμμένη θυσία, κάθε απληστία είναι μεταμφιεσμένη νεκροφιλία…   

(David Cooper, Ο θάνατος της οικογένειας 1971, εκδόσεις Καστανιώτης 1976, σελ 90,91)

http://en.wikipedia.org/wiki/David_Cooper_(psychiatrist)

http://en.wikipedia.org/wiki/R._D._Laing

Όσο υπάρχουν δάσκαλοι...

Παλιά μου πεποίθηση που δεν έχει διαφοροποιηθεί με τα χρόνια είναι, ότι το δημοτικό σχολείο και η ειδικότερα η Α΄ τάξη δημοτικού έχουν θεμελιώδη σημασία για την πορεία ενός παιδιού στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ο δάσκαλος ή η δασκάλα που αναλαμβάνει αυτή την τάξη έχει μια καίρια, ευσύνοπτη ευθύνη στην οποία πρέπει να ανταποκριθεί με την συνολική  εμπειρία του, την παιδαγωγική του συγκρότηση και την αγάπη του για τα παιδιά: Την είσοδο των παιδιών στο σχολείο με τον πιο ομαλό τρόπο ώστε αφενός μεν να μην κατασταλεί η έμφυτη περιέργεια  τους για οποιαδήποτε γνωστικό αντικείμενο και αφετέρου να μάθουν να συνυπάρχουν και να συνεργάζονται το ένα με το άλλο, δηλαδή να κοινωνικοποιηθούν. Με άλλα λόγια να μάθουν να ρωτάνε και η πρώτη απάντηση τους, πέρα από γνώσεις, να είναι ο αρμονικός τρόπος που θα μάθουν να συμβιώνουν με τους άλλους δίπλα τους. Να ανακαλύψουν και να αποδεχτούν την ετερότητα.  

Από προσωπική εμπειρία που βέβαια δεν μπορεί να γενικευτεί σε απαρέγκλιτο κανόνα, ούτε καν για τα εγχώρια εκπαιδευτικά δεδομένα, ενώ η δασκάλα μου στην Α΄ τάξη δημοτικού ήταν εξαιρετική και τη θυμάμαι πάντοτε με σεβασμό και ευγνωμοσύνη αλλά και όλοι οι δάσκαλοι μου του δημοτικού ήταν αξιόλογοι και επαρκέστατοι, λίγοι δάσκαλοι στο γυμνάσιο και το λύκειο ξεχώριζαν και μπορούσαν να δώσουν εναύσματα με τη συγκρότηση τους ή το προσωπικό τους παράδειγμα. Στο πανεπιστήμιο δε, το δείγμα περιελάμβανε  ελάχιστες περιπτώσεις και ως ειρωνικό παράδειγμα μπορώ να αναφέρω κάποιον καθηγητή  που ξεχώριζα τουλάχιστον για τον τρόπο διδασκαλίας του και την μεταδοτικότητα του, για τον οποίον έχασα πάσα ιδέα όταν ανακατεύτηκε με την πολιτική, στην οποία ανακατεμένος σε δεύτερο πλάνο και τώρα πια παραμένει.

Στα παρακάτω αποσπάσματα από συνέντευξη του Noam Chomsky που δημοσιεύτηκαν στην Αυγή της Κυριακής θεωρώ ότι γίνονται αξιόλογες επισημάνσεις:

 * Πιστεύετε λοιπόν ότι ένα άτομο ξέρει πραγματικά τι είναι αυτό που θέλει να κάνει;

Υπό τις κατάλληλες συνθήκες, ναι. Τα παιδιά, για παράδειγμα, είναι εκ φύσεως περίεργα -- θέλουν να μάθουν τα πάντα, θέλουν να εξερευνήσουν τα πάντα, αλλά συνήθως αυτό φροντίζουν να τους το βγάλουν από το κεφάλι τους. Μπαίνουν σε πειθαρχημένες δομές, όπου τα πράγματα οργανώνονται με άκαμπτο τρόπο. Γι’ αυτό το σχολείο είναι βαρετό· κι ωστόσο μπορεί να γίνει συναρπαστικό! Μέχρι τα δώδεκά μου πήγαινα σε ένα σχολείο οργανωμένο με βάση τις παιδαγωγικές αρχές του Τζων Ντιούι. Ήταν μια συναρπαστική εμπειρία, ήθελες να πηγαίνεις στο σχολείο. Δεν υπήρχε κατάταξη και βαθμολογία. Βέβαια, υπήρχε μια κατεύθυνση, δεν έκανες απλώς ό,τι σου κατέβαινε. Υπήρχε μια δομή, αλλά κυρίως μας ενθάρρυναν να καλλιεργούμε τα ενδιαφέροντα και τις κλίσεις μας, και να συνεργαζόμαστε μεταξύ μας.

Στην πραγματικότητα, δεν ήξερα αν ήμουν καλός μαθητής έως ότου πήρα στο γυμνάσιο. Πήγα σε ένα γυμνάσιο στο οποίο υπήρχε αυστηρή αξιολόγηση και κατάταξη. Έπρεπε να πας στο πανεπιστήμιο, κι έπρεπε να περάσεις τα τεστ. Ήταν κάτι πολύ διαφορετικό: έπρεπε να είσαι ο καλύτερος μαθητής, όχι απλώς καλός. Κι αυτό ήταν καταστροφή: έφτιαχνε ανθρώπους που πραγματικά δεν ξέρουν τι θέλουν να κάνουν. Αυτό συνέβη και με μένα: στο γυμνάσιο έχασα σχεδόν κάθε ενδιαφέρον. Το πρόγραμμα σπουδών του πανεπιστημίου ήταν αλήθεια συναρπαστικό: πολλά μαθήματα, σπουδαία μαθήματα! Αποδείχθηκε όμως ότι το πανεπιστήμιο ήταν σαν ένα διογκωμένο γυμνάσιο. Έπειτα από ένα χρόνο ήμουν έτοιμος να τα παρατήσω· ήταν ζήτημα τύχης που δεν το έκανα. Έτυχε να γνωρίσω έναν διδάσκοντα που μου πρότεινε να παρακολουθήσω κάποια μεταπτυχιακά του σεμινάρια· στη συνέχεια παρακολούθησα και άλλα μεταπτυχιακά σεμινάρια. Αλλά δεν έχω καμία επαγγελματική κατάρτιση. Αυτός είναι ο λόγος που διδάσκω στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, το MIT -- δεν έχω τα απαιτούμενα προσόντα για να διδάξω σε ένα παραδοσιακό, ακαδημαϊκό πανεπιστήμιο.

* Τι πιστεύετε για την εκπαίδευση σήμερα;

Μπορεί να είναι εξαιρετικά αλλοτριωτική -- το διαπιστώνω από τα εγγόνια μου και τις παρέες τους. Βλέπεις παιδιά που δεν ξέρουν καθόλου τι θέλουν να κάνουν, έτσι καπνίζουν μαύρο, πίνουν, παρατάν το σχολείο, δοκιμάζουν κάθε είδος αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Κι αυτό γιατί έχουν και ενέργεια και ενθουσιασμό, αλλά δεν μπορούν να τα κάνουν τίποτα. Ακόμη και η έννοια του παιχνιδιού έχει αλλάξει. Το διαπιστώνω ακόμα και στην περιοχή όπου ζω. Η γυναίκα μου κι εγώ διαλέξαμε αυτό το μέρος, επειδή ήταν πολύ κατάλληλο για τα παιδιά μας: δεν είχε πολλά αυτοκίνητα στους δρόμους, υπήρχε ένα δάσος κοντά και τα παιδιά θα μπορούσαν να παίζουν στο δρόμο. Ήταν έξω κι έπαιζαν όλη την ώρα, γύρναγαν με τα ποδήλατά τους, έκαναν διάφορα. Σήμερα, τα παιδιά της περιοχής δεν τριγυρίζουν άσκοπα έξω από το σπίτι: είναι κλεισμένα μέσα παίζοντας βιντεοπαιχνίδια είτε μετέχουν σε οργανωμένες δραστηριότητες, όπως προγράμματα σπορ φτιαγμένα από ενήλικες κ.ο.κ. Η έννοια του αυθόρμητου παιχνιδιού έχει χαθεί. Και αυτό είναι πολύ κακό, γιατί το αυθόρμητο παιχνίδι αποτελεί ένα πεδίο όπου καλλιεργείται και ανθίζει η δημιουργικότητα. Αν πρέπει να παίξεις στους δρόμους, αν παίζεις μπέιζμπολ μ’ ένα σκουπόξυλο που μάζεψες από κάπου, αυτό είναι πολύ διαφορετικό από το να μετέχεις σ’ ένα οργανωμένο πρωτάθλημα, όπου θα πρέπει να φοράς στολή.

