Σπιρτόκουτο

Φέτος ένα τρίπτυχο ελληνικών κινηματογραφικών ταινιών έδωσε το δικό του, γνήσια δημιουργικό, στίγμα στην εγχώρια παραγωγή: Πρώτα, με σειρά κινηματογραφικής προβολής, η «Ακαδημία Πλάτωνος» του Φίλιππου Τσίτου, μετά ο «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου και τέλος η «Στρέλλα» του Πάνου Κούτρα. Τρεις ταινίες που είναι ανόμοιες μεταξύ τους, δεν δημιουργούν κάποιο κοινό ελληνικό ρεύμα, αλλά ανεξάρτητα των άλλων θεμάτων που διαπραγματεύονται, συναντιούνται μεταξύ τους στο θέμα της οικογένειας, φωτίζοντας το βέβαια η κάθε μια από διαφορετική οπτική γωνία.

Σκεπτόμουν πως ο τίτλος της κάθε ταινίας είναι ιδιαίτερα εύστοχος και αναδεικνύει με επάρκεια το περιεχόμενο της. Η «Ακαδημία Πλάτωνος» και αναφέρεται στην συνοικία που διαδραματίζεται η υπόθεση της ταινίας και δημιουργεί μια ειρωνική αντίθεση με την αλβανική καταγωγή του ήρωα και τους μετανάστες που ψυχαναγκαστικά σχολιάζει και αναγκαστικά συναναστρέφεται. Ο «Κυνόδοντας» σαν τίτλος ταινίας ακούγεται παράδοξος, αλλά δεν αποτελεί κάποιο αφηρημένο σύμβολο του σκηνοθέτη. Αντίθετα αποτελεί δραστικό στοιχείο της πλοκής. Η κεντρική ηρωίδα σπάει κυριολεκτικά τον «κυνόδοντα» της στην πρώτη χειρονομία ελευθερίας που προσπαθεί. Η «Στρέλλα» είναι πράγματι μια τρελή Στέλλα για να φαντασιώνει και να πραγματοποιήσει αυτό που γίνεται στην ταινία.

Προσωπικά εκτίμησα την πετυχημένη προσπάθεια δημιουργίας ελληνικής κομεντί του Φίλιππου Τσίτου, την οποία κουβαλάει επάξια στους ώμους του ο Αντώνης Καφετζόπουλος. Η «Στρέλλα» με κέρδισε συναισθηματικά με τη γνησιότητα της ηρωίδας και την έξοχη κινηματογράφηση του Πάνου Κούτρα, αν και με αιφνιδίασε η τελική λύση της «τραγωδίας» που συντελείται. Αντικειμενικά, όμως πιστεύω πως η ωριμότερη και πιο στέρεη ταινία είναι ο «Κυνόδοντας» Επιτέλους ένας έλληνας σκηνοθέτης καταφέρνει να δημιουργήσει το δικό του, πειστικό κινηματογραφικό κόσμο και να διαχειριστεί με τέτοια ικανότητα το υλικό του, που να μην αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά αντίθετα να ενδιαφέρει, χωρίς φολκλόρ, ένα διεθνές ακροατήριο. Κάποια βραβεία δεν είναι τελικά τόσο τυχαία.

Πάντως πέρα από όλα αυτά σκεπτόμενος και πάλι τους τίτλους αυτών των ταινιών, θεωρώ πως ο πιο εύστοχος τίτλος, σχετικά πρόσφατης ελληνικής ταινίας, είναι το «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη. Με μια λέξη ορίζεται επακριβώς ο κλειστοφοβικός χώρος, που ο κάθε ήρωας της ταινίας ξεσκίζει τον άλλο. Και βέβαια δεν εκπλήσσεσαι όταν-μεταφορικά-κάποιο σπίρτο θα κάψει το ασφυκτικό σπιρτόκουτο.

Ίσως πάλι ο τίτλος να μου ανασύρθηκε από τη μνήμη γιατί επίσης απηχεί επακριβώς την οικονομική κατάσταση που βρίσκεται η Ελλάδα τους τελευταίους μήνες. Μια Ελλάδα, κλειστή, φοβισμένη, περιχαρακωμένη στον αυτισμό της, που βγάζει τα μάτια της μόνη της- δυο κυβερνήσεις μαγείρεψαν κοντόφθαλμα οικονομικά στοιχεία- που περιμένει παθητικά, με σβηστές της μηχανές, το σπίρτο που θα ανάψει- κάποιος έξω- και θα κάψει το σπιρτόκουτο μας.