Πολύ μεγάλες διαφορές στη θνησιμότητα από κορονοϊό στα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Μανόλης Δρεττάκης

Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε τους θανάτους και τους θανάτους ανά 1.000.000 κατοίκους κατά μέσο όρο την ημέρα (τη θνησιμότητα) από τον κορονοϊό στα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. την 24η Μαΐου (παρά το Brexit, συμπεριλάβαμε στην Ε.Ε. το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο είναι ακόμα μέλος της τελωνειακής ένωσης) και τις ΗΠΑ (για σύγκριση με την Ε.Ε. ως σύνολο).

Δεν θα εξετάσουμε τα κρούσματα διότι -όπως αναφέραμε και σε προηγούμενα άρθρα μας- είναι άγνωστος ο πραγματικός αριθμός τους, δεδομένου ότι δεν γίνονται δειγματοληπτικά διαγνωστικά τεστ στο σύνολο του πληθυσμού κάθε χώρας.

Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε είναι εκείνα που έδωσε στη δημοσιότητα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) την 25η Μαΐου και αφορούν 212 κράτη και αυτόνομες περιφέρειες. Πρόκειται για τον αριθμό στον οποίο έφτασαν οι θάνατοι από κορονοϊό την 24η Μαΐου (για την ακρίβειά τους ευθύνονται οι κυβερνήσεις που τα κοινοποιούν στον ΠΟΥ). Για να γίνει σύγκριση ανάμεσα στα κράτη στο πόσο βαριά επλήγη ο πληθυσμός τους από τον κορονοϊό χρησιμοποιείται ως μέτρο ο αριθμός στον οποίο έφτασαν οι θάνατοι από αυτήν την ασθένεια ανά 1.000.000 κατοίκους (αυτό το μέτρο έχω αναφέρει και εγώ σε προηγούμενα άρθρα μου).

Το μέτρο, όμως, αυτό πάσχει δεδομένου ότι ο αριθμός των θανάτων σε μια χώρα εξαρτάται, φυσικά, από τον πληθυσμό της, αλλά ο αριθμός των θανάτων σ’ αυτήν σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία εξαρτάται και από το πότε σημειώθηκε σ’ αυτήν ο πρώτος θάνατος. Στην περίπτωση των 28 κρατών-μελών της Ε.Ε., που εξετάζουμε στο άρθρο αυτό, π.χ. ο πρώτος θάνατος στα κράτη αυτά σημειώθηκε στη Γαλλία τη 16η Φεβρουαρίου, στη χώρα μας τη 12η Μαρτίου και στη Μάλτα την 9η Απριλίου.

Κατά συνέπεια, το μέτρο που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε είναι ο αριθμός που έφτασαν οι θάνατοι τη συγκεκριμένη ημερομηνία διά του αριθμού των ημερών που έχουν περάσει από την ημερομηνία στην οποία σημειώθηκε σ’ αυτήν ο πρώτος θάνατος από κορονοϊό, π.χ. την 24η Μαΐου ο αριθμός αυτός είναι 98, στην Ελλάδα 73 και στη Μάλτα 45. Ο αριθμός που προκύπτει είναι ο μέσος όρος θανάτων την ημέρα για την καθεμιά χώρα. Τον αριθμό αυτόν διαιρούμε με τον πληθυσμό της και τον πολλαπλασιάζουμε με 1.000.000. Το μέτρο επομένως είναι ο αριθμός των θανάτων ανά ημέρα ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού.

Στην περίπτωση, π.χ., της Γαλλίας, οι θάνατοι την 24η Μαΐου έφτασαν τις 28.315. Διά του 98, ο μέσος όρος των θανάτων την ημέρα ήταν 289. Ο πληθυσμός της Γαλλίας την 1.1.2019 ήταν 67.012.883. Οταν διαιρέσουμε με αυτόν το 289 και το πολλαπλασιάσουμε με 1.000.000 προκύπτει ο αριθμός 4,31 θάνατοι ανα 1.000.000 κατοίκους κατά μέσο όρο την ημέρα. Αυτή είναι η θνησιμότητα από κορονοϊό στα κράτη, δηλαδή το ορθό μέτρο σύγκρισης σε ό,τι αφορά το πόσο βαριά επλήγη ο πληθυσμός τους από τη νέα αυτή μάστιγα.

Τα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε. τα χωρίζουμε σε δύο ίσες ομάδες. Στην πρώτη ομάδα στο αριστερό τμήμα του Πίνακα δίνονται τα στοιχεία για τα 14 Βόρεια και Δυτικά κράτη-μέλη της Ε.Ε. τα οποία, με την εξαίρεση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, είναι και τα πλουσιότερα, και στο δεξιό μέρος τα 14 Νότια και Ανατολικά κράτη τα οποία περιλαμβάνουν τα 11 κράτη της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα. Στην 1η στήλη του κάθε τμήματος του Πίνακα δίνεται ο αριθμός στον οποίο έφτασαν οι θάνατοι από κορονοϊό στην κάθε χώρα την 24η Μαΐου, στη 2η στήλη ο μέσος όρος των θανάτων την ημέρα και στην 3η ο μέσος όρος των θανάτων ανά ημέρα ανά 1.000.000 πληθυσμού. Στην προτελευταία γραμμή δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για την κάθε ομάδα χωρών και στην τελευταία για την Ε.Ε.-28 ως σύνολο και τις ΗΠΑ.

Από τον Πίνακα φαίνεται ότι υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές στη θνησιμότητα (βλέπε 3η στήλη του κάθε μέρους του Πίνακα) ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα, η θνησιμότητα

● Στα Βόρεια και Δυτικά κράτη: στο Βέλγιο είναι 12 φορές μεγαλύτερη απ’ ό,τι στη Φινλανδία, ενώ στα Νότια και Ανατολικά: στη Ρουμανία είναι 9 φορές μεγαλύτερη απ’ ό,τι στη Σλοβακία.

● Στο Βόρεια και Δυτικά κράτη ως σύνολο είναι 10 φορές μεγαλύτερη απ’ ό,τι στα Νότια και Ανατολικά ως σύνολο.

● Στην Ελλάδα είναι η χαμηλότερη –μετά τη Σλοβακία– ανάμεσα στα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε.

● Στις ΗΠΑ είναι ελαφρά μεγαλύτερη απ’ ό,τι στην Ε.Ε. ως σύνολο.

● Στο σύνολο των 212 κρατών και αυτόνομων περιφερειών οι θάνατοι από κορονοϊό την 24η Μαΐου ήταν 342.029. Το 46,4% από αυτούς σημειώθηκε στα 14 Βόρεια και Δυτικά κράτη-μέλη της Ε.Ε. και το 1,1% στα Νότια και Ανατολικά, ενώ στις ΗΠΑ το 28,0%.

Το ερώτημα που γεννάται είναι σε τι οφείλονται αυτές οι πολύ μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα κράτη στη θνησιμότητα από κορονοϊό. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό απαιτεί την ολοκλήρωση του κύματος αυτού του κορονοϊού και τη διεξαγωγή εκτεταμένης έρευνας από ειδικούς ιατρούς και ερευνητές παρόμοιων προβλημάτων. Παράγοντες που πρέπει να ερευνηθούν, ενδεικτικά, αναφέρουμε:

● Τη διάρθρωση του πληθυσμού κατά φύλο και ομάδες ηλικιών και τη μέση ηλικία του.

● Τον αριθμό των (έστω μόνο των κλινικά διαγνωσμένων) κρουσμάτων.

● Την επάρκεια και ετοιμότητα του εθνικού συστήματος υγείας της καθεμιάς χώρας, δηλαδή του ιατρικού, νοσηλευτικού, βοηθητικού και διοικητικού προσωπικού των νοσοκομείων, τα νοσοκομεία και τον αριθμό των κλινών και των μονάδων εντατικής θεραπείας που διαθέτουν καθώς και την υλικοτεχνική υποδομή (σε όλα αυτά η χώρα μας υστερεί και οι δύσκολες καταστάσεις αντιμετωπίζονται μόνο χάρη στην αυτοθυσία του προσωπικού των νοσοκομείων).

● Το πόσο έγκαιρα ελήφθησαν τα περιοριστικά μέτρα και αν και κατά πόσο τηρήθηκαν από τον πληθυσμό της κάθε χώρας.

● Το πόσο η κάθε χώρα είναι εκτεθειμένη στον κόσμο, δηλαδή έχει πολλές και συχνές επισκέψεις από άλλα κράτη, το κλίμα της, τη ρύπανση του περιβάλλοντος κ.λπ.

Εκτός, όμως, από τα όσα προαναφέρθηκαν, η θνησιμότητα από κορονοϊό (αλλά και από άλλες ασθένειες) εξαρτάται από την οργάνωση της κοινωνίας και ειδικότερα τη φροντίδα των ηλικιωμένων, όπως φάνηκε στις περιπτώσεις του Βελγίου, της Σουηδίας και της Γαλλίας και άλλων κρατών στα οποία ένα σημαντικό ποσοστό των θανάτων από κορονοϊό σημειώθηκε στα γηροκομεία και στα οποία, προφανώς, δεν υπήρχε η απαιτούμενη φροντίδα. Το ότι στη χώρα μας δεν συνέβη το ίδιο οφείλεται στο γεγονός ότι πολλούς ηλικιωμένους τους φροντίζουν τα παιδιά τους με την ανεκτίμητη βοήθεια που προσφέρουν σ’ αυτούς γυναίκες μετανάστριες από άλλες χώρες που είναι μόνιμα και νόμιμα εγκατεστημένες στην Ελλάδα.

* Πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/245351_poly-megales-diafores-sti-thnisimotita-apo-koronoio-sta-krati-meli-tis-ee

Πάντως στο χρηματοπιστωτικό πλυντήριο που λέγεται Ολλανδία και είναι η εμπροσθοφυλακή των σκληρών της λιτότητας της Ευρωπαικής Ένωσης ο ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, δεν έσπασε την καραντίνα και δεν πήγε να επισκεφθεί την μητέρα του που ήταν ετοιμοθάνατη,  όχι απο Covid-19,  για εβδομάδες σε οίκο ευγηρίας, στη Χάγη.

https://www.protagon.gr/epikairotita/ollandia-o-route-den-espase-tin-karantina-oute-gia-na-dei-tin-etoimothanati-mitera-tou-44342059773 

Βολιβία

Και ενώ η covid-19 υποχωρεί στη γειτονιά μας, όπως και το ενδιαφέρον του φιλοθεάμονος κοινού, και προελαύνει  στην Λατινική Αμερική,  πρόσφατα πέτυχα συντοπίτισσα μας που δεν ξέρει κατά που πέφτει,  μαθαίνουνε αν έχουμε υπομονή ενδιαφέρουσες «λεπτομέρειες» για τη περίπτωση της Βολιβίας, που για να θυμίσω, ο Μοράλες  εκπαραθυρώθηκε (παραιτήθηκε) μετά την διενέργεια των προεδρικών εκλογών του 2019, το αποτέλεσμα των οποίων αμφισβητήθηκε, ύστερα από απαίτηση του στρατού, και διέφυγε, αφού εξασφάλισε πολιτικό άσυλο, στο Μεξικό και εν συνεχεία στην Αργεντινή.

 Αλλοι πεθαίνουν στους δρόμους και άλλοι πλουτίζουν από τον ιό

Χριστίνα Πάντζου

Για ασφυκτικές πιέσεις προκειμένου να συγκαλυφθεί το σκάνδαλο έκανε λόγο ο τέως πρόεδρος Εβο Μοράλες καταγγέλλοντας πως «η σύλληψη ενός δικαστή λίγα λεπτά πριν λάβει αποφάσεις για τους υπόπτους στην υπόθεση των αναπνευστήρων αποτελεί σαφή ένδειξη ότι στη Βολιβία δεν υπάρχει κράτος Δικαίου».

Δύο εικόνες ανέδειξαν την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της κρίσης του Covid-19 στη Βολιβία μέσα σε μία ημέρα. Η μία ήταν ενός πολίτη που πέθαινε αβοήθητος μπροστά από ένα νοσοκομείο στο Μπένι, από τις φτωχότερες επαρχίες και επίκεντρο της πανδημίας στη χώρα μαζί με την επαρχία Σάντα Κρους. Η άλλη ήταν του υπουργού Υγείας Μαρσέλο Ναβάχας την ώρα που συλλαμβανόταν ως υπεύθυνος για την αγορά υπερτιμολογημένων αναπνευστήρων από την Ισπανία.

Με τη χώρα να έχει πλέον ξεπεράσει τα 6.000 κρούσματα και τους 240 νεκρούς και τον ταχύ ρυθμό μετάδοσης να απειλεί με κατάρρευση το υγειονομικό σύστημα πολλών επαρχιών, η αγορά των 170 αναπνευστήρων παρουσιάστηκε ως «σωτήρια επιτυχία» από την κυβέρνηση Ανιες. Αλλά αμέσως μετά την παραλαβή τους γιατροί κατήγγειλαν ότι το συγκεκριμένο μοντέλο ήταν ακατάλληλο για τις ΜΕΘ και χρήσιμο μόνο για ολιγόωρη χρήση και σε ασθενοφόρα.

Ερευνα ύστερα από αυτές τις καταγγελίες αποκάλυψε πως ενώ η παραγωγός διαθέτει αυτές τις συσκευές το πολύ στα 7.600 δολάρια, η Βολιβία τις απέκτησε έναντι 28.080 δολ. την καθεμία από μια ενδιάμεση ισπανική εταιρεία IME Consulting. Μια μονοπρόσωπη εταιρεία που τον περασμένο χρόνο είχε ζημιές και ποτέ στην ύπαρξή της δεν είχε κλείσει τόσο μεγάλο συμβόλαιο: 4,77 εκατομμύρια δολάρια τα οποία η Βολιβία δανείστηκε μάλιστα από τη Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης.