* Πιστεύετε ότι είναι εύκολο οι άνθρωποι, σήμερα, να υπερβούν αυτές τις δομές που τους επιβάλλονται, που τους κάνουν να μην ξέρουν τι θέλουν αληθινά;

[…] Αν πάμε πίσω στον 19ο αιώνα, βλέπουμε ότι οι εργαζόμενοι, στις αρχές της Βιομηχανικής Επανάστασης, βρίσκονται σε ολομέτωπη αντίθεση με το βιομηχανικό σύστημα. Λένε ότι τους στερεί την ελευθερία τους, την ανεξαρτησία τους, τα δικαιώματά τους ως μελών μιας ελεύθερης δημοκρατίας, ότι καταστρέφει την κουλτούρα τους. Και πιστεύουν, ολοκάθαρα, ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι ιδιοκτήτες των εργοστασίων και να τα διαχειρίζονται μόνο τους. Τον 19ο αιώνα στις ΗΠΑ, χωρίς καμία επιρροή του μαρξισμού ή οποιουδήποτε άλλου ευρωπαϊκού ρεύματος σκέψης, θεωρούνταν λίγο πολύ δεδομένο, στους κόλπους των εργατών, ότι η μισθωτή εργασία ταυτίζεται σχεδόν με τη δουλεία -- και διαφέρει μόνο επειδή είναι προσωρινή. Αυτό ήταν τόσο ευρέως αποδεκτό, ήταν κλισέ, και έγινε σύνθημα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Για τους εργάτες στις πολιτείες του Βορρά, αυτή ήταν η σημαία κάτω από την οποία πολέμησαν: ότι η μισθωτή σκλαβιά είναι εξίσου κακή με τη δουλεία.

Αυτή η αντίληψη έπρεπε να ξεριζωθεί από τα μυαλά των ανθρώπων. Ωστόσο, νομίζω ότι δεν έχει θαφτεί εντελώς, μπορεί να αναδυθεί ανά πάσα στιγμή. Θα μπορούσε να επανέλθει σήμερα: ο Ομπάμα έχει, πάνω κάτω, στα χέρια του την αυτοκινητοβιομηχανία και κλείνει εργοστάσια αυτοκινήτων, την ίδια στιγμή που υπογράφει συμφωνίες με την Ισπανία και τη Γαλλία για την κατασκευή υποδομών σιδηροδρόμου υψηλής τεχνολογίας, όπου οι ΗΠΑ είναι πολύ πίσω, χρησιμοποιώντας ομοσπονδιακούς πόρους. Αργά ή γρήγορα οι άνθρωποι που δουλεύουν στο Ντιτρόιτ θα πουν: Μπορούμε να το κάνουμε εμείς· ας πάρουμε σα χέρια μας το εργοστάσιο και να τα κάνουμε. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναγέννηση της βιομηχανίας στη χώρα μας, και θα ήταν βέβαια τρόμος για τις τράπεζες και την ιθύνουσα τάξη.

μετάφραση: Λ. Ροδάμνης

Η συνέντευξη, η οποία δημοσιεύεται εδώ αποσπασματικά, δόθηκε στον Michael Kasenbacher του New Left Project, 24.12.2012

goo.gl/HBP4A

http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=750798

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B6%CE%BF%CE%BD_%CE%9D%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CE%B9

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B6%CF%89%CE%BD_%CE%9D%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CE%B9

users.sch.gr/gkoutzamanis/Arthra/dewey.doc

Η ανακάλυψη της πυρίτιδας (υποσημείωση)

Πονηρή παράκαμψη

Σε πρωτόγνωρες περιπέτειες μπαίνει η δημοκρατία στην Ευρώπη. Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας η Ε.Ε. απέκτησε το δικαίωμα να συνάπτει συμφωνίες προστασίας επενδύσεων. Το ασκεί για πρώτη φορά στα πλαίσια της εμπορικής συμφωνίας με τον Καναδά. Εκεί, εισάγει το δικαίωμα σε οποιονδήποτε ιδιώτη επενδυτή που ενοχλείται από κάποιο νέο νόμο για την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων, του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας κ.τλ. να ζητεί την κατάργησή του. Η προσφυγή γίνεται όχι σε εθνικά ή ευρωπαϊκά δικαστήρια, ούτε καν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, αλλά σε μια εξωθεσμική ειδική επιτροπή δικηγόρων. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι σε κρίσιμες νομοθεσίες η απόφαση είναι υπέρ των εταιρειών. Με τον τρόπο αυτό οι εταιρείες αναλαμβάνουν τον ρόλο του νομοθέτη. Είναι ένας έξυπνος τρόπος για να παρακάμψουν τη δημοκρατία, την ανεξαρτησία και το κράτος δικαίου.

Οι δυσμενείς επιπτώσεις αυτής της συμφωνίας στη νομοθεσία είναι εμφανείς στην υπόθεση της χημικής βιομηχανίας Ethyl εναντίον του Καναδά, που εκδικάστηκε με βάση αντίστοιχη διάταξη που υπήρχε στη  Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Βορείου Αμερικής (ΝΑFTA). Ένα πρόσθετο βενζίνης, το ΜΜΤ, που παρήγαγε η εταιρεία, είχε απαγορευθεί στον Καναδά για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας. Η Ethyl, που κατασκεύαζε το ΜΜΤ, μήνυσε τον Καναδά στην ειδική επιτροπή, όπως προέβλεπε η NAFTA. Ο Καναδάς κατέληξε σε συμβιβασμό και πλήρωσε περίπου 16 εκατομμύρια δολάρια για ζημιά που υπέστη η υπόληψη της εταιρείας, ενώ υποχρεώθηκε να ανακοινώσει ότι το ΜΜΤ δεν θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον και αναγκάστηκε να άρει την απαγόρευση.

Άλλη πρόσφατη υπόθεση αφορά τη Γερμανία, που είναι από τις χώρες που πιέζουν για την απόφαση. Η σουηδική εταιρεία Vattenfall μήνυσε τη Γερμανία το 2009 σχετικά με τους περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας ενός εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Αμβούργο ζητώντας αποζημίωση ύψους 1,4 δισ. ευρώ. Η διένεξη τερματίστηκε με υποχώρηση της Γερμανίας. Επιπλέον, η ίδια εταιρεία μήνυσε τη Γερμανία ξανά το 2012, αυτή τη φορά για την απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης να κλείσει τα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας. Η Vattenfall αυτή τη φορά έχει ζητήσει αποζημίωση πάνω 700 εκ. ευρώ για το κλείσιμο δύο πυρηνικών της μονάδων στη Γερμανία. Η απόφαση εκκρεμεί.

Εκκρεμεί ακόμη η κατάληξη της διαμάχης μεταξύ της καπνοβιομηχανίας Philip Morris και της Αυστραλίας. Η πολυεθνική του καπνού μήνυσε την Αυστραλία βασισμένη σε μια παρόμοια συμφωνία προστασίας επενδύσεων, που είχε περιληφθεί στη διμερή επενδυτική συνθήκη της Αυστραλίας με το Hong Kong το 1993. Ο αντικαπνιστικός νόμος, που εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο της Αυστραλίας το 2011, έθεσε περιορισμούς στη χρήση των λογοτύπων των καπνοβιομηχανιών πάνω στις συσκευασίες των τσιγάρων και μεγάλωσε τον χώρο των προειδοποιητικών ενδείξεων για τους κινδύνους στην υγεία. Η Philip Morris, που δεν είχε παρά ένα γραφείο στην Αυστραλία, υποστήριξε ότι το νομοσχέδιο θα μείωνε την αξία των επενδύσεών της στα εμπορικά σήματα και άλλα πνευματικά δικαιώματα.

