«Εκτός από τους κλασικούς»

 

Βασίλης Βασιλικός 16.12.2020

Είχαν μπει οι ναζί Γερμανοί στην Καβάλα το 1941 (μετά την παρέδωσαν στους Βούλγαρους φασίστες) κι εκεί ήρθε στο σπίτι μας ένας αξιωματικός με την ορντινάντσα του κι αφού ψάξαν όλα τα δωμάτια χωρίς να βρούνε όπλα βάλαν στο μάτι την πλούσια βιβλιοθήκη του πατέρα μου, απέναντι από τον τοίχο με τον πίνακα του Ελευθέριου Βενιζέλου, έργο ζωγράφου που είχε σπουδάσει στο Μόναχο.

Ο αξιωματικός έδωσε εντολή στην ορντινάντσα του να κάψουν στην αυλή μας όλα τα βιβλία «εκτός από τους κλασικούς» (αν και μιλούσε γερμανικά με την ορντινάντσα, το καταλάβαμε αυτό το τελευταίο). Τα καίγαν δυο-τρεις ώρες και μετά, ικανοποιημένοι, μας άδειασαν τη γωνιά.

Χρόνια αργότερα, το 1959, βρέθηκα στο Yale University, υπότροφος των Ροταριανών Θεσσαλονίκης για να σπουδάσω τη σκηνοθεσία στην τηλεόραση που ήταν άγνωστη στη χώρα μας τότε. Κι εκεί, στο πρώτο μάθημα, υπήρχε ως καθηγητής αυτός που δίδασκε το αρχαίο ελληνικό δράμα και κωμωδία. Η φωνή του, αν και μιλούσε στα αγγλικά, είχε μια έντονη γερμανική προφορά που θύμιζε εκείνο το κάψτε τα όλα «εκτός από τους κλασικούς».

Σηκώθηκα, πήγα κάτω απ’ την έδρα που μιλούσε. Ηταν ο ίδιος. Κι έφυγα απ’ τη σχολή για να συνεχίσω στη Νέα Υόρκη τις σπουδές μου.

***

Το δεύτερο περιστατικό ήταν στις πρώτες μέρες της Μεταπολίτευσης. Είχα επιστρέψει στην Αθήνα μετά που οι χουντικοί δεν είχαν καταφέρει να σκοτώσουν τον Μακάριο κατ’ εντολήν του Ιωαννίδη που τον είχε διατάξει γι’ αυτό ο Κίσινγκερ: «Θέλω το κεφάλι του Μούσκου».

Από τα υπόγεια του σπιτιού των γονιών μου πήρα ένα φορτηγό για τη μεταφορά της βιβλιοθήκης μου στο νέο διαμέρισμα που είχα νοικιάσει. Ο οδηγός με ρώτησε καθ’ οδόν αν τα βιβλία αυτά ήταν δικά μου. Ναι, του απάντησα. -«Και τα έχεις διαβάσει;». Πάλι «ναι». -«Ολα;». Τον κοίταξα από πλάγια. -«Ολα κι ακόμα περισσότερα που τα έκρυψαν αλλού κι εφτά χρόνια μες στην υγρασία είχαν μουχλιάσει». -«Χαρά στο κουράγιο σου», μου είπε. -«Εγώ θα προτιμούσα να με κλείσουν τέσσερα χρόνια στη φυλακή, παρά να με τιμωρούσαν με αυτό τον τρόπο» –«Τιμωρία το λες αυτό;» - «Μα βέβαια είναι τιμωρία. Την είχαμε στο σχολειό. Γι’ αυτό τα καίγαμε τα βιβλία μόλις τελείωνε η χρονιά». - «Το ίδιο έκανε κι ο Χίτλερ το 1933», του λέω. -«Α, αυτουνού διάβασα ένα, “Ο αγών μου”. Και μ’ άρεσε».

Τότε φαίνεται, αρχές της Μεταπολίτευσης, άρχισε να γεννιέται το αυγό του φιδιού.

https://www.efsyn.gr/nisides/274381_h-bibliothiki-tis-kardias-moy