Ο Ναβάχας, γόνος οικογένειας που έχει στην ιδιοκτησία της ένα από τα ακριβότερα ιδιωτικά νοσοκομεία της Λα Πας, εργάστηκε ως γιατρός στην αμερικανική πρεσβεία στη χώρα και όταν ανέλαβε το υπουργείο Υγείας είχε ήδη στο ενεργητικό του μια καταδίκη πέντε ετών για απάτη με υπερτιμολόγηση φαρμάκου κατά του καρκίνου. Εως την ημέρα της σύλληψής του επέμενε πως η κυβέρνηση «δεν πλήρωσε ούτε περισσότερα ούτε λιγότερα από την τιμή παρόμοιων προϊόντων και απέδωσε την τιμή που ισχύει στις παγκόσμιες αγορές». Αλλά δεν κατάφερε να απαντήσει πειστικά γιατί δεν πήραν τους αναπνευστήρες από την ίδια την παραγωγό εταιρεία στο ένα τέταρτο της αξίας που πλήρωσαν ή γιατί δεν προτίμησαν κάποιες φτηνότερες προσφορές με καταλληλότερο μάλιστα εξοπλισμό.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι την Παρασκευή, την ώρα που ο δικαστής Ούγκο Ουακάνι θα αποφάσιζε για την προφυλάκιση του Ναβάχας και άλλων τεσσάρων υπόπτων για συμμετοχή στο σκάνδαλο συνελήφθη αιφνίδια για υποτιθέμενη περίπτωση παλαιότερης κακοδικίας.

Για ασφυκτικές πιέσεις προκειμένου να συγκαλυφθεί το σκάνδαλο έκανε λόγο ο τέως πρόεδρος Εβο Μοράλες καταγγέλλοντας πως «η σύλληψη ενός δικαστή λίγα λεπτά πριν λάβει αποφάσεις για τους υπόπτους στην υπόθεση των αναπνευστήρων αποτελεί σαφή ένδειξη ότι στη Βολιβία δεν υπάρχει κράτος Δικαίου». Μετά τον σάλο που προκλήθηκε ο Ουακάνι αφέθηκε ελεύθερος και τελικά αποφάσισε την προφυλάκιση και των πέντε για ένα διάστημα τριών μηνών.

Η Ανιες υποσχέθηκε ότι θα τιμωρηθούν αυστηρά όλοι οι εμπλεκόμενοι. Αλλά έχει εκτεθεί σοβαρά καθώς κάποιοι από αυτούς ανήκουν στον πολύ στενό κύκλο των «ευνοημένων» της. Οπως συμβαίνει με τον Μοχάμεντ Μοστάχο Ράτζι, σύντροφο της κόρης της, για τον οποίο τον Φεβρουάριο καθιέρωσε και μια νέα θέση: αυτήν του «πρεσβευτή επιστημών και τεχνολογίας» με αρμοδιότητα να παρακολουθεί και να συμβουλεύει στα περί της πανδημίας αλλά και περί απαραίτητων εξοπλισμών, φαρμάκων κ.λπ.

Μετά το σκάνδαλο ο Μοστάχο δήλωσε άγνοια της υπόθεσης, αλλά ηχογραφημένες συνομιλίες δείχνουν πως ήξερε τα πάντα για τη συγκεκριμένη αγορά, από τις προδιαγραφές ώς τις τιμές των συσκευών. Η θέση του γίνεται ακόμη δυσκολότερη καθώς στην παραλαβή των μηχανημάτων συμμετείχε ο εξάδελφός του, Εδουάρντο Κλάρος Μοστάχο, ιδιοκτήτης της μεγαλύτερης εισαγωγικής ιατρικού εξοπλισμού στη χώρα.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς στους έξι μήνες που παραμένει η Ανιες στην εξουσία μετά την ανατροπή τον περασμένο Νοέμβριο του νόμιμα εκλεγμένου προέδρου Εβο Μοράλες. Παρότι η προσωρινή πρόεδρος όφειλε να οργανώσει εκλογές εντός τριμήνου, μετά δυσκολίας και μεγάλων πιέσεων συμφώνησε να γίνουν τον Μάιο. Λόγω του κορονοϊού αναβλήθηκαν ξανά, με το Κοινοβούλιο να αποφασίζει τελικά -και παρά τις αντιρρήσεις της- τη διενέργειά τους το αργότερο τον Αύγουστο.

Μια απόφαση που η Ανιες δήλωσε πως θα προσβάλει ενώπιον του συνταγματικού δικαστηρίου με την πρόφαση ότι προτεραιότητα είναι η μάχη κατά του κορονοϊού και όχι οι εκλογές. Στην πραγματικότητα μια εκλογική αναμέτρηση θα ήταν ολέθρια γι' αυτή μετά τη μεγάλη δυσαρέσκεια που έχει προκαλέσει ο τρόπος διαχείρισης της κρίσης, όπως δείχνουν και οι μαζικές διαμαρτυρίες που έχουν σημειωθεί σε πολλές επαρχίες της χώρας. Η πείνα θερίζει καθώς ελάχιστη είναι η κρατική βοήθεια, ενώ κάποιες επαρχίες, όπως το Μπένι -από όπου κατάγεται η Ανιες-, έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση «υγειονομικής καταστροφής» και τα θύματα του Covid-10 είναι τόσο πολλά που δημιουργήθηκε ένα νέο νεκροταφείο ειδικά γι' αυτά.

Με την Ανιες να βλέπει τις πιθανότητες να παραμείνει στην κυβέρνηση μέσω εκλογών να εξανεμίζονται μέρα με τη μέρα, η στήριξη του στρατού φαντάζει ξανά μονόδρομος και σανίδα σωτηρίας. Την περασμένη εβδομάδα ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων μπήκε στην Εθνοσυνέλευση συνοδεία συνταγματαρχών για να απαιτήσει από τους γερουσιαστές να εγκρίνουν εντός μιας εβδομάδας τη λίστα των προαγωγών που έχει ετοιμάσει. Το τελεσίγραφό τους εκπνέει αύριο.

Το Σύνταγμα ορίζει μεν ότι οι προαγωγές εγκρίνονται από τη Γερουσία, αλλά δεν θέτει προθεσμίες ούτε τι θα συμβεί εάν δεν εγκριθούν. Πάντως ο υπουργός Προεδρίας ανέλαβε να ερμηνεύσει το κενό με απειλές: «Το μόνο που πρέπει να κάνουν είναι να εγκρίνουν. Δεν χρειάζεται να αλλάξουν τίποτα, μόνο να εγκρίνουν. (Αλλιώς) θα μπορούσαν να δικαστούν για παράβαση καθήκοντος και αυτό προβλέπει φυλάκιση. Προσοχή, μη βρεθούν αύριο στη φυλακή και πουν πως πρόκειται για πολιτική δίωξη».

https://www.efsyn.gr/kosmos/maties-ston-kosmo/edo-latiniki-ameriki/245254_alloi-pethainoyn-stoys-dromoys-kai-alloi

Καντιανό κενό

Αδάμ Αδαμόπουλος

Το κείμενο του Γιώργου Μπλάνα «Η χάρτινη αρένα», το οποίο παρατίθεται εν είδει επιλόγου και επιμέτρου στην ελληνική έκδοση του διηγήματος «Ο εκδικητής» του Τόμας ντε Κουίνσι (εκδόσεις Ερατώ, 2006), ξεκινά με μια αναφορά στις πρώτες στροφές της ένατης ραψωδίας της Ιλιάδας. Εκεί, ίσως για πρώτη φορά, επιχειρείται να περιγραφεί η εικόνα της τρομοκρατημένης ανθρώπινης ψυχής. Οι καρδιές των Αχαιών σπαράζουν πάνω στα στήθη τους, όπως τα φύκια στις ακτές όταν ορμάνε ξαφνικά οι άνεμοι στη Θράκη: ο Ζέφυρος και ο Βοριάς, ξεσηκώνοντας το ψαροθρόφο πέλαγος και γρήγορα μαυρίζοντας το κύμα.

Αιτία του τρόμου των Αχαιών ήταν η αδυναμία τους να πείσουν τον Αχιλλέα να επιστρέψει στη μάχη με αποτέλεσμα η ισορροπία να έχει μεταβληθεί άρδην υπέρ των Τρώων. Ο Εκτορας οδηγεί τους συμπολεμιστές του να κυνηγήσουν τους Αχαιούς μέχρι τα καράβια τους καυχώμενος ότι θα τα κατακάψει και θα τους συντρίψει οριστικά. Η μάχη (και ο πόλεμος) δεν κρίθηκε εκείνη τη μέρα γιατί διακόπηκε από το σκοτάδι που έπεσε. Η νύχτα που ακολούθησε βρήκε τους Αχαιούς προ ενός τρομερού διλήμματος έχοντας να διαλέξουν ανάμεσα στην ατιμωτική υποχώρηση ή τον σίγουρο θάνατο σε μια άνιση μάχη.

Στη συνέχεια του κειμένου του, ο Μπλάνας μνημονεύει τη ρήση του Καντ ότι «ο τρόμος δεν είναι παρά η απώλεια κάθε ελπίδας για την εξεύρεση μιας λύσης στο πρόβλημα της κοινωνικής συνύπαρξης των ανθρώπων». Υπό τις συνθήκες που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες ίσως δεν θα μπορούσε να έχει τεθεί καλύτερα. Γιατί, πράγματι, βιώνουμε όχι μόνο την τρομοκράτηση από τις υγειονομικές και τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά και την τρομοκράτηση της διαστρεβλωμένης πληροφόρησης, της εργαλειοποίησης της «ατομικής ευθύνης» και, για ακόμα μια φορά, της βίαιης διατάραξης και διαρραγής του κοινωνικού ιστού. Ακριβώς όπως το έθεσε ο Καντ, αυτό που τρομάζει είναι η απώλεια της κοινωνικότητας, η επιβληθείσα κοινωνική αποστασιοποίηση, η ανάδειξη του κοινωνικού μας κενού, η αδυναμία μας να χαράξουμε τους όρους κοινωνικής συνύπαρξης της ανθρωπότητας.

Και είναι αυτό ακριβώς το κενό που καλούμαστε να καλύψουμε και μάλιστα όσο πιο άμεσα γίνεται. Η περιβόητη παγκοσμιοποίηση ας μην παραμείνει μια άκυρη συνθήκη που θα αφορά αποκλειστικά και μόνο ή πρωτίστως τη διευκόλυνση των αγορών και την απρόσκοπτη διακίνηση κεφαλαίων και υλικών αγαθών. Γιατί, αν θέλουμε να επανέλθουμε σε ένα από τα πλέον γνωστά μαρξικά σχήματα, η παγκοσμιοποιημένη αγορά είναι μια πτυχή της οικονομικής βάσης. Το ζήτημα είναι πάνω σε αυτή τη βάση τι είδους κοινωνικό, ιδεολογικό και πνευματικό εποικοδόμημα θέλουμε να αναπτύξουμε.

*(Ph.D.)², αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

https://www.efsyn.gr/stiles/triti-matia/244389_kantiano-keno

«Ενοχλητική Χιλιανή, ενίοτε εξαγριωμένη»

Μικέλα Χαρτουλάρη

Η Χιλιανή Νόνα Φερνάντες, δυναμική φωνή της λογοτεχνικής γενιάς που διαδέχθηκε τον Λουίς Σεπούλβεδα και βίωσε τη ζοφερή συνέχεια ανάμεσα στη δικτατορία και στη δημοκρατία, πρωτοεμφανίζεται στα ελληνικά με το πυκνό και καθηλωτικό μυθιστόρημα «Space Invaders» (εκδ. Gutenberg, μτφρ. - εισαγ. - επίμετρο Κ. Αθανασίου), όπου αποτυπώνεται ο πόλεμος ενάντια στη λήθη και στη σιωπή που μαίνεται στη Χιλή και σημαδεύει την ατομική και συλλογική συνείδηση των σημερινών 40-50άρηδων

– Κύριε, τι σημαίνει να μπλέκεται κανείς με τα πολιτικά; Τι ηλικία πρέπει να έχει για να το κάνει αυτό;

– Παιδιά, τούτο εδώ είναι το μάθημα των Μαθηματικών. Και στο σχολείο έρχεστε για να μάθετε, όχι για να μιλάτε για ανοησίες.

Η σκηνή δεν διαδραματίζεται στην Αθήνα της Νίκης Κεραμέως, αλλά στη Χιλή το 1982, στο σχολείο της λεωφόρου Μάτα του Σαντιάγο. Οι μαθητές και οι μαθήτριες εκείνης της Α΄ Γυμνασίου, «φτωχόπαιδα με επίθετα του κώλου» που φορούσαν σακάκια, γραβάτες, ποδιές και κάλτσες μπλε πάνω από το γόνατο, είχαν μόλις μάθει ότι δύο συμμαθητές τους πήραν αποβολή επειδή έριξαν έξω από το προαύλιο προκηρύξεις που καλούσαν σε μια «Πορεία για την πείνα» εναντίον του Πινοτσέτ. Δεν ήξεραν γιατί ήταν κακό, ήξεραν όμως ότι ήταν απαγορευμένο, και ότι του ενός οι γονείς ήταν «ηγετικά στελέχη», κι ο αδελφός του, «στρατευμένος». Ακόμα και σήμερα που είναι σχεδόν 50άρηδες νιώθουν ότι εκείνη η δεκαετία του 1980, από τα δέκα ώς τα είκοσί τους, σαν να τους κατάπιε. Διότι ήδη στην Α΄ Γυμνασίου είχαν γίνει το «βασικό πιόνι σε ένα παιχνίδι», αλλά τότε ακόμα «δεν ξέραμε σε ποιο…»

Η Νόνα Φερνάντες Σιλάνες, μια από τις πιο ισχυρές, σήμερα, αφηγηματικές φωνές της Χιλής, έρχεται μια γενιά μετά τον Λουίς Σεπούλβεδα, και με το Space Invaders (Εκδ.Gutenberg, μτφρ, εισαγωγή, επίμετρο Κώστας Αθανασίου), ένα μίνι μυθιστόρημα-διαμαντάκι που συνομιλεί με τις πολιτικές εξελίξεις στη σημερινή Χιλή, θέτει το μεγάλο ερώτημα: Τι θα μπορούσαν να κάνουν τότε; Τι θα έπρεπε να είχαν κάνει τόσα χρόνια; Τι χρειάζεται να κάνουν σήμερα; Πώς μπορεί η γενιά της να βγει επιτέλους από αυτό το παιχνίδι;

Το ερώτημα αφορά όσους και όσες ενηλικιώθηκαν στα τέλη του 1980, κι έζησαν τη μετάβαση από τη δικτατορία σε μια δημοκρατία «ύποπτη και ανατριχιαστική» που διατήρησε την ασυλία του πραξικοπηματία ώς το 2000. Και μάλιστα υποχρέωσε, όπως σημειώνει ο Κ. Αθανασίου στο Επίμετρο, «τις δημοκρατικές εκλεγμένες δυνάμεις σε μια διαρκή διαπραγμάτευση με πολιτικές δυνάμεις φιλικές προς τον Πινοτσέτ». Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις πριν από 7 μήνες, τον Οκτώβριο του 2019, όταν ο λαός της Χιλής βγήκε στους δρόμους τσακισμένος από τη φτώχεια και την καταστολή, και μάτωσε διαδηλώνοντας ενάντια στην κυβέρνηση του νεοφιλελεύθερου εκατομμυριούχου Σεμπαστιάν Πινιέρα, το κυρίαρχο σύνθημα ήταν: «Δεν είναι τα 30 πέσος (σ.σ. της αύξησης στα εισιτήρια του μετρό), είναι τα 30 χρόνια».

Γεννημένη το 1971, η Nona Fernández Silanes είναι μια δυναμική και πολιτικοποιημένη συγγραφέας, σεναριογράφος και ηθοποιός, μια «ενοχλητική Χιλιανή ενίοτε εξαγριωμένη», με τολμηρή και ουσιαστική ματιά σε σχέση με «τα συναισθήματα ενός ολόκληρου έθνους απέναντι σε ένα παρελθόν μαύρο και ίσως ντροπιαστικό». Αυτό σημείωνε η επιτροπή που της απένειμε ένα κορυφαίo βραβείo της ισπανόφωνης λογοτεχνίας, το «Sor Juana Inès de le Cruz». Η Φερνάντες παρακολουθεί τις προσπάθειες να ξεπλυθεί η πολιτική, θεσμική, οικονομική κληρονομιά της δικτατορίας, και εξερευνά το φαινόμενο του ελέγχου της μνήμης και της λήθης, ζητώντας «δικαιοσύνη και αλήθεια», διότι «δεν πιστεύω στη συγγνώμη». Η επιλεκτική μνήμη είναι κάτι που σημάδεψε τη γενιά της και που χαρακτηρίζει πολλές και ισχυρές πολιτικοκοινωνικές δυνάμεις στη Χιλή μετά το 1980, από τότε δηλαδή που εγκρίθηκε με ευρεία πλειοψηφία το σύνταγμα που πρότεινε η στρατιωτική χούντα. Εκείνη τη χρονιά ξεκινά και το μυθιστόρημα Space Invaders, που έχει έντονη αυτοβιογραφική διάσταση.

Το εύρημα της Φερνάντες είναι το ηλεκτρονικό παιχνίδι του τίτλου, που παραπέμπει στην αντιστροφή της αλήθειας για την έκρηξη της βίας που έζησε η γενιά της στα μαθητικά της χρόνια. Τότε που όποιος αμφισβητούσε τη διακυβέρνηση Πινοτσέτ αντιμετωπιζόταν σαν απειλή, και εξοντωνόταν χωρίς δισταγμό όπως οι «εισβολείς από το Διάστημα» σ’ αυτόν τον πρόδρομο των βιντεοπαιχνιδιών επιβίωσης. Οι πρωταγωνιστές της πυροβολούν στις τηλεοπτικές οθόνες τους στρατιές εξωγήινων, αλλά στο σχολείο τους αυτοί είναι που καλούνται να πειθαρχούν σαν στρατός, και στα όνειρά τους αυτοί βάλλονται σαν εξωγήινοι.

Η συγγραφέας συνθέτει ένα αφήγημα από εικόνες καταχωνιασμένες και θραύσματα αναμνήσεων και ονείρων, καθώς αφουγκράζεται τους νευρικούς, αναστατωμένους, αγωνιώδεις, αδιέξοδους, δειλούς ή και ένοχους ψιθύρους των παλιών συμμαθητών/τριών της στις σημαδιακές χρονιές 1980, 1982, 1985, 1994, 1991. Και παρατηρεί ότι ακόμα και στις περιπτώσεις όπου, έστω με καθυστέρηση, η δικαιοσύνη αποδίδεται, το κακό όνειρο δεν σβήνει. Διότι η κοινωνία έχει δηλητηριαστεί σε βάθος και το παιχνίδι είναι ακόμα ανοιχτό…

«Ακόμα κι αν δεν είμαστε ένοχοι, είμαστε υπεύθυνοι. Που σιωπούμε για να κρατήσουμε τη θέση μας στη δουλειά, που δε λέμε “αυτό είναι έγκλημα”».

Το υπογράμμισε η Νόνα Φερνάντες στην ισπανική «El Pais». Και με τους «Space Invaders» φωτίζει βαθύτερες πτυχές αυτής της συζήτησης για τη σιωπή των πολιτών μπροστά στα εγκλήματα, μέσα από ένα παράδειγμα που ακονίζει τη συνείδηση του αναγνώστη: τη νεαρή Εστρέγια Γκονσάλες, που έχει καταλυτική παρουσία στο μυθιστόρημα κι ας είναι απούσα.

Η Γκονσάλες είναι η κόρη του καραμπινιέρου-με-το-ξύλινο-προσθετικό-χέρι, και είχε πρωτοφτάσει στο καινούργιο σχολείο της εκείνο το υποκριτικό 1980. Ενας τραγικός χαρακτήρας ο οποίος (ξανα)κτίζεται σαν ψηφιδωτό –και σαν συλλογικό υποκείμενο– με υλικά από τις αναμνήσεις και τα όνειρα των συμμαθητών και των συμμαθητριών της που υπονομεύουν το κυρίαρχο αφήγημα για τα χρόνια εκείνα.

Η συγγραφέας την παρακολουθεί από τα 10 μέχρι τα 15 της που εξαφανίζεται από τις ζωές τους, ενόσω η Χιλή βυθίζεται στη βία με εκφοβισμούς, διώξεις, απαγωγές, βασανιστήρια, πυροβολισμούς «ταραχοποιών», κομμένους λαιμούς κομμουνιστών. Στην καθημερινότητά της έβλεπε πολλά δυσάρεστα, αλλά υιοθετούσε την εξωραϊσμένη, παραπλανητική, οικογενειακή ερμηνεία τους, κι έπαιζε με χαρά «Space Invaders». Παράλληλα, τους ζέσταινε όλους με τη φιλία της, τη γλύκα, την ερωτική αύρα της, την άδολη ψυχή της, την ευαισθησία της, αλλά πάντα οχυρωμένη στη σιωπή της. Ακόμα κι όταν τα όνειρά τους εξελίχθηκαν σε εφιάλτες, με το ξύλινο χέρι του πατέρα της να τους κυνηγά ανελέητα, εκείνη συνέχισε να τους στοιχειώνει σαν καθησυχαστικό χάδι. Και ζητούσε να την συγχωρήσουν… Αυτό ακριβώς που απορρίπτει η Φερνάντες. «Εγινα συγγραφέας για να τα πρήζω σε κάποιους, για να μην ξεχαστεί ό,τι δεν πρέπει να ξεχαστεί».

Η Φερνάντες μεταφράζεται πρώτη φορά στα ελληνικά, αλλά η έκδοση του Gutenberg, πλαισιωμένη με αποσπάσματα από συνεντεύξεις της, με το βιωματικό κείμενο «Μαθαίνοντας να ξυπνάμε» του εκδότη Χάιμε Πίνος και με τις διεισδυτικές αναλύσεις του Κώστα Αθανασίου («Η Νόνα Φερνάντες και ο πόλεμος της μνήμης» και «Φωτιά στο “υπόδειγμα οικονομικής επιτυχίας”»), προσφέρει μια ουσιαστική λογοτεχνική, πολιτική και κοινωνική γνωριμία μαζί της και με όσα την έχουν διαμορφώσει.

https://www.efsyn.gr/tehnes/ekdoseis-biblia/244237_enohlitiki-hiliani-eniote-exagriomeni

Οι τέσσερις μάσκες

Χάρης Ναξάκης*

Επιμέλεια: Γιώργος Σταματόπουλος

Στις 16 Ιουλίου του 1918, ρακένδυτος και με μόνη συντροφιά μια ταμπακιέρα με καπνό, ο παππούς μου ο Αντωνάκης, μικροκαμωμένος, εξ ου και το υποκοριστικό, αλλά γενναίος, επιστρέφει με μια ολιγοήμερη άδεια στο Κολυμπάρι Χανίων. Η ισπανική γρίπη είχε ήδη γίνει πανδημική. Ήταν έξι χρόνια φαντάρος, Πρώτος και Δεύτερος Βαλακανικός πόλεμος, Πρώτος Παγκόσμιος, σίγουρα όχι από επιλογή. Από “συνήθεια” συνέχισε να είναι φαντάρος μέχρι την Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Ο θάνατος όμως τον καλωσόρισε στην πόρτα του σπιτιού του. Η 19χρονη γυναίκα του, όμορφη σαν τα κρύα τα νερά, είχε μόλις βάλει το κλειδί στην πόρτα του σπιτιού τους, δεν πρόλαβε να ανοίξει, σωριάστηκε στην είσοδο, πέθανε από την ισπανική γρίπη. Ο παππούς ξαναπαντρέυτηκε, ο όλεθρος του ιού, ο θάνατος της πρώτης γυναίκας του, γέννησε τη ζωή, τον πατέρα μου, τον αδερφό μου κι εμένα.

Ο προσωκρατικός φιλόσοφος Ηράκλειτος είχε συλλάβει αυτό το τραγικό παιγνίδι της μοίρας (της ύπαρξης), που η νεωτερική φιλοσοφία απωθεί από τη σκέψη της αναζητώντας επίγειους και ουράνιους παραδείσους, αναφέροντας: “το ίδιο πράγμα υπάρχει σ' εμάς, το ζωντανό και το πεθαμένο, το νέο και το γερασμένο, γιατί αυτά μεταβάλλονται σ' εκείνα κι εκείνα σε αυτά”. Ο κόσμος είναι ευτυχώς ατελής, διότι αν ήταν τέλειος δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί και “ζωογόνο” στοιχείο της ατέλειας είναι οι ιοί και τα μικρόβια, δηλαδή ο θάνατος, που γεννάει νέα ζωή. Χωρίς την θνητότητα, τον θρήνο μιας απώλειας και την γεννητικότητα, το κλάμα ενός μωρού, δεν υπάρχει ανθρώπινος βίος. Η δυτική σκέψη στις διάφορες εκφάνσεις της αρνείται το πεπερασμένο της ύπαρξης και για να αντιμετωπίσει αυτή την αδυσώπητη αλήθεια φοράει μάσκες. Ο στόχος είναι η απώθηση της επίγνωσης της τραγικής περατότητας της ύπαρξης, της συνείδησης της θνητής μας κατάστασης, της κατανόησης όπως αναφέρει ο Φ.Νταμπούρ (Μακάριοι οι θνητοί, Εκδόσεις μάγμα), ότι ανήκουμε στο ανθρώπινο είδος επειδή είμαστε θνητοί, γεγονός που μετατρέπει την περατότητά μας σε μια έκρηξη ζωής, δημιουργικότητας και οδύνης. Η μάσκα λειτουργεί ως μηχανισμός εξαπάτησης και αυτοεξαπάτησης διότι όπως θαυμάσια αναλύει ο R. Trivers στο βιβλίο του “ Η μωρία των ανοήτων”, εξαπατούμε τον εαυτό μας προκειμένου να μπορέσουμε αποτελεσματικότερα να εξαπατήσουμε τους άλλους. Ο μηχανισμός δε αυτός είναι μια υπερμάσκα, σύμφυτη με τον homo sapiens.

Η ατομικιστική μάσκα: Το απελευθερωμένο από κάθε περιορισμό άτομο,αυτό που είναι ελεύθερο να ασκήσει τα ελαττώματά του, η κουλτούρα του εγωισμού και του ναρκισσιστικού ατομισμού, η ζωή χωρίς όρια διότι αυτά περιστέλλουν την ελευθερία του εγώ, το δικαίωμα του καθενός να ζει όπως επιθυμεί ενισχύοντας το εγώ και φονεύοντας το εμείς, τον άλλο, αυτά είναι ό,τι στον δυτικό πολιτισμό αναφέρεται ως ανθρώπινα δικαιώματα. Ο κυρίαρχος φιλελεύθερος ατομικισμός, το αυτοαναφορικό άτομο, δεν θα συντάξει ποτέ μια διακήρυξη των ανθρωπίνων υποχρεώσεων διότι διεκδικεί μόνο δικαιώματα και δεν αναλαμβάνει υποχρεώσεις. Το να μένουμε στο σπίτι είναι αναχρονισμός γιατί στερείται από την ικανοποίηση η μηχανή κατανάλωσης επιθυμιών και εμπορευμάτων στην οποία έχει μεταμορφωθεί ο σύγχρονος ατομικιστής. Ελευθερία (κατανάλωση) ή θάνατος. Μένοντας στο σπίτι μπορώ να περιορίσω εθελούσια τις ανάγκες μου και να προστατεύσω βέβαια την κοινότητα. Οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί στην Ελλάδα επέτρεψαν στους ανθρώπους να προστατεύσουν τους δικούς τους τη στιγμή που στην αναπτυγμένη δύση πέθαιναν αβοήθητοι στα γηροκομεία. Αν η ευθύνη ήταν κατά κύριο λόγο ατομική, όπως διαφημίζει το φιλελεύθερης έμπνευσης σύνθημα, τότε το άτομο ορθολογικά σκεπτόμενο θα ταύτιζε την μεγιστοποίηση του ατομικού του συμφέροντος με την εγκατάληψη των αντιπαραγωγικών γερόντων. Ο τρόπος που πεθαίνουν οι γέροντες είναι ο άκαρδος πολιτισμός των νεότερων.