Στο πλαίσιο της εμπορικής συμφωνίας Ε.Ε.-Καναδά, αυτό σημαίνει πως οι καναδικές εταιρείες αλλά και κάθε εταιρεία που αποφασίσει να ανοίξει μια θυγατρική στον Καναδα θα είναι σε θέση να ακυρώσουν την ευρωπαϊκή, εθνική ή περιφερειακή νομοθεσία μας και να παρακάμψουν οποιοδήποτε νομικό περιορισμό  που θα θεσπιστεί για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος μέσα από τη βελτίωση των εργασιακών και  περιβαλλοντικών κανόνων, προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη τους. Η συμφωνία βέβαια με τον Καναδά θα αποτελέσει το πρότυπο που θα ακολουθήσουν όλες οι επερχόμενες εμπορικές συμφωνίες της Ε.Ε. με ΗΠΑ, Ινδία, Σιγκαπούρη κ.ά.

Όσον αφορά τις νομικές δαπάνες υπεράσπισης μιας τέτοιας  διένεξης, υπάρχουν παραδείγματα κρατών μελών της Ε.Ε. που έπρεπε να πληρώσουν 10 έως 15 εκατομμύρια δολάρια ανά υπόθεση για την υπεράσπισή τους. Επιπλέον, οι ειδικές αυτές επιτροπές αποτελούνται από δικηγόρους (διαιτητές) που λειτουργούν χωρίς τις εγγυήσεις του ευρωπαϊκού δικαστικού συστήματος (αρχή της αμεροληψίας), ενώ κατά κανόνα δεν υπάρχει δυνατότητα άσκησης έφεσης κατά των αποφάσεών τους. Οι διαιτητές μπορούν να έχουν πολλαπλούς ρόλους, γεγονός που οδηγεί σε σύγκρουση συμφερόντων. Μπορούν να συμμετέχουν ως διαιτητές σε μια υπόθεση, ενώ σε άλλη να εργάζονται ως δικηγόροι υπέρ των επενδυτών.

Η συμφωνία επιτρέπει στους επενδυτές να προσβάλλουν όχι μόνο αποφάσεις της διοίκησης, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις επενδύσεις τους, αλλά κάθε νόμο για κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά θέματα. Αυτό σημαίνει ακραίο κόστος για τα κράτη μέλη σε μια περίοδο δημοσιονομικής στενότητας. Υπονομεύει την ίδια την κυριαρχία των κρατών να νομοθετούν για λόγους δημοσίου συμφέροντος και διαβρώνει τη δυνατότητα των ευρωπαϊκών οργάνων, κυβερνήσεων και κοινοβουλίων να θεσπίζουν κανόνες. Τα κράτη που μηνύονται, υποχρεώνονται να καταβάλουν υπέρογκα δικαστικά έξοδα για την υπεράσπισή τους και επιπλέον να καταργήσουν τους ενοχλητικούς νόμους και να αποζημιώσουν τους επενδυτές καταβάλλοντας τεράστια ποσά από τα χρήματα των φορολογουμένων. 

Η εμπορική συμφωνία με τον Καναδά θα ολοκληρωθεί πολύ σύντομα. Αν εγκριθεί από τις κυβερνήσεις θα έρθει προς ψήφιση στο ευρωπαϊκό και στα εθνικά κοινοβούλια.. Αλλά δεν υπάρχει πίεση από τους συμπολίτες μας και είναι δύσκολο να αποδώσουν οι προσπάθειες να αποκρούσουμε την συμφωνία αυτή. Δεν υπάρχει ούτε μια οργάνωση πολιτών που να ασχολείται με το ζήτημα αυτό, δεν έχουμε λάβει ούτε ένα γράμμα που να ζητάει από τους ευρωβουλευτές να αντιδράσουν. Αν δεν διαδοθεί η είδηση, οι κυβερνήσεις θα εγκρίνουν τη συμφωνία και η πλειοψηφία των ευρωβουλευτών θα την υπερψηφίσει. Και με δημοκρατικό τρόπο θα αποφασίσουμε την παραχώρηση νομοθετικών εξουσιών στις εταιρείες.

* Ο Κρίτων Αρσένης είναι ευρωβουλευτής (ΠΑΣΟΚ).

http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.post&id=21646#commentsContainer