Ορλάντο

Είναι σχετικά σπάνιο να ξαναδείς μια κινηματογραφική ταινία μετά από πολλά χρόνια και να διαπιστώσεις πως η ταινία παραμένει φρέσκια στην επίδραση της, χωρίς να έχει περάσει από πάνω της η πατίνα του χρόνου. Αναφέρομαι στο «Ορλάντο» της Σάλι Πότερ (Sally Potter) του 1992, με τους Τίλντα Σουίντον (Tilda Swinton), Μπίλι Ζέιν (Billy Zane), Τζίμι Σόμερβιλ (Jimmy Somerville) με καταπληκτική φωτογραφία του Aleksei Rodionov και μουσική των David Μotion και Sally Potter. Η ταινία είναι το ταξίδι στο χρόνο ενός ευγενή της ελισαβετιανής εποχής, που ζει μέχρι σήμερα, πρώτα σαν άνδρας και μετά ως γυναίκα. Τον κεντρικό ρόλο υποδύεται η Tilda Swinton με απίστευτη πλαστικότητα και αληθοφάνεια εντυπωσιάζοντας τόσο σαν άντρας όσο και ως γυναίκα. Το φιλμ, έχοντας εικαστική καταγωγή τις ταινίες του Γκριναγουέι, γοητεύει τις αισθήσεις με κάδρα εκπληκτικής εικαστικής ομορφιάς, συνοδευόμενα από μια εξίσου εντυπωσιακή μουσική, που χρησιμεύει αφενός μεν ως σχόλιο στη δράση και αφετέρου τονίζει την ιστορική εξέλιξη. Το «Ορλάντο» βραβεύτηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1992 με τα βραβεία του Χρυσού Αλέξανδρου, καλλιτεχνικής προσφοράς και γυναικείου ρόλου.

Η ταινία μένει αρκετά πιστή στο ομότιτλο βιβλίο της Βιρτζίνια Γούλφ στο οποίο βασίζεται. Η Βιρτζίνια Γούλφ, όταν γράφει τον «Ορλάντο» το 1928, είναι γοητευμένη από τη Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ μια αριστοκράτισσα, την οποία γνώρισε το 1922 και συνδέθηκε στενά μαζί της ως το 1925 που ενσαρκώνει στα μάτια της όλη τη σειρά των προγόνων της, καθώς είχε τη δύναμη να σαγηνεύει εξίσου άντρες και γυναίκες. Η μυθιστοριογράφος και ποιήτρια Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ, το πρότυπο του/της Ορλάντο, ανήκε στη διάσημη οικογένεια των Σάκβιλς. Ο πύργος του Νολ, που τόσο γοήτευε την Βιρτζίνια Γουλφ, βρισκόταν στην κατοχή τους από το 16ο αιώνα. Τον είχε προσφέρει η Βασίλισσα Ελισάβετ στον ξάδελφό της Τόμας Σάκβιλ. Η Βίτα ήταν ένα πλάσμα με έντονη προσωπικότητα και ισχυρή αμφισεξουαλική γοητεία που αδιαφορούσε για τις κοινωνικές συμβάσεις. Λέγεται μάλιστα πως ντυμένη σαν νεαρός άντρας και με το όνομα Τζούλιαν οδηγούσε τη φίλη της Βάιολετ Κέπελ σε ένα πανδοχείο σαν να ήταν νιόπαντρο ζευγάρι. Η Βάιολετ αποτέλεσε το πρότυπο της Σάρα, της γοητευτικής Ρωσίδας που ερωτεύτηκε ο Ορλάντο και υπάρχει σαν ηρωίδα και στην ταινία της Σάλι Πότερ.

Πάντως τόσο στο βιβλίο όσο και στην ταινία, ο Ορλάντο στην αρχή σαν άντρας κι ύστερα σαν γυναίκα, στο διάστημα της μακραίωνης ζωής του, δοκιμάζει όλες τις εμπειρίες όπως την αγωνία και το πάθος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τις χαρές και τις λύπες του έρωτα, τη λαχτάρα για δόξα, την απογοήτευση από τους ανθρώπους, τη μοναξιά και την περισυλλογή, ετερόκλητες περιπέτειες, την εύνοια των ισχυρών, πλούτη και μεγαλεία, αλλά όχι τον θάνατο (ή μήπως η αλλαγή φύλου, που στην ταινία γίνεται υπέροχα αυθαίρετα, μπορεί να θεωρηθεί σαν μια γέννηση ή ένας θάνατος;). Η ταινία με τον ιδιόρρυθμο μαγνητισμό της Tilda Swinton σου δημιουργεί ένα αίσθημα ευφορίας και αισιοδοξίας, τελειώνοντας υπέροχα με την συνοδεία ενός έξοχου μουσικού κομματιού που ανοίγει αυτό το σημείωμα χωρίς να είναι spoiler για αυτούς που δεν την έχουν δει.