Η κοινωνιοκεντρική μάσκα: Ο άνθρωπος είναι μια κοινωνική και πολιτισμική κατασκευή. Την μετατροπή του σώματος (της φύσης) σ' αυτή τη μυθοπλασία την εισήγαγε ο Σάρτρ στο “ Είναι και Μηδέν”, η Μποβουάρ στο “Δεύτερο φύλο” και την εξέλιξε ο Φουκό που θεωρεί ότι η ανθρώπινη ταυτότητα είναι απεριόριστα πλαστική και περιλαμβάνει μόνο επίκτητα και όχι έμφυτα χαρακτηριστικά. Ο Φουκό λέει ότι δεν υπάρχει λόγος για έναν άντρα να αποδεχτεί την αρσενικότητά του. Αρκεί να θέλεις να είσαι άλλος για να γίνεις άλλος. Η τέλεια μάσκα. Για να παρατηρήσει σαρκαστικά ο Μ. Ονφρέ ότι η αλλαγή φύλου δεν γίνεται διαβάζοντας Φουκό αλλά χειρουργικά και με ορμονοθεραπείες. Την περιγραφή του ανθρώπου ως αφύσικου, χωρίς ιδιότητες και ουσία, που πάνω της εγγράφει η όποια εξουσία όποια ταυτότητα θέλει συνέχισε ο ιταλός φιλόσοφος Τ. Άγκαμπεν οδηγώντας την παραπάνω λογική στα άκρα σε άρθρο του στην εφημερίδα il manifesto: “Αφού η τρομοκρατία δεν λειτουργεί πλέον ως αιτία για έκτακτα μέτρα, η επινόηση μιας πανδημίας προσφέρει την τέλεια αφορμή ώστε να επεκταθεί η εφαρμογή τους” και συνέχισε συγκρίνοντας τις φυλακές υψίστης ασφαλείας με την καραντίνα. Η πανδημία είναι λοιπόν κοινωνικό κατασκεύασμα, εφεύρεση της εξουσίας, για να επιβάλλει μια κατάσταση φόβου και ελέγχου στου υπηκόους, την επιτήρηση ως κανόνα.Πρόκειται για μια άλλη εκδοχή των θεωριών συνωμοσίας ότι ο ιός κατασκευάστηκε σε εργαστήριο. Η φύση είναι παρούσα και ενίοτε είναι υπό προϋποθέσεις φονική, η πανδημία είναι υπαρκτή και βεβαίως θα επιταχύνει την ψηφιακή επιτήρηση και τις διάφορες μορφές τηλεργασίας, αλλά αυτά έχουν ξεκινήσει ήδη εδώ και μια εικοσαετία.

Η τεχνοεπιστημονική μάσκα: Η πανδημία είναι η παταγώδης κατάρρευση ενός πολιτισμικού υποδείγματος που στηρίζεται στην νεοτερική φενάκη (μάσκα) ότι ο άνθρωπος ξέκοψε από τη φύση, είναι μόνο κοινωνικό δημιούργημα, και με όπλο την ακαταμάχητη επιστήμη θα αποφυσικοποιήσει την ύπαρξη. Αλήθεια πόσες φορές η επιστήμη δεν διακήρυξε τον οριστικό θάνατο των ιών και των μικροβίων; Η πεποίθηση αυτή στηρίζεται στην ορθολογική ματαιοδοξία ότι τίποτα στη φύση δεν είναι απρόσιτο στην γνώση. Η γνώση όμως είναι αέναα ατελής, οι εξηγήσεις έχουν όρια. Οι νεοτερικές κοινωνίες των φώτων συνεχίζουν να είναι στο σκοτάδι. Η επιδίωξη της επιστήμης να αναγορευτεί σε επίγειο θεό θα διαρκέσει μέχρι να εμφανιστεί η νέα πανδημία. Γι' αυτό κάθε φορά ανανεώνει την προσδοκία (μάσκα) για την ανακάλυψη ενός υπερφαρμάκου, μέχρι η τεχνοεπιστήμη να μας μετατρέψει μέσω των γενετικών χειρισμών του γονιδιώματος σε άτρωτους μετανθρώπους. Ο τελικός νικητής της πανδημικής κρίσης είναι ο τεχνολογικός μεσσιανισμός και ο μετασχηματισμός της ανθρώπινης κατάστασης σε μετανθρώπινη. Μην διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους οι φιλελεύθεροι και αριστεροί ατομικιστές για το πόσο περιόρισε την προσωπική τους ελευθερία, που συνήθως περιλαμβάνει ή ταυτίζεται με το καταναλώνω άρα υπάρχω, η καραντίνα. Στην επόμενη πανδημία η καραντίνα θα είναι εικονική, θα έχει ψηφιοποιηθεί, το δικτυωμένο άτομο θα την “καταναλώνει” οικειωθελώς. Ήδη συγκροτείται ένα τεχνοσύμπαν ψηφιακής επιτήρησης. Τα ύποπτα κρούσματα είναι δυνατόν να εντοπιστούν από τις διαδρομές τους που καταγράφονται στα κινητά τους, τις πιστωτικές τους κάρτες, τις κάμερες ασφαλείας ή τις κάμερες-σαρωτές που θα εντοπίζουν ποιος έχει πυρετό. Ταυτόχρονα θα επιταχυνθεί η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και της γενετικής μηχανικής που θα μετατρέψουν τον ατελή άνθρωπο σε υγειονομικά προστατευόμενο αυτόματο, σε μια μετανθρώπινη μηχανή. Το θνήσκον σώμα και οι ιοί θα είναι περιττοί γιατί θα τείνουμε να γίνουμε ασώματα ψηφιακά αποτυπώματα. Κανείς βέβαια δεν αρνείται την περίθαλψη, που δεν είναι κατασκευή μετανθρώπου, αλλά τον γενετικό χειρισμό του γονιδιώματος για την παραγωγή ενός νέου ανθρώπου.

Όσο βέβαια το τεχνολογικό σύστημα καθολικοποιείται για να ελέγξει και να περιορίσει τον “θόρυβο” που δημιουργεί η ενίοτε απρογραμμάτιστη και ενοχλητική ανθρώπινη παρουσία και το φυσικό περιβάλλον, τόσο αυξάνονται αντί να μειώνονται οι αστάθειες, οι αβεβαιότητες και η συνοχή της κοινωνίας. Τότε οι “υγιείς” ελίτ του μέλλοντος θα ανακαλύψουν το σούπερ εμβόλιο που θα περιλαμβάνει μια πιο ισχυρή δόση τεχνολογίας. Θα ζουν περιφραγμένες σε τεχνολογικά νεομεσαιωνικά φρούρια έχοντας την ψευδαίσθηση ότι είναι προστατευμένοι. Ο νέος μεσσιανισμός θα είναι τεχνολογικός.

Η επουράνια μάσκα: Στις Φιλιάτες Θεσπρωτίας στα μέσα του 19ου αιώνα εν μέσω της πανδημίας πανώλης η ηγεσία της εκκλησίας προτρέπει τους 2.800 κατοίκους της πόλης να δεχτούν καρτερικά τις συνέπειές της διότι ήταν θεόσταλτη, θεία τιμωρία. Στο τέλος επέζησαν 130 κάτοικοι. Βεβαίως η σημερινή ηγεσία της εκκλησίας δεν υιοθέτησε μια τέτοια αναχρονιστική στάση. Το επίδικο ζήτημα που έθεσε είναι το μεταφυσικό και μη αποδεικνυόμενο, η θεολογική παραδοχή για το τί υπήρχε εν αρχή, στην απαρχή της απαρχής, δηλαδή ο θεός. Η υπόθεση αυτή δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ή να διαψευστεί με κοινά αποδεκτά εννοιολογικά εργαλεία, είναι αυτοεπαληθεύσιμη, δηλαδή δόγμα. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν ο πανάγαθος θεός να επιτρέπει να μολύνεται με ιούς και μικρόβια η θεία μετάληψη, που εξασφαλίζει την αιωνιότητα και την αγιοποίηση του ανθρώπου, ο άρτος και ο οίνος που συμβολίζουν το σώμα και το αίμα του Χριστού; Αν αυτό ήταν δυνατόν, να κυκλοφορούν δηλαδή μικρόβια στη θεία μετάληψη όπως διαβεβαιώνει η επιστήμη, τότε ο θεός θα ήταν εκδικητικός, μετάνιωσε που κατασκεύασε τον άνθρωπο. Το συμπέρασμα είναι αυτονόητο. Αφού ο θεός είναι πανάγαθος ακόμα κι αν τα θνητά υλικά στοιχεία της μετάληψης έχουν μολυνθεί, κατά την τέλεση του μυστηρίου μεταμορφώνονται για να μεταφέρουν τη θεία χάρη και είναι αβλαβή. Γι' αυτό είναι αδιαπραγμάτευτη η θεία μετάληψη για την εκκλησία.

Οι μάσκες δεν μπορούν οριστικά να αφαιρεθούν, μπορούμε όμως να τις φοράμε λιγότερο. Για να συμβεί αυτό δεν αρκεί να διεκδικούμε μόνο την ενίσχυση του δημόσιου σηστήματος υγείας που αποδιάρθρωσε η νεοφιλελεύθερη συνταγή της ιδιωτικοποίησης του κόσμου. Για να επιτευχθεί μια συμβιωτική κοινωνία, η ευζωία, όχι η αθανασία, ο κόσμος πρέπει να γυρίσει ανάποδα, να αλλάξει πολιτισμικό και παραγωγικό υπόδειγμα και να μπει ένα φρένο στην αχαλίνωτη παγκοσμιοποίηση. Η διάδοση άλλωστε της πανδημίας σε κάθε χώρα , όπως σωστά παρατηρεί ο Γ. Λιερός (ηλεκτρονικό άρθρο στις εκδόσεις των Συναδέλφων), είναι ανάλογη του ανοίγματός της στην παγκοσμιοποίηση, γι' αυτό οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο στην ευρωπαϊκή ένωση (Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, κλπ) είναι αυτές που διατηρούσαν μεγαλύτερες εμπορικές συναλλαγές με την Κίνα. Γιατί βέβαια δεν παγκοσμιοποιούνται μόνο το κεφάλαιο, τα εμπορεύματα και η εργασία αλλά και οι ιοί. Ένα επίπεδο μετασχηματισμών για ένα κόσμο από την ανάποδη είναι: να γυρίσουμε την πλάτη στην ιδεολογία της απεριόριστης ανάπτυξης και της προόδου, να περιορίσουμε τα πρωτεία της οικονομίας και να “κατασκευάσουμε” ένα πολιτισμό των ορίων. Η προστασία και αναβάθμιση των οικοσυστημάτων θα επανέφερε μια ισορροπία ανάμεσα στα μικρόβια, τους ανθρώπους και τα ζώα, παρεμποδίζοντας τις επιδημίες, η τοπικοποίηση της παραγωγής και της κατανάλωσης, η λιτή ζωή -λιγότερα είναι καλύτερα- θα περιόριζε τον καταναλωτικό ηδονισμό, η μείωση έως κατάργηση της βιομηχανικής κτηνοτροφίας, που είναι το βιολογικό υπόστρωμα για τις μεταλλάξεις των ιών και το πέρασμά τους στον άνθρωπο και η αντικατάστασή της από την μικρή οικογενειακή κτηνοτροφία, η επέκταση των κοινών αγαθών, η τουριστική αποανάπτυξη και η λελογισμένη ανάπτυξη του περιηγητικού τουρισμού. Πρέπει επειγόντως να γυρίσουμε τον κόσμο ανάποδα, διότι δεν πιστεύω στην παιδαγωγική των καταστροφών, ότι δηλαδή μετά από μια καταστροφή ο άνθρωπος θα βάλει μυαλό. Έχει στη φύση του την ύβρη την οποία πρέπει να περιορίσουμε.

Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

charisnax@yahoo.gr

 https://www.efsyn.gr/tehnes/ekdoseis-biblia/243509_oi-tesseris-maskes

Η ιατρική ως θρησκεία

Giorgio Agamben

Ότι η επιστήμη έχει γίνει η θρησκεία της εποχής μας, αυτό στο οποίο οι άνθρωποι πιστεύουν ότι πιστεύουν, είναι πρόδηλο εδώ και καιρό. Στη σύγχρονη Δύση, έχουν συνυπάρξει και, σε κάποιο βαθμό, συνυπάρχουν ακόμα,  τρία μεγάλα συστήματα πεποιθήσεων: ο χριστιανισμός, ο καπιταλισμός και η επιστήμη. Στη νεωτερική ιστορία, αυτές οι τρεις “θρησκείες” διασταυρώθηκαν αναγκαστικά κατ’ επανάληψη, ερχόμενες από καιρού εις καιρόν σε σύγκρουση και, στη συνέχεια, με διάφορους τρόπους, πάλι σε συμφιλίωση, έως ότου, προοδευτικά, να επιτευχθεί ένα είδος ειρηνικής και αρμονικά διαρθρωμένης συνύπαρξης, αν όχι πραγματικής συνεργασίας στο όνομα του κοινού συμφέροντος.

Το νέο γεγονός είναι ότι μεταξύ της επιστήμης και των άλλων δύο θρησκειών έχει αναζωπυρωθεί χωρίς να το αντιληφθούμε μια υπόγεια και αδυσώπητη σύγκρουση, της οποίας τα νικηφόρα αποτελέσματα για την πρώτη, την επιστήμη, εμφανίζονται σήμερα μπροστά στα μάτια μας και καθορίζουν με τρόπο πρωτοφανή όλες τις πτυχές της ζωής και της ύπαρξής μας. Αυτή η σύγκρουση δεν αφορά, όπως στο παρελθόν, τη  θεωρία και τις γενικές αρχές, αλλά, κατά κάποιο τρόπο, τη λειτουργική πρακτική. Ακόμα και η επιστήμη, στην πραγματικότητα, όπως κάθε θρησκεία, διακρίνεται σε διαφορετικά επίπεδα και μορφές, μέσω των οποίων ρυθμίζει και οργανώνει τη δική της δομή: στις λεπτές και ακριβείς διατυπώσεις μιας αυστηρής δογματικής αντιστοιχεί, στην πράξη, τo εξαιρετικά ευρύ και εκτενώς δικτυωμένo πεδίο λατρείας που συμπίπτει με αυτό που ονομάζουμε τεχνολογία.

Δεν προκαλεί έκπληξη ότι ως πρωταγωνιστής αυτού του νέου θρησκευτικού πολέμου εμφανίζεται εκείνος ο κλάδος της επιστήμης του οποίου η δογματική είναι λιγότερο αυστηρή και η πραγματιστική πτυχή του υπερισχύει: η ιατρική, της οποίας άμεσο αντικείμενο είναι το ζωντανό σώμα των ανθρώπων. Ας προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της νικηφόρας πίστης με την οποία θα πρέπει να αναμετριόμαστε ολοένα και περισσότερο.

1) Το πρώτο χαρακτηριστικό είναι ότι η ιατρική, όπως και ο καπιταλισμός, δεν χρειάζεται ειδική δογματική, αλλά περιορίζεται στον δανεισμό των θεμελιωδών εννοιών της από τη βιολογία. Σε αντίθεση με τη βιολογία, ωστόσο, διατυπώνει αυτές τις έννοιες με τρόπο γνωστικο-μανιχαϊστικό, δηλαδή σύμφωνα με μίαν ακραία δυαλιστική αντίθεση. Υπάρχει ένας θεός ή μια κακοήθης αρχή, κατ’ ακρίβειαν η ασθένεια, της οποίας οι ειδικοί νοσογόνοι παράγοντες είναι τα βακτήρια και οι ιοί, και ένας θεός ή μια ευεργετική αρχή, που δεν είναι η υγεία, αλλά η ανάρρωση, της οποίας οι παράγοντες λατρείας είναι οι γιατροί και το σύστημα θεραπείας. Όπως και σε κάθε Γνωστική πίστη, οι δύο αρχές είναι σαφώς διαχωρισμένες, αλλά στην πράξη είναι δυνατόν να βεβηλωθούν η μία απο την άλλη, εφόσον η ευεργετική αρχή, καθώς και ο γιατρός που την εκπροσωπεί, μπορούν να κάνουν λάθος και να συνεργαστούν ασυνείδητα με τον εχθρό τους, χωρίς αυτό βέβαια να καθιστά άκυρη την πραγματικότητα του δυαλισμού και την ανάγκη της λατρείας, μέσω της οποίας η ευεργετική αρχή δίνει τη μάχη της. Και είναι σημαντικό ότι οι θεολόγοι που πρέπει να καθορίσουν τη στρατηγική της είναι οι εκπρόσωποι μιας επιστήμης, της ιολογίας, η οποία δεν έχει τον δικό της χώρο, αλλά βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ βιολογίας και ιατρικής.

2) Αν η λατρευτική πρακτική ήταν έως τώρα, όπως κάθε λειτουργία, επεισοδιακή και περιορισμένη στο χρόνο, το αναπάντεχο φαινόμενο του οποίου γινόμαστε σήμερα μάρτυρες είναι ότι αυτή έχει καταστεί μόνιμη και πανταχού παρούσα. Δεν τίθεται πλέον ζήτημα λήψης φαρμάκων ή υποβολής, όταν είναι απαραίτητο, σε ιατρική εξέταση ή χειρουργική επέμβαση: ολόκληρη η ζωή των ανθρώπων πρέπει να γίνεται κάθε στιγμή,  ο τόπος μιας αδιάκοπης λατρευτικής τελετουργίας. Ο εχθρός, ο ιός, είναι πάντα παρών και πρέπει να καταπολεμείται ακατάπαυστα και χωρίς ανακωχή. Ακόμα και η χριστιανική θρησκεία γνώρισε παρόμοιες ολοκληρωτικές τάσεις, οι οποίες όμως αφορούσαν μόνο σε ορισμένα  άτομα —ιδίως τους μοναχούς— που επέλεξαν ως έμβλημα ολόκληρης της ύπαρξής τους το «αδιαλείπτως προσεύχεσθε». Η ιατρική ως θρησκεία υιοθετεί το παράγγελμα του Παύλου και, ταυτόχρονα, το αντιστρέφει: η λατρεία πρέπει να ασκείται σήμερα με την ίδια επιμέλεια με την οποία οι μοναχοί συγκεντρώνονταν στα μοναστήρια για να προσευχηθούν, πλην όμως με τον όρο ότι θα παραμένουμε χωρισμένοι και σε απόσταση.

3) Η πρακτική λατρείας δεν είναι πλέον ελεύθερη και εθελοντική, εκτιθέμενη μόνο σε κυρώσεις πνευματικής τάξεως, αλλά πρέπει να καταστεί υποχρεωτική με κανονιστικές ρυθμίσεις. Η συμπαιγνία μεταξύ θρησκείας και μη ειδήμονος εξουσίας δεν είναι ασφαλώς κάτι νέο· εντελώς νέο, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι αυτή δεν αφορά πλέον τη διακήρυξη των δογμάτων, όπως συνέβαινε για τις αιρέσεις, αλλά αποκλειστικά την  τέλεση της λατρείας. Η μη ειδήμων εξουσία οφείλει να επαγρυπνεί ώστε η λειτουργία της θρησκείας της ιατρικής, η οποία συμπίπτει πλέον με ολόκληρη τη ζωή, να τελείται πράγματι με ακρίβεια και χωρίς καμία παρέκκλιση. Ότι πρόκειται εν προκειμένω για μια λατρευτική πρακτική και όχι για μια ορθολογική επιστημονική απαίτηση είναι εξώφθαλμο. Οι καρδιοαγγειακές παθήσεις αποτελούν μακράν την πιο συχνή αιτία θνησιμότητας στη χώρα μας και είναι γνωστό ότι αυτές θα μπορούσαν να μειωθούν εάν εφαρμοζόταν ένας πιο υγιεινός τρόπος ζωής και εάν ακολουθούσαμε μια συγκεκριμένη δίαιτα. Αλλά δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό κανενός γιατρού ότι ο τρόπος ζωής και δίαιτας που συμβούλευε στους ασθενείς του, θα αποτελούσε αντικείμενο νομικών ρυθμίσεων, που θα επέβαλαν ex lege τι θα πρέπει να τρώμε και πώς θα πρέπει να ζούμε, μεταμορφώνοντας ολόκληρη την ύπαρξη σε υγειονομική υποχρέωση. Ακριβώς αυτό έγινε και, τουλάχιστον προς το παρόν, οι άνθρωποι έχουν αποδεχθεί, σαν να ήταν αυτονόητο, να παραιτηθούν από την ελευθερία των κινήσεών τους, από την εργασία, τις φιλίες, τους έρωτες, τις κοινωνικές σχέσεις, τις θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις τους.

Παρατηρούμε εδώ σε ποιο βαθμό οι δύο άλλες θρησκείες της Δύσης, η θρησκεία του Χριστού και η θρησκεία του χρήματος, παραχώρησαν την πρωτοκαθεδρία, καταφανώς χωρίς μάχη, στην ιατρική και την επιστήμη. Η Εκκλησία αρνήθηκε τις αρχές της ξεκάθαρα και απερίφραστα, ξεχνώντας ότι ο άγιος, του οποίου το όνομα φέρει ο σημερινός ποντίφηκας, αγκάλιαζε τους λεπρούς, ότι ένα από τα έργα του ελέους ήταν η επίσκεψη στους αρρώστους, ότι τα ιερά μυστήρια τελούνται μόνο με φυσική παρουσία. Ο καπιταλισμός από την πλευρά του, αν και με κάποιες διαμαρτυρίες, δέχτηκε απώλειες παραγωγικότητας που ποτέ δεν είχε τολμήσει να υπολογίσει, ίσως ευελπιστώντας ότι  αργότερα θα επιτύχει κάποια συμφωνία διακονισμού με τη νέα θρησκεία, η οποία, ως προς τούτο, φαίνεται διατεθειμένη να συμβιβαστεί.

4) Η θρησκεία της ιατρικής έχει αρυσθεί χωρίς επιφύλαξη από τον Χριστιανισμό την εναγώνια εσχατολογική προοπτική του που ο ίδιος άφησε να εκπέσει στο περιθώριο. Ήδη ο καπιταλισμός, εκκοσμικεύοντας το θεολογικό παράδειγμα της σωτηρίας, είχε εξαλείψει την ιδέα του τέλους του χρόνου, υποκαθιστώντας την με μια κατάσταση μόνιμης κρίσης, χωρίς λύτρωση ή τέλος. Η λέξη  «Κρίσις» έχει αρχικά, εκ προελεύσεως, μία ιατρική έννοια, η οποία προσδιορίζει, στον Ιπποκράτειο Κώδικα, τη στιγμή που ο γιατρός αποφαινόταν εάν ο ασθενής θα ανέκαμπτε από την ασθένεια. Οι θεολόγοι έχουν προσλάβει τον όρο αυτό για να υποδηλώσουν την τελική κρίση που λαμβάνει χώρα την τελευταία ημέρα του κόσμου. Εάν παρατηρήσουμε την κατάσταση εξαίρεσης που βιώνουμε σήμερα, φαίνεται ότι η θρησκεία της ιατρικής συνδυάζει τη διαρκή κρίση του καπιταλισμού με τη χριστιανική ιδέα ενός τέλους του χρόνου, με το «έσχατον», κατά το οποίο η οριστική απόφαση είναι πάντα σε εξέλιξη και το τέλος καταπίπτει και αναβάλλεται ταυτόχρονα, σε μια ακατάπαυστη προσπάθεια να μπορέσει να το διαχειριστεί και να το ελέγξει, χωρίς ποτέ, ωστόσο, να το αντιμετωπίσει ουσιαστικά και να κατορθώσει να το αποτρέψει ἀπαξ και δια παντός. Είναι η θρησκεία ενός κόσμου που αισθάνεται ότι έχει φθάσει στο τέλος του και όμως δεν είναι σε θέση, όπως ο ιπποκρατικός γιατρός, να αποφασίσει εἀν θα επιβιώσει ή θα πεθάνει.

5) Όμοια με τον καπιταλισμό και ανόμοια με τον Χριστιανισμό, η θρησκεία της ιατρικής δεν προσφέρει καμία προοπτική σωτηρίας και λύτρωσης. Αντίθετα, η ανάρρωση στην οποία στοχεύει μπορεί να είναι μόνο προσωρινή, εφόσον ο κακοήθης Θεός, ο ιός, δεν μπορεί να εξαλειφθεί οριστικά, αλλά αλλάζει συνεχώς και λαμβάνει πάντα νέες μορφές, ενδεχομένως πιο επικίνδυνες. Η επιδημία, όπως υποδεικνύει η ετυμολογία του όρου («δήμος» είναι στην ελληνική  ο λαός ως πολιτικό σώμα και «πόλεμος επιδήμιος» είναι στον Όμηρο η ονομασία του εμφύλιου πολέμου) είναι προπαντός μία πολιτική έννοια, η οποία προετοιμάζεται να γίνει το νέο έδαφος της πολιτικής — ή της μη πολιτικής—παγκοσμίως. Είναι πιθανό, μάλιστα, η επιδημία που βιώνουμε να είναι η πραγματοποίηση του παγκόσμιου εμφυλίου πολέμου που, σύμφωνα με τους πιο προσεκτικούς πολιτικούς επιστήμονες, έχει υποκαταστήσει τους παραδοσιακούς παγκόσμιους πολέμους. Όλα τα έθνη και όλοι οι λαοί είναι τώρα σε διηνεκή πόλεμο με τον εαυτό τους, γιατί ο αόρατος και ασύλληπτος εχθρός με τον οποίο πολεμούν βρίσκεται μέσα στον καθένα από εμάς.

Όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο διάβα της ιστορίας, οι φιλόσοφοι θα πρέπει και πάλι να έρθουν σε σύγκρουση με τη θρησκεία, η οποία δεν είναι πλέον ο Χριστιανισμός, αλλά η επιστήμη ή ο επιμέρους κλάδος της που έχει λάβει τη μορφή θρησκείας. Δεν ξέρω εάν θα επανέλθουν οι πυρές  και εάν κάποια βιβλία θα περιληφθούν σε λίστα απαγορευμένων, αλλά η σκέψη εκείνων που συνεχίζουν να αναζητούν την αλήθεια και να αρνούνται το κυρίαρχο ψέμα, θα είναι, σαφώς, όπως συμβαίνει ήδη μπροστά στα μάτια μας, περιθωριοποιημένη και θα κατηγορείται ότι διασπείρει ειδήσεις ψευδείς —ειδήσεις, όχι ιδέες, επειδή η είδηση είναι πιο σημαντική από την πραγματικότητα! Όπως σε όλες τις περιόδους έκτακτης ανάγκης, είτε αυτές είναι πραγματικές είτε είναι προσομοιωμένες, θα ξαναδούμε ανίδεους να συκοφαντούν τους φιλόσοφους και απατεώνες να γυρεύουν τρόπο να επωφεληθούν από τις συμφορές που οι ίδιοι έχουν προκαλέσει. Όλα αυτά έχουν ήδη συμβεί και θα εξακολουθήσουν να συμβαίνουν, αλλά εκείνοι που μαρτυρούν για την αλήθεια, δεν θα σταματήσουν να το κάνουν, γιατί κανένας δεν μπορεί να μαρτυρήσει για τον μάρτυρα.

Μετάφραση: Αναστάσιος Θεοφιλογιαννάκος

 https://antifono.gr/%CE%B7-%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%89%CF%82-%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%B1/

SCREEN NEW DEAL

ΝΑΟΜΙ ΚΛΑΙΝ από το Intercept.

Μετάφραση: ΚΜ, ΚΠ για το avant-garde

Για μια φευγαλέα στιγμή κατά τη διάρκεια της καθημερινής ενημέρωσης για τον κορωνοϊό του κυβερνήτη της Νέας Υόρκης, Andrew Cuomo, την Τετάρτη, το ζοφερό ύφος που γεμίζει τις οθόνες μας εδώ και εβδομάδες αντικαταστάθηκε για λίγο από κάτι που έμοιαζε με χαμόγελο.

«Είμαστε έτοιμοι, είμαστε εντελώς μέσα», τόνισε ο κυβερνήτης . «Είμαστε Νεοϋορκέζοι, γι’ αυτό είμαστε επιθετικοί για αυτό, είμαστε φιλόδοξοι για αυτό… Συνειδητοποιούμε ότι η αλλαγή δεν είναι μόνο επικείμενη, αλλά μπορεί στην πραγματικότητα να είναι και φίλος αν γίνει με τον σωστό τρόπο.»

Η έμπνευση για αυτές τις ασυνήθιστα καλές εικόνες ήταν μια βιντεοεπίσκεψη από τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Google Eric Schmidt, ο οποίος συμμετείχε στην ενημέρωση του κυβερνήτη για να ανακοινώσει ότι θα ηγηθεί μιας ανεξάρτητης επιτροπής για τον επαναπροσδιορισμό (reimagine) τής μετά covid πραγματικότητας της πολιτείας της Νέας Υόρκης, με έμφαση στην μόνιμη ενσωμάτωση της τεχνολογίας σε κάθε πτυχή της ζωής των πολιτών.

 «Οι πρώτες προτεραιότητες αυτού που προσπαθούμε να κάνουμε», δήλωσε ο Schmidt, «επικεντρώνονται στην τηλε-υγεία, στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και στην ευρυζωνικότητα… Πρέπει να αναζητήσουμε λύσεις που μπορούν να παρουσιαστούν τώρα, και να επιταχυνθούν, και να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία για να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα». Για να μην υπάρχει αμφιβολία ότι οι στόχοι του πρώην προέδρου της Google ήταν αμιγώς καλοπροαίρετοι, το βίντεο του φόντου έδειχνε μια εικόνα χρυσών φτερών αγγέλου.

Μόλις μια μέρα νωρίτερα, ο Cuomo είχε ανακοινώσει μια παρόμοια συνεργασία με το Ίδρυμα Bill and Melinda Gates για την ανάπτυξη ενός «εξυπνότερου εκπαιδευτικού συστήματος». Αποκαλώντας τον Γκέιτς «οραματιστή», ο Κούομο είπε ότι η πανδημία έχει δημιουργήσει «μια στιγμή στην ιστορία που μπορούμε πραγματικά να ενσωματώσουμε και να προωθήσουμε τις ιδέες [του Γκέιτς]… όλα αυτά τα κτήρια, όλες αυτές οι φυσικές αίθουσες διδασκαλίας – γιατί [να τα έχουμε] με όλη την τεχνολογία που έχετε;» ρώτησε, προφανώς ρητορικά.

Χρειάστηκε κάποιος χρόνος για να πάρει μορφή, αλλά αρχίζει να αναδύεται κάτι που μοιάζει με ένα συνεκτικό Δόγμα του Σοκ της Πανδημίας. Ας το πούμε «Screen New Deal». Πολύ περισσότερη υψηλή τεχνολογία από οτιδήποτε έχουμε δει κατά τη διάρκεια προηγούμενων καταστροφών, το μέλλον που βιάζεται να δημιουργηθεί καθώς τα πτώματα σωρρεύονται και αντιμετωπίζει τις τελευταίες βδομάδες της φυσικής απομόνωσης όχι ως αναγκαίο κακό για τη σωτηρία ζωών, αλλά ως ζωντανό εργαστήριο για ένα μόνιμο -και εξαιρετικά κερδοφόρο- ανέπαφο μέλλον.

Η Anuja Sonalker, Διευθύνων Σύμβουλος της  Steer Tech, μιας εταιρείας που εδρεύει στο Maryland που εμπορεύεται τεχνολογία αυτο-στάθμευσης, συνόψισε πρόσφατα τη νέα, διαμορφωμένη για τους ιούς παρουσίαση. «Υπήρξε μια σαφής προθέρμανση της μη-ανθρώπινης, ανέπαφης τεχνολογίας», ανέφερε. «Οι άνθρωποι είναι βιολογικοί κίνδυνοι, οι μηχανές δεν είναι».

Είναι ένα μέλλον στο οποίο τα σπίτια μας δεν θα είναι ποτέ ξανά αποκλειστικά προσωπικοί χώροι, αλλά είναι επίσης, μέσω ψηφιακής συνδεσιμότητας υψηλής ταχύτητας, τα σχολεία μας, τα ιατρεία του γιατρού μας, τα γυμναστήριά μας και, αν αποφασιστεί από το κράτος, οι φυλακές μας. Φυσικά, για πολλούς από εμάς, αυτά τα ίδια σπίτια είχαν ήδη μετατραπεί σε χώρους αδιάλειπτης εργασίας και τους κύριους χώρους ψυχαγωγίας μας πριν από την πανδημία, και η φυλάκιση επιτήρησης «στην κοινότητα» ήδη άνθιζε. Αλλά στο μέλλον που βρίσκεται υπό βιαστική κατασκευή, όλες αυτές οι τάσεις είναι έτοιμες για τεράστια επιτάχυνση.

Αυτό είναι ένα μέλλον στο οποίο, για τους προνομιούχους, σχεδόν όλα παραδίδονται στο σπίτι, είτε ψηφιακά μέσω τεχνολογίας streaming και «συννέφου» (cloud), είτε φυσικά μέσω μη στελεχωμένων οχημάτων ή drones, και στη συνέχεια «κοινοποιείται» σε οθόνη σε κάποια πλατφόρμα διαμεσολάβησης. Είναι ένα μέλλον που απασχολεί πολύ λιγότερους δασκάλους, γιατρούς και οδηγούς. Δεν δέχεται μετρητά ή πιστωτικές κάρτες (με το πρόσχημα του ελέγχου του ιού) και έχει ελάχιστη μαζική μεταφορά και πολύ λιγότερη ζωντανή τέχνη. Είναι ένα μέλλον που ισχυρίζεται ότι λειτουργεί με «τεχνητή νοημοσύνη», αλλά στην πραγματικότητα συγκρατείται από δεκάδες εκατομμύρια ανώνυμων εργαζομένων κρυμμένων σε αποθήκες, κέντρα δεδομένων, μονάδες εποπτείας περιεχομένου, ηλεκτρονικά εργαστήρια, ορυχεία λιθίου, βιομηχανικές εκμεταλλεύσεις, μονάδες επεξεργασίας κρέατος και φυλακές, όπου μένουν απροστάτευτοι από ασθένειες και υπερεκμετάλλευση. Είναι ένα μέλλον στο οποίο κάθε κίνησή μας, κάθε λέξη μας, κάθε σχέση μας είναι ανιχνεύσιμη και μπορεί να ανασυρθεί από δεδομένα μέσω πρωτοφανών συνεργασιών μεταξύ κυβέρνησης και τεχνολογικών γιγάντων.

Εάν όλα αυτά ακούγονται γνωστά, αυτό συμβαίνει επειδή, προ Covid, αυτό το συγκεκριμένο μέλλον, που βασίζεται στις εφαρμογές και την οικονομία της «ευελφάλειας» (gig economy), μας το πουλούσαν στο όνομα της ευκολίας, της απλοποίησης και της εξατομίκευσης. Αλλά πολλοί από εμάς είχαν ανησυχίες. Σχετικά με την ασφάλεια, την ποιότητα και την ανισότητα της τηλεϊατρικής και των ηλεκτρονικών αιθουσών διδασκαλίας. Σχετικά με τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό που χτυπούν πεζούς και με τα ντρόουνς που καταστρέφουν πακέτα (και ανθρώπους). Σχετικά με τον γεωεντοπισμό θέσης και το εμπόριο χωρίς μετρητά που εξαλείφουν την ιδιωτικότητά μας και οχυρώνουν περαιτέρω τις φυλετικές διακρίσεις και τις διακρίσεις λόγω φύλου. Σχετικά με αδίστακτες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων που δηλητηριάζουν την οικολογία των πληροφοριών μας και την ψυχική υγεία των παιδιών μας . Σχετικά με τις «έξυπνες πόλεις» γεμάτες αισθητήρες που αντικαθιστούν την τοπική αυτοδιοίκηση. Σχετικά με τις καλές θέσεις εργασίας που αφανίστηκαν από αυτές τις τεχνολογίες. Σχετικά με τις κακές δουλειές που παράγουν μαζικά.

Και πάνω απ’ όλα, είχαμε ανησυχίες σχετικά με τον πλούτο και τη δύναμη, που απειλούν τη δημοκρατία, και που συσσωρεύονται από μια χούφτα τεχνολογικών εταιρειών που είναι ειδικοί στην αποποίηση ευθυνών – αποποιούμενες κάθε ευθύνη για τα συντρίμμια που αφήνουν πίσω τους στους τομείς όπου κυριαρχούν τώρα, είτε πρόκειται για τα μέσα ενημέρωσης, είτε για το λιανικό εμπόριο είτε για τις μεταφορές.

Αλλά αυτά όμως ήταν στο αρχαίο παρελθόν, επίσης γνωστό και ως Φεβρουάριος. Σήμερα, πολλές από αυτές τις βάσιμες ανησυχίες παραμερίζονται από ένα παλιρροϊκό κύμα πανικού, και αυτή η ξαναζεσταμένη δυστοπία υπόκειται σε ένα βιαστικό «λανσάρισμα νέου προϊόντος» (rebranding). Τώρα, στο φόντο ενός οδυνηρού σκηνικού μαζικού θανάτου, μας την πουλάνε με την αμφίβολη υπόσχεση ότι αυτές οι τεχνολογίες αποτελούν το μόνο πιθανό τρόπο να οχυρώσουμε τις ζωές μας απέναντι στις πανδημίες, τα απαραίτητα κλειδιά για να διατηρήσουμε τους εαυτούς μας και τους αγαπημένους μας ασφαλείς.

Χάρη στον Cuomo και τις διάφορες συνεργασίες του με δισεκατομμυριούχους (συμπεριλαμβανομένου μιας με τον Μάικλ Μπλούμπεργκ για τεστ και ανίχνευση), η πολιτεία της Νέας Υόρκης τοποθετείται ως ο εκθαμβωτικός εκθεσιακός χώρος για αυτό το ζοφερό μέλλον – αλλά οι φιλοδοξίες φτάνουν πολύ πέρα από τα σύνορα οποιουδήποτε κράτους ή χώρας.

Και στο κέντρο όλων αυτών είναι ο Έρικ Σμιντ. Πολύ πριν οι Αμερικανοί κατανοήσουν την απειλή του Covid-19, ο Σμιντ ασχολούταν με μια επιθετική εκστρατεία λόμπινγκ και δημοσίων σχέσεων ωθώντας ακριβώς το όραμα της κοινωνίας «Μαύρος Καθρέφτης» – αυτό που ο Κουόμο μόλις τον εξουσιοδότησε να οικοδομήσει. Στην καρδιά του οράματος αυτού βρίσκεται η απρόσκοπτη ενοποίηση της κυβέρνησης με μια χούφτα γιγάντων της Σίλικον Βάλεϊ. -με τα δημόσια σχολεία, τα νοσοκομεία, τα ιατρεία, την αστυνομία και το στρατό να αναθέτουν σε αυτές τις ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας πολλές από τις βασικές τους λειτουργίες (σε υψηλό κόστος).

Πρόκειται για ένα όραμα που προωθεί ο Σμιντ στους ρόλους του ως πρόεδρος τουΣυμβουλίου Αμυντικής Καινοτομίας , το οποίο συμβουλεύει το Υπουργείο Άμυνας για την αυξημένη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στο στρατό, και ως πρόεδρος της ισχυρήςΕπιτροπής Εθνικής Ασφάλειας για την Τεχνητή Νοημοσύνη, ή NSCAI, η οποία συμβουλεύειτο Κογκρέσο για την «πρόοδο στην τεχνητή νοημοσύνη, τις σχετικές εξελίξεις μηχανικής μάθησης και τις συναφείς τεχνολογίες», με στόχο την αντιμετώπιση των «εθνικών και οικονομικών αναγκών ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, συμπεριλαμβανομένου του οικονομικού ρίσκου». Και τα δύο διοικητικά συμβούλια είναι γεμάτα από ισχυρούς CEO της Silicon Valley και κορυφαία στελέχη εταιρειών όπως η Oracle, η Amazon, η Microsoft, το Facebook, και φυσικά, οι συνεργάτες του Σμιντ στη Google.

Ως πρόεδρος, ο Σμιντ, ο οποίος εξακολουθεί να κατέχει περισσότερα από 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε μετοχές της Alphabet (τη μητρική εταιρεία της Google), καθώς και μεγάλες επενδύσεις σε άλλες εταιρείες τεχνολογίας, ουσιαστικά διευθύνει μια μεγάλη προσαρμογή που γίνεται με έδρα την Ουάσινγκτον για λογαριασμό της Silicon Valley. Ο κύριος σκοπός των δύο επιτροπών είναι να απαιτήσουν εκθετική αύξηση των κυβερνητικών δαπανών για έρευνα στην τεχνητή νοημοσύνη και σε υποδομές τεχνολογίας όπως το 5G – επενδύσεις που θα ωφελούσαν άμεσα τις εταιρείες στις οποίες ο Σμιντ και άλλα μέλη αυτών των συμβουλίων έχουν εκτεταμένη περιουσία.

Πρώτα σε παρουσιάσεις κεκλεισμένων των θυρών σε νομοθέτες και αργότερα σε δημόσια άρθρα γνώμης και συνεντεύξεις, η ουσία του επιχειρήματος του Schmidt είναι ότι, εφόσον η κινεζική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να δαπανήσει απεριόριστο δημόσιο χρήμα για την κατασκευή υποδομών παρακολούθησης υψηλής τεχνολογίας, επιτρέποντας παράλληλα σε κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας όπως η Alibaba, η Baidu και η Huawei να αποκομίσουν τα κέρδη από εμπορικές εφαρμογές, η κυρίαρχη θέση των ΗΠΑ στην παγκόσμια οικονομία βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης.

Το Ηλεκτρονικό Κέντρο Πληροφοριών για την Προστασία της Ιδιωτικής Ζωής πρόσφατα απέκτησε πρόσβαση μέσω ενός αιτήματος του νόμου περί Ελευθερίας της Πληροφόρησης σε μια παρουσίαση που έγινε από το NSCAI του Σμιντ πριν από ένα χρόνο, τον Μάιο του 2019. Οι διαφάνειές της κάνουν μια σειρά ανησυχητικών ισχυρισμών για το πώς η σχετικά χαλαρή ρυθμιστική υποδομή της Κίνας και η χωρίς όριο όρεξή της για επιτήρηση την κάνουν να προχωρήσει και να ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε αρκετούς τομείς, όπως η «Τεχνητή Νοημοσύνη για ιατρική διάγνωση», τα αυτόνομα οχήματα, οι ψηφιακές υποδομές, οι «έξυπνες πόλεις», η κοινή χρήση αυτοκινήτων για διαδρομές (ride-sharing) και το εμπόριο χωρίς μετρητά.

