Ο Στέφανος Μίλερ, καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ, γέννημα-θρέμμα του Goshen της Ιντιάνα των ΗΠΑ, πρωτοστάτησε για την αποκάλυψη των μνημείων ενός πανελλήνιου αρχαίου ιερού και την αναστήλωση ενός μεγάλου ναού, του Νεμείου Διός. Στη Νεμέα ξεκίνησε τις άοκνες προσπάθειες του το 1971 και στο τέλος παρά τις αντιξοότητες και τα εμπόδια που του έβαλαν και… συμπατριώτες μας κατάφερε να προσφέρει στον τόπο μας ένα υποδειγματικό πάρκο φυτεμένο με λουλούδια στον δρόμο για τις αρχαιότητες που ο ίδιος αποκάλυψε, όπως και ένα μουσείο χτισμένο με τα ίδια του τα χέρια.
Ο ίδιος περιγράφει τις πιο δυνατές συγκινήσεις του από το ιερό της Νεμέας ως εξής: «Η πρώτη ήταν όταν ξεκινήσαμε τις ανασκαφές στο στάδιο. Το πέταλο του σταδίου φαινόταν. Είχαμε ανοίξει μια τομή 10 μ. επί 20 μ. και σκάβαμε για δώδεκα ολόκληρες εβδομάδες χωρίς να βρούμε τίποτα.
Στα καφενεία στο χωριό είχαν αρχίσει να λένε ότι ήρθε ο έξυπνος ο Αμερικανός να σκάψει και δεν βρήκε τίποτα. Είχα απελπιστεί. Σκεφτόμουν πώς θα πάω πίσω με άδειο κουβά; Τι θα πω στο πανεπιστήμιο που είχε δώσει τα λεφτά; Μας απέμενε μία εβδομάδα πριν να φύγουμε. Και, ω του θαύματος, άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα ευρήματα: ένα νόμισμα, μερικά σπασμένα αγγεία. Είχαμε βρει το υδραγωγείο. Ο στίβος, μήκους 178 μ., πλαισιωνόταν από έναν λίθινο αγωγό με λεκάνες κατά διαστήματα για συγκέντρωση πόσιμου νερού. Σε ένα σημείο είχαμε φτιάξει μια ξύλινη ράμπα για να μην πατάμε τον αγωγό. Την τελευταία μέρα, είπαμε να σκάψουμε και κάτω από τη ράμπα. Εκεί βρήκαμε τη λίθινη αφετηρία των αγώνων. Η χαρά μας ήταν απερίγραπτη. Στήσαμε ένα γλέντι τρικούβερτο το βράδυ. Την επομένη, ημέρα Σάββατο, ξημέρωσε η 20ή Ιουλίου 1974. Είχε γίνει η εισβολή στην Κύπρο. Γύρισε ο κόσμος ανάποδα.
Η δεύτερη συγκίνηση έχει σχέση με την ανακάλυψη της θολωτής στοάς του σταδίου. Δεξιά τού υδραγωγείου, εκεί όπου σταματούσαν τα λίθινα καθίσματα τα οποία βρίσκονται σε δύο ή τρεις σειρές μεταξύ αφετηρίας και στοάς, είχαμε ένα διάδρομο. Θα μπορούσε εκεί να βρίσκεται η κρυπτή στοά που ανέφερε ο Παυσανίας. Σας θυμίζω ότι το στάδιο βρίσκεται 400 μ. από τον ναό του Διός και χωρούσε περίπου 40.000 θεατές. Οι αθλητές και οι κριτές προετοιμάζονταν σε απλό ορθογώνιο κτίσμα, το Αποδυτήριον, με εσωτερική κιονοστοιχία στα δυτικά, κι έμπαιναν στο στάδιο από μια θολωτή στοά. Όταν πιάσαμε την άνοιξη του 1978 την ανασκαφή, τη δεύτερη κιόλας μέρα κάτω από το "κλειδί" της θόλου, ένας εργατοτεχνίτης έμπηξε το στειλιάρι του μέσα σε μια τρύπα. Δεν βρήκε αντίσταση. Ήταν η καμαροσκέπαστη θόλος που σώζεται ατόφια σε μήκος 36 μέτρων». Όπως ο ίδιος ο Στέφανος Μίλερ αναφέρει, η ανακάλυψη αυτή έκανε αίσθηση, αλλά επισκιάστηκε από το μεγάλο εύρημα των βασιλικών τάφων της Βεργίνας από τον Μανόλη Ανδρόνικο. «Εκείνος ο τάφος δεν είχε μόνο καμάρα. Είχε και χρυσό στο εσωτερικό του».
Δεν ξέρω ακριβώς πως, αλλά αυτές οι μεγάλες χαρές στην επαγγελματική ζωή ενός ανθρώπου, που η πρώτη έσβησε γρήγορα από τη σκοτεινιά ενός καθοριστικού ιστορικού γεγονότος και η δεύτερη επισκιάστηκε από μια πιο σημαντική και πιο εντυπωσιακή ανακάλυψη, έφεραν στο μυαλό μου μια ιστορία που είχα διαβάσει πριν πολλά χρόνια από το βιβλίο του Ίταλο Καλβίνο «Οι δύσκολοι έρωτες». Σε αυτό το βιβλίο οι περιστάσεις είναι απλές, καθημερινές, θα μπορούσες να τις χαρακτηρίσεις σχεδόν ασήμαντες. Στην «Η περιπέτεια ενός υπαλλήλου» λοιπόν ένας υπάλληλος έτυχε να περάσει τη νύχτα με μια ωραία κυρία, όπως αναφέρει επιγραμματικά ο συγγραφέας. Κι όμως η χαρά του διαρκώς εκπίπτει στο διήγημα καθώς παρακολουθούμε τις άγονες προσπάθειες του την άλλη μέρα το πρωί να μοιραστεί τη χαρά του με κάποιον πριν απορροφηθεί στα υπαλληλικά του καθήκοντα. Ο ίδιος για μια στιγμή θεωρεί, ότι η ύπαρξή του ήταν στην πραγματικότητα η πιο γεμάτη και ικανοποιητική ύπαρξη που μπορούσε να φανταστεί κανείς. Καθώς όμως η χαρά του δεν κοινωνήθηκε σιγά –σιγά σβήνει και μετατρέπεται σε άγχος ότι «ποτέ δε θα μπορούσε ποτέ να εκφράσει- ούτε με υπαινιγμούς, ούτε, βέβαια, με σταράτες κουβέντες, και, ίσως, ούτε καν με τη σκέψη – την ολοκλήρωση που είχε ζήσει».
Με άλλα λόγια, χαρά που δεν μοιράζεται είναι χαρά χαμένη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου