KAINOTOPIO

KAINOTOPIO

Σάββατο 23 Μαΐου 2020

Καντιανό κενό



Το κείμενο του Γιώργου Μπλάνα «Η χάρτινη αρένα», το οποίο παρατίθεται εν είδει επιλόγου και επιμέτρου στην ελληνική έκδοση του διηγήματος «Ο εκδικητής» του Τόμας ντε Κουίνσι (εκδόσεις Ερατώ, 2006), ξεκινά με μια αναφορά στις πρώτες στροφές της ένατης ραψωδίας της Ιλιάδας. Εκεί, ίσως για πρώτη φορά, επιχειρείται να περιγραφεί η εικόνα της τρομοκρατημένης ανθρώπινης ψυχής. Οι καρδιές των Αχαιών σπαράζουν πάνω στα στήθη τους, όπως τα φύκια στις ακτές όταν ορμάνε ξαφνικά οι άνεμοι στη Θράκη: ο Ζέφυρος και ο Βοριάς, ξεσηκώνοντας το ψαροθρόφο πέλαγος και γρήγορα μαυρίζοντας το κύμα.
Αιτία του τρόμου των Αχαιών ήταν η αδυναμία τους να πείσουν τον Αχιλλέα να επιστρέψει στη μάχη με αποτέλεσμα η ισορροπία να έχει μεταβληθεί άρδην υπέρ των Τρώων. Ο Εκτορας οδηγεί τους συμπολεμιστές του να κυνηγήσουν τους Αχαιούς μέχρι τα καράβια τους καυχώμενος ότι θα τα κατακάψει και θα τους συντρίψει οριστικά. Η μάχη (και ο πόλεμος) δεν κρίθηκε εκείνη τη μέρα γιατί διακόπηκε από το σκοτάδι που έπεσε. Η νύχτα που ακολούθησε βρήκε τους Αχαιούς προ ενός τρομερού διλήμματος έχοντας να διαλέξουν ανάμεσα στην ατιμωτική υποχώρηση ή τον σίγουρο θάνατο σε μια άνιση μάχη.
Στη συνέχεια του κειμένου του, ο Μπλάνας μνημονεύει τη ρήση του Καντ ότι «ο τρόμος δεν είναι παρά η απώλεια κάθε ελπίδας για την εξεύρεση μιας λύσης στο πρόβλημα της κοινωνικής συνύπαρξης των ανθρώπων». Υπό τις συνθήκες που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες ίσως δεν θα μπορούσε να έχει τεθεί καλύτερα. Γιατί, πράγματι, βιώνουμε όχι μόνο την τρομοκράτηση από τις υγειονομικές και τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά και την τρομοκράτηση της διαστρεβλωμένης πληροφόρησης, της εργαλειοποίησης της «ατομικής ευθύνης» και, για ακόμα μια φορά, της βίαιης διατάραξης και διαρραγής του κοινωνικού ιστού. Ακριβώς όπως το έθεσε ο Καντ, αυτό που τρομάζει είναι η απώλεια της κοινωνικότητας, η επιβληθείσα κοινωνική αποστασιοποίηση, η ανάδειξη του κοινωνικού μας κενού, η αδυναμία μας να χαράξουμε τους όρους κοινωνικής συνύπαρξης της ανθρωπότητας.
Και είναι αυτό ακριβώς το κενό που καλούμαστε να καλύψουμε και μάλιστα όσο πιο άμεσα γίνεται. Η περιβόητη παγκοσμιοποίηση ας μην παραμείνει μια άκυρη συνθήκη που θα αφορά αποκλειστικά και μόνο ή πρωτίστως τη διευκόλυνση των αγορών και την απρόσκοπτη διακίνηση κεφαλαίων και υλικών αγαθών. Γιατί, αν θέλουμε να επανέλθουμε σε ένα από τα πλέον γνωστά μαρξικά σχήματα, η παγκοσμιοποιημένη αγορά είναι μια πτυχή της οικονομικής βάσης. Το ζήτημα είναι πάνω σε αυτή τη βάση τι είδους κοινωνικό, ιδεολογικό και πνευματικό εποικοδόμημα θέλουμε να αναπτύξουμε.


*(Ph.D.)2, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...