Οι λόγοι που προβάλλονται για το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Κίνας είναι μυριάδες, και ποικίλλουν από τον τεράστιο όγκο των καταναλωτών που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές, «την έλλειψη παλαιών τραπεζικών συστημάτων στην Κίνα», η οποία της επέτρεψε να ξεπεράσει τα μετρητά και τις πιστωτικές κάρτες και να απελευθερώσει «μια τεράστια αγορά ηλεκτρονικού εμπορίου και ψηφιακών υπηρεσιών» χρησιμοποιώντας «ψηφιακές πληρωμές», και μια σοβαρή έλλειψη γιατρών, η οποία οδήγησε την κυβέρνηση να συνεργαστεί στενά με εταιρείες τεχνολογίας όπως η Tencent για τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης για «προληπτική» ιατρική. Οι διαφάνειες σημειώνουν ότι στην Κίνα, οι τεχνολογικές εταιρείες «έχουν την εξουσία να ξεπεράσουν γρήγορα τους ρυθμιστικούς φραγμούς, ενώ οι αμερικανικές πρωτοβουλίες έχουν δεμένα τα χέρια από τη συμμόρφωση με το HIPPA και την έγκριση της FDA».

Περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο παράγοντα, ωστόσο, η NSCAI επισημαίνει την προθυμία της Κίνας να αγκαλιάσει τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στη μαζική επιτήρηση και τη συλλογή δεδομένων ως λόγο για το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα. Η παρουσίαση επισημαίνει τη «ρητή κρατική υποστήριξη και συμμετοχή της Κίνας, π.χ. στην εφαρμογή μέσων αναγνώρισης προσώπου». Υποστηρίζει ότι «η επιτήρηση είναι ένας από τους «πρώτους και καλύτερους πελάτες για την τεχνητή νοημοσύνη» και, περαιτέρω, ότι «η μαζική επιτήρηση αποτελεί μια καταπληκτική εφαρμογή για τη βαθιά μάθηση».

Μια διαφάνεια με τίτλο «Κρατικά σύνολα δεδομένων: επιτήρηση = έξυπνες πόλεις» σημειώνει ότι η Κίνα, μαζί με την κύρια κινεζική εταιρεία – ανταγωνίστρια της Google, την Alibaba, τρέχουν μπροστά.

Αυτό είναι αξιοσημείωτο επειδή η μητρική εταιρεία της Google, η Alphabet, προωθεί αυτό ακριβώς το όραμα μέσω του τμήματός της Sidewalk Labs, επιλέγοντας ένα μεγάλο μέρος της προκυμαίας του Τορόντο ως πρωτότυπο για τις «έξυπνες πόλεις» της. Αλλά το έργο του Τορόντο μόλις σταμάτησε, μετά από δύο χρόνια αδιάκοπης διαμάχης σχετικά με τον τεράστιο όγκο προσωπικών δεδομένων που επρόκειτο να συλλέγει η Alphabet, την έλλειψη προστασίας της ιδιωτικότητας και τα αμφισβητήσιμα οφέλη για την πόλη στο σύνολό της.

Πέντε μήνες μετά από αυτήν την παρουσίαση, το Νοέμβριο, η NSCAI εξέδωσε μια ενδιάμεση έκθεση στο Κογκρέσο, προκαλώντας περαιτέρω ανησυχία σχετικά με την ανάγκη να ακολουθήσουν οι ΗΠΑ το παράδειγμα της Κίνας στην υιοθέτηση αυτών των αμφιλεγόμενων τεχνολογιών. «Βρισκόμαστε σε στρατηγικό ανταγωνισμό», αναφέρει ηέκθεση, που αποκτήθηκε μέσω του FOIA από το Ηλεκτρονικό Κέντρο Πληροφοριών Απορρήτου. «Η τεχνική νοημοσύνη θα είναι στο κέντρο. Διακυβεύεται το μέλλον της εθνικής μας ασφάλειας και οικονομίας ».

Μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, ο Schmidt μετέφερε την εκστρατεία του στο κοινό, καταλαβαίνοντας ίσως ότι ο προϋπολογισμός την αύξηση του οποίου ζητούσε το διοικητικό του συμβούλιο δεν θα μπορούσε να εγκριθεί χωρίς πολύ περισσότερες εξαγορές (buy-ins). Σε ένα άρθρο των New York Times με τίτλο «Διοικούσα την Google. Η Silicon Valley θα μπορούσε να χάσει από την Κίνα», ο Schmidt κάλεσε σε «άνευ προηγουμένου σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και βιομηχανίας» και, παίζοντας για άλλη μια φορά το χαρτί του «κίτρινου κινδύνου», σημείωσε:

«Η τεχνητή νοημοσύνη θα ανοίξει νέα σύνορα σε όλα, από τη βιοτεχνολογία έως τις τράπεζες, και αποτελεί επίσης προτεραιότητα του Υπουργείου Άμυνας. … Εάν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, οι συνολικές επενδύσεις της Κίνας στην έρευνα και την ανάπτυξηαναμένεται να ξεπεράσουν αυτές των Ηνωμένων Πολιτειών εντός 10 ετών, περίπου την ίδια στιγμή που η οικονομία της προβλέπεται να γίνει μεγαλύτερη από τη δική μας.

Εάν δεν αλλάξουν αυτές οι τάσεις, τη δεκαετία του 2030 θα ανταγωνιζόμαστε μια χώρα με μεγαλύτερη οικονομία, περισσότερες επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης, καλύτερη έρευνα, ευρύτερη ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και ισχυρότερες υπολογιστικές υποδομές. … Τελικά, οι Κινέζοι ανταγωνίζονται για να γίνουν οι κορυφαίοι καινοτόμοι στον κόσμο, και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν παίζουν για να κερδίσουν.»

Η μόνη λύση, για τον Schmidt, ήταν μια βροχή δημόσιου χρήματος. Επαινώντας τον Λευκό Οίκο που ζήτησε το διπλασιασμό της χρηματοδότησης της έρευνας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και της κβαντικής πληροφορικής, έγραψε: «Πρέπει να σχεδιάσουμε το διπλασιασμό της χρηματοδότησης σε αυτούς τους τομείς ξανά καθώς χτίζουμε τη θεσμική ικανότητά μας σε εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα. … Ταυτόχρονα, το Κογκρέσο θα πρέπει να ικανοποιήσει το αίτημα του προέδρου για το υψηλότερο επίπεδο χρηματοδότησης στην έρευνα και ανάπτυξη της εθνικής άμυνας για πάνω από 70 χρόνια, και το υπουργείο Άμυνας θα πρέπει να αξιοποιήσει αυτή την αύξηση των πόρων για να δημιουργήσει πρωτοποριακές δυνατότητες σε τεχνητή νοημοσύνη, κβαντική, υπερηχητική και σε άλλους τεχνολογικούς τομείς προτεραιότητας.»

Αυτό έγινε ακριβώς δύο εβδομάδες πριν από ανακηρυχτεί η επιδημία του κορωνοϊού ως πανδημία, και δεν υπήρχε καμία αναφορά ότι ο στόχος αυτής της τεράστιας επέκτασης υψηλής τεχνολογίας ήταν η προστασία της αμερικανικής υγείας. Μόνο ότι αυτό ήταν απαραίτητο για να αποφευχθεί να κερδίσει η Κίνα τον ανταγωνισμό. Αλλά, φυσικά, αυτό θα άλλαζε σύντομα.

Τους δύο μήνες από τότε, ο Schmidt υποβάλλει αυτές τις προϋπάρχουσες απαιτήσεις του –για μαζικές δημόσιες δαπάνες για έρευνα και υποδομή υψηλής τεχνολογίας, για μια σειρά «συνεργασιών δημόσιου-ιδιωτικού τομέα» στην τεχνητή νοημοσύνη και για την χαλάρωση των μυριάδων δικλείδων προστασίας της ιδιωτικής ζωής και της ασφάλειας– σε μια επιθετική προσπάθεια λανσαρίσματος σαν να ήταν διαφορετικά προϊόντα (rebranding). Τώρα όλα αυτά τα μέτρα (και ακόμα περισσότερα) πωλούνται στο κοινό ως η μόνη δυνατή ελπίδα μας να προστατευτούμε από έναν νέο ιό που θα είναι μαζί μας για τα επόμενα χρόνια.

Και οι εταιρείες τεχνολογίας με τις οποίες ο Schmidt έχει στενούς δεσμούς, και που στελεχώνουν τα ισχυρά συμβούλια στα οποία προεδρεύει, έχουν επανατοποθετηθεί όλες ως καλοπροαίρετοι προστάτες της δημόσιας υγείας και γενναιόδωροι υπερασπιστές των «καθημερινών ηρώων» αναγκαίων εργαζομένων (πολλοί από τους οποίους, όπως οι οδηγοί παράδοσης, θα έχαναν τις δουλειές τους αν αυτές οι εταιρείες πετύχαιναν αυτό που επιδιώκουν). Λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά το λοκντάουν της πολιτείας της Νέας Υόρκης, ο Schmidt έγραψε ένα άρθρο γνώμης για τη Wall Street Journal στο οποίο έθεσε τον νέο τόνο και κατέστησε σαφές ότι η Silicon Valley είχε κάθε πρόθεση να εκμεταλλευτεί την κρίση για έναν μόνιμο μετασχηματισμό.

«Όπως και άλλοι Αμερικανοί, ο τομέας της υψηλής τεχνολογίας προσπαθεί να παίξει το ρόλο του για να υποστηρίξει αυτούς που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του αγώνα ενάντια στην πανδημία. …

Αλλά ο κάθε Αμερικανός πρέπει να ρωτά: πού θέλουμε να βρίσκεται το έθνος όταν τελειώσει η πανδημία Covid-19; Πώς θα μπορούσαν οι αναπτυσσόμενες τεχνολογίες που μπαίνουν σε εφαρμογή στην τρέχουσα κρίση να μας ωθήσουν σε ένα καλύτερο μέλλον; … Εταιρείες όπως η Amazon γνωρίζουν πώς να προμηθεύουν και να διανέμουν αποτελεσματικά. Θα πρέπει να παρέχουν υπηρεσίες και συμβουλές σε κυβερνητικούς αξιωματούχους που δεν διαθέτουν υπολογιστικά συστήματα και τεχνογνωσία.

Πρέπει επίσης να επιταχύνουμε την τάση προς την εξ αποστάσεως μάθηση, η οποία δοκιμάζεται σήμερα όπως ποτέ άλλοτε. Στο διαδίκτυο, δεν υπάρχει απαίτηση εγγύτητας, η οποία επιτρέπει στους μαθητές να λαμβάνουν οδηγίες από τους καλύτερους δασκάλους, ανεξάρτητα από τη σχολική περιοχή στην οποία διαμένουν.…

Η ανάγκη για γρήγορο, μεγάλης κλίμακας πειραματισμό θα επιταχύνει επίσης την επανάσταση της βιοτεχνολογίας. … Τέλος, η χώρα έχει καθυστερήσει πολύ για μια πραγματική ψηφιακή υποδομή…. Εάν θέλουμε να οικοδομήσουμε μια μελλοντική οικονομία και ένα εκπαιδευτικό σύστημα βασισμένο σε τηλε-οτιδήποτε, χρειαζόμαστε έναν πλήρως συνδεδεμένο πληθυσμό και υποδομή μεγάλων ταχυτήτων. Η κυβέρνηση πρέπει να πραγματοποιήσει μια τεράστια επένδυση – ίσως ως μέρος ενός πακέτου στήριξης – για να μετατρέψει την ψηφιακή υποδομή του έθνους σε βασισμένες στο σύννεφο (cloud) πλατφόρμες και να τις συνδέσει με ένα δίκτυο 5G.»

Πράγματι, ο Schmidt δεν έχει σταματήσει να επιδιώκει το όραμα αυτό. Δύο εβδομάδες αφότου εμφανίστηκε αυτό το άρθρο, περιέγραψε το πρόγραμμα διδασκαλίας στο σπίτι που οι δάσκαλοι και οι οικογένειες σε ολόκληρη τη χώρα είχαν αναγκαστεί να φτιάξουν μαζί ad-hoc κατά τη διάρκεια αυτής της έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία ως «ένα τεράστιο πείραμα στην εξ αποστάσεως μάθηση». Ο στόχος αυτού του πειράματος, είπε, ήταν «να προσπαθήσουμε να μάθουμε: Πώς μαθαίνουν τα παιδιά από απόσταση; Και με αυτά τα δεδομένα θα πρέπει να είμαστε σε θέση να χτίσουμε καλύτερα εργαλεία εξ αποστάσεως μάθησης τα οποία, όταν συνδυάζονται με τον δάσκαλο … θα βοηθήσουν τα παιδιά να μάθουν καλύτερα.» Κατά τη διάρκεια αυτής της ίδιας βιντεοκλήσης, που φιλοξενήθηκε από το Economic Club της Νέας Υόρκης, ο Schmidt ζήτησε επίσης περισσότερη τηλεϋγεία, περισσότερο 5G, περισσότερο ψηφιακό εμπόριο και την υπόλοιπη προϋπάρχουσα λίστα επιθυμιών. Όλα στο όνομα της καταπολέμησης του ιού.

Το πιο εντυπωσιακό του σχόλιο, ωστόσο, ήταν το εξής: «Το όφελος αυτών των εταιρειών, που μας αρέσει να κακολογούμε, από την άποψη της ικανότητας επικοινωνίας, της ικανότητας αντιμετώπισης της υγείας, της ικανότητας λήψης πληροφοριών, είναι βαθύ. Σκεφτείτε πώς θα ήταν η ζωή σας στην Αμερική χωρίς την Amazon.» Πρόσθεσε ότι οι άνθρωποι πρέπει «να είναι λίγο ευγνώμονες που αυτές οι εταιρείες πήραν το κεφάλαιο, πραγματοποίησαν την επένδυση, έχτισαν τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε τώρα, και μας έχουν βοηθήσει πραγματικά».

Αυτό αποτελεί υπενθύμιση ότι, μέχρι πολύ πρόσφατα, η δημόσια αντίσταση εναντίον αυτών των εταιρειών αυξανόταν. Οι προεδρικοί υποψήφιοι συζητούσαν ανοιχτά τη διάσπαση των μεγάλων εταιρειών υψηλής τεχνολογίας. Η Amazon αναγκάστηκε να αποσύρει τα σχέδιά της για έδρα στη Νέα Υόρκη λόγω της έντονης τοπικής αντιπολίτευσης. Το έργο Sidewalk Labs της Google βρισκόταν σε αιώνια κρίση, και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι της Googleαρνούνταν να κατασκευάσουν τεχνολογία παρακολούθησης με στρατιωτικές εφαρμογές.

Εν ολίγοις, η δημοκρατία – η άβολη συμμετοχή του κοινού στο σχεδιασμό κρίσιμων θεσμών και δημόσιων χώρων – αποδεικνυόταν το μεγαλύτερο εμπόδιο στο όραμα που προωθούσε ο Schmidt, πρώτα από τη θέση του στην κορυφή της Google και της Alphabet και στη συνέχεια ως πρόεδρος των δύο ισχυρών συμβουλίων του Κογκρέσου και του Υπουργείου Άμυνας. Όπως αποκαλύπτουν τα έγγραφα της NSCAI, αυτή η άβολη άσκηση εξουσίας από μέλη του κοινού πληθυσμού και από εργαζομένους μέσα σε αυτές τις μεγάλες εταιρείες, από τη σκοπιά που βλέπουν το πράγμα άνδρες όπως ο Schmidt και ο διευθύνων σύμβουλος της Amazon Jeff Bezos, επιβράδυνε εξωφρενικά την κούρσα εξοπλισμών τεχνητής νοημοσύνης, κρατώντας στόλους από πιθανώς θανατηφόρα αυτοκίνητα και φορτηγά χωρίς οδηγό μακριά από τους δρόμους, προστατεύοντας τα ιδιωτικά δεδομένα υγείας από το να μετατραπούν σε όπλο που θα χρησιμοποιούν οι εργοδότες εναντίον των εργαζομένων, αποτρέποντας την κάλυψη αστικών χώρων με λογισμικό αναγνώρισης προσώπου και πολλά άλλα.

Τώρα, εν μέσω της σφαγής αυτής της συνεχιζόμενης πανδημίας, και του φόβου και της αβεβαιότητας για το μέλλον που έχει φέρει, αυτές οι εταιρείες βλέπουν καθαρά πως τώρα είναι η ώρα τους να σαρώσουν όλη αυτή τη δημοκρατική δέσμευση. Να έχουν το ίδιο είδος δύναμης με τους Κινέζους ανταγωνιστές τους, οι οποίοι έχουν την πολυτέλεια να λειτουργούν χωρίς να παρεμποδίζονται από εισβολές είτε εργατικών είτε πολιτικών δικαιωμάτων.

Όλα αυτά κινούνται πολύ γρήγορα. Η αυστραλιανή κυβέρνηση έχει συνάψει σύμβαση με την Amazon για να αποθηκεύει τα δεδομένα της αμφιλεγόμενης εφαρμογής της για την παρακολούθηση των ασθενών με κορωνοϊό. Η καναδική κυβέρνηση έχει συνάψει σύμβαση με την Amazon για την παράδοση ιατρικού εξοπλισμού, δημιουργώντας ερωτήματα σχετικά με το γιατί παρέκαμψε τη δημόσια ταχυδρομική υπηρεσία. Και σε λίγες μόνο μέρες στις αρχές Μαΐου, η Alphabet ξεκίνησε μια νέα πρωτοβουλία Sidewalk Labs για την αναδιαμόρφωση της αστικής υποδομής με 400 εκατομμύρια δολάρια σε αρχικό κεφάλαιο. Ο Josh Marcuse, εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Καινοτομίας Άμυνας στο οποίο προεδρεύει ο Schmidt, ανακοίνωσε ότι έφυγε από αυτήν τη δουλειά για να εργαστεί με πλήρη απασχόληση στην Google ως επικεφαλής στρατηγικής και καινοτομίας για τον παγκόσμιο δημόσιο τομέα, πράγμα που σημαίνει ότι θα βοηθάει την Google να εξαργυρώσει μερικές από τις πολλές ευκαιρίες που αυτός και ο Σμιντ δημιουργούσαν με το λόμπι τους.

Για να είμαι ξεκάθαρη, η τεχνολογία είναι σίγουρα ένα βασικό μέρος του τρόπου με τον οποίο πρέπει να προστατεύσουμε τη δημόσια υγεία τους επόμενους μήνες και χρόνια. Το ερώτημα είναι: η τεχνολογία αυτή θα υπόκειται στις αρχές της δημοκρατίας και της δημόσιας εποπτείας; Ή θα ξεδιπλωθεί σε μια φρενίτιδα κατάστασης εξαίρεσης, χωρίς να τεθούν κρίσιμα ερωτήματα που θα διαμορφώσουν τις ζωές μας για τις επόμενες δεκαετίες; Ερωτήσεις όπως, για παράδειγμα: Αν πράγματι αντιλαμβανόμαστε πόσο κρίσιμη είναι η ψηφιακή συνδεσιμότητα σε περιόδους κρίσης, θα πρέπει πραγματικά αυτά τα δίκτυα και τα δεδομένα μας να βρίσκονται στα χέρια ιδιωτικών παικτών όπως η Google, η Amazon και η Apple; Εάν τα δημόσια ταμεία πληρώνουν τόσο μεγάλο μέρος του κόστους αυτών, θα πρέπει το κοινό να έχει συμμετοχή στην ιδιοκτησία και στον έλεγχό τους; Εάν το διαδίκτυο είναι απαραίτητο για τόσα πολλά στη ζωή μας, όπως είναι σαφές ότι είναι, δε θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια μη κερδοσκοπική δημόσια υπηρεσία;

Και ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ικανότητα τηλεδιάσκεψης υπήρξε σωτηρία σε αυτήν την περίοδο λοκντάουν, υπάρχουν σοβαρές συζητήσεις που πρέπει να γίνουν σχετικά με το αν οι πιο διαρκείς μέθοδοι προστασίας μας είναι σαφώς πιο ανθρώπινες. Πάρτε την εκπαίδευση. Ο Schmidt έχει δίκιο ότι οι υπερπλήρεις τάξεις παρουσιάζουν κίνδυνο για την υγεία, τουλάχιστον έως ότου αποκτήσουμε εμβόλιο. Γιατί λοιπόν να μην προσλάβουμε διπλάσιο αριθμό καθηγητών και να μειώσουμε το μέγεθος της τάξης στο μισό; Μήπως να βεβαιωθούμε ότι κάθε σχολείο έχει νοσοκόμα;

Αυτό θα δημιουργούσε πολύ απαραίτητες θέσεις εργασίας σε μια κρίση ανεργίας επιπέδου ύφεσης, και θα έδινε σε όλους στο μαθησιακό περιβάλλον περισσότερο χώρο. Εάν τα κτήρια είναι υπερβολικά γεμάτα, μήπως να χωρίζαμε την ημέρα σε βάρδιες και να κάναμε περισσότερη εκπαίδευση στο ύπαιθρο, αντλώντας από την άφθονη έρευνα που δείχνει ότι ο χρόνος στη φύση αυξάνει την ικανότητα των παιδιών να μαθαίνουν;

Η εισαγωγή τέτοιων αλλαγών θα ήταν δύσκολη, σίγουρα. Αλλά δεν πλησιάζουν καν στο επίπεδο κινδύνου που έχει η εγκατάλειψη της δοκιμασμένης και αληθινής τεχνολογίας των εκπαιδευμένων ανθρώπων που διδάσκουν τους νεότερους ανθρώπους πρόσωπο με πρόσωπο, σε ομάδες όπου κατ’ αρχάς μαθαίνουν να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Μόλις έγινε γνωστή η νέα συνεργασία της πολιτείας της Νέας Υόρκης με το Ίδρυμα Γκέιτς, ο Andy Pallotta, πρόεδρος του σωματείου δασκάλων New York State United Teachers,αντέδρασε γρήγορα: «Αν θέλουμε να φανταστούμε ξανά την εκπαίδευση, ας ξεκινήσουμε με την αντιμετώπιση της ανάγκης για κοινωνικούς λειτουργούς, συμβούλους ψυχικής υγείας, σχολικούς νοσηλευτές, τον εμπλουτισμό των μαθημάτων καλλιτεχνικών, προχωρημένα μαθήματα και μικρότερα μεγέθη τάξεων σε σχολικές περιοχές σε ολόκληρη την πολιτεία», είπε. Ένας συνασπισμός ομάδων γονέων επεσήμανε επίσης ότι εάν πράγματι ζούσαν ένα «πείραμα στην εξ αποστάσεως μάθηση» (όπως το έθεσε ο Schmidt), τότε τα αποτελέσματα ήταν βαθύτατα ανησυχητικά: «Δεδομένου ότι τα σχολεία έκλεισαν στα μέσα Μαρτίου, η κατανόησή μας για τις βαθιές ελλείψεις της διδασκαλίας από οθόνη έχει μόνο αυξηθεί.»

Επιπρόσθετα στις προφανείς ταξικές και φυλετικές προκαταλήψεις εναντίον παιδιών που δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και σε οικιακούς υπολογιστές (προβλήματα που οι εταιρείες τεχνολογίας είναι πρόθυμες να πληρωθούν για να τα λύσουν με μαζική αγορά ειδών τεχνολογίας), υπάρχουν μεγάλες ερωτήσεις σχετικά με το εάν η απομακρυσμένη διδασκαλία μπορεί να εξυπηρετήσει πολλά παιδιά με αναπηρίες, όπως απαιτείται από τονόμο. Και δεν υπάρχει τεχνολογική λύση στο πρόβλημα της μάθησης σε ένα οικιακό περιβάλλον που είναι πολυπληθές ή / και κακοποιητικό.

Το ζήτημα δεν είναι εάν τα σχολεία πρέπει να αλλάξουν ενόψει ενός εξαιρετικά μεταδοτικού ιού για τον οποίο δεν έχουμε ούτε θεραπεία ούτε εμβόλιο. Όπως κάθε ίδρυμα όπου οι άνθρωποι συγκεντρώνονται σε ομάδες, τα σχολεία θα αλλάξουν. Το πρόβλημα, όπως πάντα σε αυτές τις στιγμές συλλογικού σοκ, είναι η απουσία δημόσιου διαλόγου σχετικά με το πώς θα πρέπει να μοιάζουν αυτές οι αλλαγές και ποιον θα πρέπει να ωφελήσουν. Ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας ή μαθητές;

Οι ίδιες ερωτήσεις πρέπει να τεθούν για την υγεία. Η αποφυγή ιατρείων και νοσοκομείων κατά τη διάρκεια πανδημίας έχει νόημα. Όμως η τηλε-υγεία χάνει πάρα πολλά πράγματα. Επομένως, πρέπει να διεξαγάγουμε μια συζήτηση βασισμένη σε αποδείξεις και στοιχεία σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της δαπάνης σπάνιων δημόσιων πόρων για την τηλε-υγεία – αντί για να τα δαπανήσουμε για καλύτερα εκπαιδευμένους νοσηλευτές, εξοπλισμένους με όλο τον απαραίτητο προστατευτικό εξοπλισμό, οι οποίοι να είναι σε θέση να πραγματοποιούν επισκέψεις στο σπίτι για τη διάγνωση και τη θεραπεία ασθενών εκεί. Και ίσως το πιο επείγον, πρέπει να επιτύχουμε την ισορροπία μεταξύ των εφαρμογών παρακολούθησης ιών, οι οποίες με την κατάλληλη προστασία απορρήτου έχουν κάποιο ρόλο να διαδραματίσουν, και τις εκκλήσεις για ένα Κοινοτικό Σώμα Υγείας που θα έδινε δουλειά σε εκατομμύρια Αμερικανούς όχι μόνο για να κάνουν εντοπισμό επαφών, αλλά για να σιγουρέψουν ότι ο καθένας έχει τους υλικούς πόρους και την υποστήριξη που χρειάζεται για να βρίσκεται με ασφάλεια σε καραντίνα.

Σε κάθε περίπτωση, βρισκόμαστε μπροστά σε πραγματικές και δύσκολες επιλογές μεταξύ του να επενδύσουμε σε ανθρώπους ή σε τεχνολογία. Επειδή η σκληρή αλήθεια είναι ότι, ως έχει, είναι εξαιρετικά απίθανο να τα κάνουμε και τα δύο. Η άρνηση να μεταφερθεί έστω και κάτι κοντινό στους αναγκαίους πόρους σε πολιτείες και πόλεις σε διαδοχικές ομοσπονδιακές διασώσεις σημαίνει ότι η κρίση υγείας του κορωνοϊού μετατρέπεται απότομα σε μια κατασκευασμένη κρίση λιτότητας. Δημόσια σχολεία, πανεπιστήμια, νοσοκομεία και μεταφορές αντιμετωπίζουν υπαρξιακά ερωτήματα σχετικά με το μέλλον τους. Αν οι εταιρείες τεχνολογίας κερδίσουν την άγρια εκστρατεία τους για απομακρυσμένη διδασκαλία, τηλε-υγεία, 5G και οχήματα χωρίς οδηγό –το Screen New Deal τους–  απλά δεν θα απομείνουν χρήματα για επείγουσες δημόσιες προτεραιότητες, για να μη συζητήσουμε το Πράσινο New Deal που ο πλανήτης μας έχει επειγόντως ανάγκη.

Αντιθέτως: το τίμημα για όλα τα γυαλιστερά γκάτζετ θα είναι μαζικές απολύσεις δασκάλων και κλείσιμο νοσοκομείων.

Η τεχνολογία μάς παρέχει ισχυρά εργαλεία, αλλά δεν είναι όλες οι λύσεις τεχνολογικές. Και το πρόβλημα με την εξωτερική ανάθεση κεντρικών αποφάσεων σχετικά με τον τρόπο «επαναπροσδιορισμού» (“reimagine”) των πολιτειών και των πόλεών μας σε ανθρώπους όπως ο Bill Gates και ο Eric Schmidt είναι ότι σε ολόκληρη τη ζωή τους υπερασπίζονται την πεποίθηση ότι δεν υπάρχει πρόβλημα το οποίο η τεχνολογία να μη μπορεί να διορθώσει.

Για αυτούς, και για πολλούς άλλους στη Silicon Valley, η πανδημία είναι μια χρυσή ευκαιρία να πάρουν όχι μόνο την ευγνωμοσύνη, αλλά και το σεβασμό και τη δύναμη που αισθάνονται ότι έχουν αδικαιολόγητα στερηθεί. Και ο Andrew Cuomo, βάζοντας τον πρώην πρόεδρο της Google επικεφαλής του σώματος που θα διαμορφώσει την έξοδο της πολιτείας από το λοκντάουν, φαίνεται να του έδωσε κάτι που μοιάζει πολύ με λευκή επιταγή.

 https://avantgarde2009.wordpress.com/2020/05/12/screen-new-deal-naomi-klein/